Σε μια συμφωνία που παρουσιάστηκε ως «ιστορική», αλλά στην πράξη συνοδεύεται από αρκετές επιφυλάξεις, κατέληξαν κυβέρνηση και κοινωνικοί εταίροι για την επαναφορά βασικών εργαλείων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Παρά τις διακηρύξεις, η εξέλιξη αυτή δεν σημαίνει ούτε ότι γυρίζουμε αυτόματα στο καθεστώς πριν το 2012, ούτε ότι οι εργαζόμενοι επιστρέφουν από αύριο σε μια περίοδο προστασίας και σταθερότητας. Αντιθέτως, πρόκειται για ένα πρώτο βήμα μετά από 13 χρόνια σχεδόν πλήρους αποδυνάμωσης των συλλογικών συμβάσεων – ένα βήμα που μένει να αποδειχθεί πόσο ουσιαστικό θα είναι στην εφαρμογή του.

Επαναφορά της μετενέργειας: θετική αλλαγή με αστερίσκους

Η πλήρης επαναφορά της μετενέργειας – χωρίς μειώσεις μισθών μετά το τρίμηνο – αποτελεί αναμφίβολα μία από τις ουσιαστικότερες αλλαγές. Ωστόσο, η εμπειρία των προηγούμενων ετών δείχνει ότι η νομοθεσία από μόνη της δεν αρκεί: οι διαπραγματεύσεις πρέπει να γίνουν, και να ολοκληρωθούν, σε ένα περιβάλλον όπου η ισορροπία δύναμης παραμένει άνιση. Οι εργοδοτικές οργανώσεις εμφανίζονται διατεθειμένες να συμμετέχουν, αλλά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα αποδεχθούν χωρίς αντιστάσεις νέες υποχρεώσεις.

Επέκταση των συμβάσεων: ευρύτερη κάλυψη, αλλά όχι χωρίς κενά

Η μείωση του ποσοστού επέκτασης από 50% στο 40% και η σύνδεση με τους ΚΑΔ δημιουργεί δυνατότητες για περισσότερη κάλυψη. Παρά ταύτα, μένει να φανεί αν αυτό θα μεταφραστεί στην πράξη σε κλαδικές συμβάσεις που δεσμεύουν πραγματικά την αγορά, ή σε ένα πλαίσιο όπου κάποιες συμβάσεις θα μένουν «στα χαρτιά». Η αγορά τα τελευταία χρόνια έχει δείξει ευελιξία στο να αποφεύγει τις δεσμεύσεις, συχνά με τεχνικούς τρόπους.

Ρόλος της ΓΣΕΕ και μητρώα: διορθώσεις με περιορισμένο αντίκτυπο

Η δυνατότητα της ΓΣΕΕ να συνάπτει επικουρικά συμβάσεις είναι μια θετική πρόβλεψη, αλλά δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο συνδικαλισμός εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαρκή υποχώρηση, ιδίως σε κλάδους όπου η εργασιακή ανασφάλεια είναι κανόνας. Η απλοποίηση των μητρώων μπορεί να ενισχύσει την αντιπροσωπευτικότητα, αλλά αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει από μόνο του την οργανωτική αδυναμία πολλών σωματείων.

Ταχύτερη διαιτησία: μένει να αποδειχθεί στην πράξη

Η επιτάχυνση των διαδικασιών στον ΟΜΕΔ και η κατάργηση του δεύτερου βαθμού διαιτησίας υπόσχονται γρηγορότερες λύσεις, αλλά ταυτόχρονα αυξάνουν το βάρος της πρώτης απόφασης. Αν οι διαδικασίες δεν στελεχωθούν επαρκώς και αν δεν υπάρξει διαφάνεια, υπάρχει κίνδυνος οι εργαζόμενοι να βρεθούν ξανά αντιμέτωποι με χρονοβόρες ή αναποτελεσματικές διαδικασίες.

Κατώτατος μισθός: η κυβέρνηση κρατά το «πάνω χέρι»

Παρά τις αλλαγές, ο κατώτατος μισθός παραμένει στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης – απλώς από το 2027 θα προηγείται διαβούλευση. Το γεγονός ότι οι αυξήσεις θα δίνονται από τον Ιανουάριο αντί για τον Απρίλιο έχει περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα.

Οι εκκρεμείς συμβάσεις και η πραγματική δοκιμασία

Δεκαπέντε συλλογικές συμβάσεις αναμένεται να ενεργοποιηθούν από το 2026, μαζί με αυτή των εργατών μετάλλου. Ωστόσο, το κρίσιμο ερώτημα είναι: ποια θα εφαρμοστεί, ποια θα επεκταθεί και ποια θα παραμείνει σε εκκρεμότητα;
Η ιστορία των τελευταίων χρόνων δείχνει ότι η υπογραφή μιας σύμβασης δεν σημαίνει απαραίτητα και την εφαρμογή της.

Η μεγάλη εικόνα: συγκρατημένη αισιοδοξία, αλλά χωρίς ψευδαισθήσεις

Η συμφωνία μπορεί να αποτελεί ένα βήμα προς μια πιο ισορροπημένη αγορά εργασίας, αλλά δεν αναιρεί τις πραγματικές δυσκολίες: τη συρρίκνωση του συνδικαλισμού, την έλλειψη μηχανισμών ελέγχου, τις πιέσεις της αγοράς και τις μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ κλάδων.

Για αυτό και η νέα πραγματικότητα, όσο θετική κι αν παρουσιάζεται, θα κριθεί τελικά όχι από το περιεχόμενο της συμφωνίας, αλλά από την πράξη, τη διαφάνεια, την επιμονή και—κυρίως—την πολιτική βούληση που θα ακολουθήσει.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι τα 13 επώδυνα χρόνια χωρίς ουσιαστικές συλλογικές συμβάσεις δεν τελειώνουν από τη μια μέρα στην άλλη. Αλλά, έστω και αργά, ο κύκλος αυτός φαίνεται να αρχίζει να κλείνει.

Διαβάστε επίσης:

Συλλογικές συμβάσεις: Συμφωνία υπουργείου Εργασίας, ΣΕΒ και ΓΣΕΕ για την επαναφορά τους

Ακρίβεια διπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο – Η Ελλάδα σε τροχιά μόνιμης επιβάρυνσης και το 2026

Επίδομα παιδιού: Ολοκληρώθηκε η εκκαθάριση των αιτήσεων – Πότε θα πληρωθεί η 5η δόση από το ΟΠΕΚΑ