Αν και απέχουν από το ελληνικό «σκορ» (που με τα νέα δανεικά εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 200%), το χρέος της Ιταλίας στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς ήταν στο 132% του ΑΕΠ, της Πορτογαλίας στο 130%, της Ιρλανδίας στο 110% και της Ισπανίας στο 98%. Εκτός Ευρώπης; Το χρέος της Ιαπωνίας άγγιξε το τερατώδες 230% του ΑΕΠ. 

 

Η πορεία που ακολούθησε η Ελλάδα στη δεκαετία που προηγήθηκε της οικονομικής κρίσης δεν είναι εξαίρεση. Πολλές ακόμα χώρες στον ανεπτυγμένο κόσμο είδαν τη δημιουργία τεράστιων χρεών, είτε αυτά αφορούσαν νοικοκυριά, επιχειρήσεις και τράπεζες είτε κυβερνήσεις.

 

Ο κόσμος σε ΗΠΑ, Βρετανία, Ιρλανδία, Ισπανία επιδόθηκε σε ένα κρεσέντο δανεισμού όσο η αγορά ακινήτων εκτοξευόταν, ενώ ο κατασκευαστικός τομέας επίσης δανειζόταν αδιάκοπα για να χρηματοδοτήσει ακόμη περισσότερα έργα. Οι τράπεζες σε όλο τον κόσμο άρχισαν να περιλαμβάνουν στις δραστηριότητές τους πολύ περισσότερο χρέος από τα όρια που τώρα, μετά την κρίση, θεωρούνται ασφαλή. Ναι, αλλά τα χρέη δεν κορυφώθηκαν με την οικονομική κρίση και τώρα υποχωρούν. Συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. 

 

Πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Ινστιτούτου McKinsey (MGI) δείχνει ότι τα χρέη παγκόσμια συνέχισαν να μεγαλώνουν με αλματώδεις ρυθμούς ακόμη και μετά το κραχ του 2008.

 

 

Στα τέλη του 2000, χρονιά που η έκρηξη της πίστωσης άρχισε να προετοιμάζεται, το παγκόσμιο χρέος ήταν 87 τρισ. δολάρια. Το 2007 που η φρενίτιδα δανεισμού κορυφωνόταν, το παγκόσμιο χρέος είχε ανέβει στα 142 τρισ. δολάρια, δηλαδή αύξηση 63% σε μόλις επτά χρόνια. Το 2008 επήλθε η παγκόσμια οικονομική κρίση, όμως η διόγκωση του προβλήματος συνεχίστηκε. Το 2014, το παγκόσμιο χρέος είχε μεγαλώσει κατά 57 τρισ. δολάρια, δηλαδή αύξηση 40%! Κι έφτασε στα 199 τρισ. δολάρια.

 

Η μελέτη του MGI τονίζει το εξής ανησυχητικό: Ότι το παγκόσμιο χρέος συνεχίζει να «τρέχει» πιο γρήγορα από την παγκόσμια οικονομική παραγωγή.

 

◆ Το 2000 το παγκόσμιο χρέος ήταν στο 246% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

◆ Το 2007 στο 269%.

◆ Και το 2014 έφτασε στο 286%.

 

Το χρέος της Κίνας μεγαλώνει κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες κάθε χρόνο, ρυθμός υπερδιπλάσιος από αυτόν που η οικονομία της αναπτύσσεται.

 

Αν και η παγκόσμια οικονομία απέχει ακόμη από το να μετατραπεί σε Ελλάδα, είναι ξεκάθαρο ότι οδεύει προς τα εκεί ολοταχώς. Τα χρέη μεγαλώνουν γρηγορότερα από τη δυνατότητα των οικονομιών να τα εξυπηρετούν.

 

Αν ανατρέξει κανείς στην οικονομική Ιστορία, μπορεί να ανακαλύψει κι άλλες περιόδους που τα χρέη ήταν σε παρόμοια ή και μεγαλύτερα ύψη από τα σημερινά, όμως με μια διαφορά. Ποτέ σε περίοδο ειρήνης! Σε προηγούμενες κρίσεις υπερχρέωσης, όπως στη Δύση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η επαναφορά της δραστηριότητας στους φυσιολογικούς ρυθμούς ειρήνης είχε αποτέλεσμα την επιστροφή στην ανάπτυξη και, εντέλει, τη μείωση των χρεών. Αυτή η μεταπολεμική δυναμική δεν υπάρχει τώρα.

 

Αντίθετα, ο συνδυασμός συνθηκών και τάσεων αυτής της στιγμής υποδεικνύει ότι τα επίπεδα κρατικού και ιδιωτικού δανεισμού δεν πρόκειται να υποχωρήσουν, όχι τουλάχιστον στο προσεχές μέλλον. Μέχρι που αναπόφευκτα να μην μπορούν να εξυπηρετηθούν! 

 

◆ Καταρχάς, το χρέος που θεωρείται διαχειρίσιμο επειδή τα επιτόκια είναι εξαιρετικά χαμηλά θα γίνει ασήκωτο σε περίπτωση αύξησης των επιτοκίων. 

◆ Δεύτερον, πολλές από τις χώρες που ήδη επιβαρύνονται με υψηλά επίπεδα χρέους, αρχίζουν να μπαίνουν σε μια περίοδο που η οικονομική τους ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί σε σχέση με το παρελθόν, άρα οι δυνατότητες εξυπηρέτησης θα περιοριστούν.

◆ Υπολογίζεται ότι, ακόμη κι αν η ανάπτυξη παραμείνει στα τωρινά επίπεδα, η παγκόσμια οικονομία θα «πέσει» από την ανάπτυξη του 3,6%, που αποτελεί τον μ.ο. των τελευταίων 50 ετών, σε 2% τα επόμενα 50 χρόνια.

 

Στη Γερμανία, μάλιστα, πρόκειται να υπάρχουν 15 εκατομμύρια λιγότεροι εργαζόμενοι ώς το 2050, πράγμα που σημαίνει ότι η ανάπτυξη της χώρας θα μειωθεί κατά το ήμισυ σε μισό αιώνα. 

 

 

Ολοένα και περισσότερες χώρες θα αντιμετωπίζουν από τη μια το πρόβλημα της όλο και μεγαλύτερης μείωσης του ποσοστού πληθυσμού που εργάζεται κι από την άλλη την ανάγκη να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις της κοινωνικής πρόνοιας. Αναλυτές και οικονομολόγοι εκτιμούν πως η εποχή που το ποσοστό των εργαζομένων ήταν υψηλότερο και οι πληρωμές πρόνοιας, οι συντάξεις κ.λπ. πιο γενναιόδωρες, μοιάζει να έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

 

Για να αντιμετωπίσουν αυτό που βλέπουν να έρχεται, όλο και περισσότερες χώρες σχεδιάζουν μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης και λιτότητας με περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες, όμως ακόμη κι έτσι το χρέος, με τη δυναμική που έχει αποκτήσει, θα συνεχίσει να αυξάνεται. 

 

Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη πρόβλεψη του υπουργού Οικονομικών του Ισραήλ που υπολόγισε ότι το δημόσιο χρέος της χώρας του από 67% του ΑΕΠ που είναι τώρα θα φτάσει το 170% στα επόμενα 50 χρόνια.

 

Η παγκόσμια οικονομία καλείται να δώσει απάντηση στο πώς η αναλογία Χρέους/ΑΕΠ, η οποία είναι τελείως μη λειτουργική στην περίπτωση της Ελλάδας, θα μπορεί να είναι διαχειρίσιμη από πολλές άλλες χώρες που θα ακολουθήσουν τις επόμενες δεκαετίες. Οι περισσότεροι ειδικοί, μάλιστα, συμφωνούν ότι θα πρέπει να βρεθούν τρόποι ώστε η παγκόσμια οικονομία να αποφύγει να αποπληρώσει όλα όσα έχει δανειστεί! Και η μεγάλη σπαζοκεφαλιά είναι πώς θα γίνει αυτό…