Είναι ιστορική η συμφωνία για το κλίμα που επετεύχθη στο Παρίσι, όπως οι ίδιοι οι διοργανωτές αλλά και ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις διατείνονται; 

 

Ή πρόκειται στην πραγματικότητα για την πρώτη σημαντική, αλλά όχι ιστορική στροφή στον δρόμο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, όπως επισημαίνουν άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις και κινήσεις πολιτών;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ένα απλό «Ναι» ή ένα απλό «Όχι», αφού εξαρτάται από ποια γωνία βλέπει κανείς τα πράγματα και από τις προσδοκίες που είχε πριν από την έναρξη των εργασιών. Διότι, εάν δει κάποιος με προσοχή το κείμενο της συμφωνίας και διαβάσει πίσω από τις γραμμές, θα θεωρήσει τουλάχιστον υπερβολικό τον χαρακτηρισμό «ιστορική». 

 

Εάν, όμως, υπολογίσει τη μέχρι σήμερα αρνητική στάση των ισχυρών χωρών και μεγάλων ρυπαντών και εάν υπολογίσει ότι οι συζητήσεις στο Παρίσι έγιναν κάτω από τις ισχυρότατες πιέσεις του λόμπι των ορυκτών καυσίμων, η παραδοχή και μόνο και από τις 196 χώρες του προβλήματος και της γενεσιουργού αιτίας του είναι, πράγματι, ιστορική. Έτσι, η συμφωνία των Παρισίων έχει πολλά θετικά σημεία, αλλά και πολλά «αγκάθια». 

 

 

◆ Είναι επιτυχία το γεγονός και μόνο ότι υπεγράφη συμφωνία, ότι οι 196 συμφώνησαν και υπέγραψαν το κείμενο. Μέχρι το τέλος της Διάσκεψης αυτό δεν ήταν αυτονόητο.

◆ Είναι επιτυχία το ότι άπαντες έβγαλαν στον τάκο τα ορυκτά καύσιμα. Γιατί άπαντες συμφώνησαν ότι, για να μπορέσει ο πλανήτης να διατηρήσει μια ελπίδα και να υπάρξει σοβαρή προσπάθεια για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, θα πρέπει να πάμε σε μηδενικούς ρύπους του θερμοκηπίου.

◆ Είναι επιτυχία το ότι όλοι συμφώνησαν στον στόχο του περιορισμού της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη «αρκετά πιο κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου».

◆ Είναι επιτυχία το ότι τέθηκε αυτός ο στόχος γιατί συνεπάγεται άμεσα τη δραστική μείωση των ορυκτών καυσίμων με προοπτική μηδενικές εκπομπές στα μισά του αιώνα.

◆ Είναι επιτυχία το ότι συμφωνήθηκε οι αναπτυσσόμενες χώρες να χρηματοδοτούνται με 100 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο μέχρι το 2020.

 

Μόνο που πίσω από όλα αυτά τα θετικά, υπάρχουν σημαντικά «αγκάθια» που δεν επιτρέπουν περαιτέρω πανηγυρισμούς.

 

 

1 Η συμφωνία εκφράζει ευχή και μόνο για την επίτευξη του πραγματικού στόχου της υπερθέρμανσης που είναι οι 1,5 βαθμοί Κελσίου. Συγκεκριμένα, προτρέπει τα κράτη «να συνεχίσουν τις προσπάθειες για περιορισμό της ανόδου της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου» σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο. Η προτροπή αυτή από μόνη της δεν έχει κανένα νόημα εάν δεν απαιτηθεί από τις πλούσιες και περισσότερο ρυπογόνες χώρες να μειώσουν τις εκπομπές τους δραστικά. Και αυτό η συμφωνία δεν το αναφέρει ρητά και κατηγορηματικά.

 

2 Η συμφωνία βάζει έναν μακροπρόθεσμο στόχο για τη μείωση των εκπομπών στο δεύτερο μισό του αιώνα. Σύμφωνα με το τελικό κείμενο, η ορολογία που επιλέχθηκε δεν ήταν «μηδενικός στόχος» για τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, αλλά «ισορροπία» μεταξύ των εκπομπών και των ποσοτήτων, για να το πούμε απλά, των εκπομπών που θα «δεσμεύονται» μέσα από «ισοδύναμα» μέτρα, όπως είναι οι ποσότητες άνθρακα που κατακρατούνται από τα δάση και τους ωκεανούς, αλλά και μέσα από τεχνικές πρόσληψης και αποθήκευσης του άνθρακα. 

 

Εν ολίγοις, ο όρος που επιλέχθηκε αντί του «μηδενικού στόχου» είναι ασαφής και μπορεί να έχει πολλές ερμηνείες. Σύμφωνα με ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις και κινήσεις πολιτών, ο όρος που επιλέχθηκε για τον μακροπρόθεσμο στόχο, ενοχλεί λιγότερο τις βρόμικες πολυεθνικές του πλανήτη που προβάλλουν διάφορες «τεχνικές», αλλά και τον εαυτό τους, ως μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος. 

 

3 Η χορήγηση βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, που αναμένεται να ανέλθει σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο έως το 2020, είναι η μίνιμουμ απαιτούμενη χρηματοδότηση. Η ίδια η συμφωνία μιλάει για «κατώτατο όριο» και απευθύνει και πάλι έκκληση προς τα κράτη να αναθεωρήσουν προς τα πάνω την παροχή χρηματοδότησης.

 

Οι παρατηρητές σημειώνουν ότι, εκτός από τη μικρότερη δυνατή οικονομική βοήθεια που συμφωνήθηκε, η περαιτέρω απαιτούμενη χρηματοδότηση δεν εντάχθηκε στο δεσμευτικό κείμενο, αλλά έμεινε στο επίπεδο της παρότρυνσης και της ευχής. Αυτό σημαίνει ότι οι ισχυρές και περισσότερο ρυπογόνες χώρες δεν ανέλαβαν το μερίδιο που πραγματικά τους αναλογεί στη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων χωρών.

 

4 Οι πιο ευάλωτες χώρες, μικρές νησιωτικές και λιγότερο ανεπτυγμένες, που ήδη έχουν υποστεί καταστροφές από την κλιματική αλλαγή, δεν θα αποζημιωθούν για τη ζημιά που έχουν υποστεί και θα πρέπει να πληρώσουν το τίμημα για μια κρίση που δεν δημιούργησαν. Το κενό στη συμφωνία θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό, αφού εγείρονται και θέματα κλιματικής δικαιοσύνης από τη στιγμή που δεν υπάρχει σαφής αναφορά στη χρηματοδότησή τους από το Πράσινο Κλιματικό Ταμείο.

 

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η συμφωνία που επετεύχθη στο Παρίσι από όλα τα κράτη που συμμετείχαν, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Κίνας, που μέχρι σήμερα σφύριζαν αδιάφορα, είναι μια νίκη των επιστημόνων, των περιβαλλοντικών οργανώσεων και κυρίως των εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών που συστηματικά πίεζαν για στροφή στο θέμα της ενέργειας. 

 

Είναι μια σαρωτική νίκη εκείνων που με επιστημονικές αποδείξεις έβαλαν στο εδώλιο τα ορυκτά καύσιμα και εκείνων που επέμεναν σε πείσμα των ισχυρών πολυεθνικών αλλά και των ανόητων και εξαρτημένων πολιτικών ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανθρωπογενής, συνδέεται με τη χρήση συγκεκριμένων πηγών ενέργειας και δεν είναι μια αυτόματη λειτουργία του πλανήτη που δεν μπορούμε να αποφύγουμε.

 

Όμως, εκτός από την παραδοχή, απαιτούνται και συγκεκριμένα μέτρα, και αυτά που συμφωνήθηκαν στο Παρίσι δεν είναι ικανά από μόνα τους να εκπληρώσουν αυτούς τους στόχους. Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε ο Kumi Naidoo, διευθυντής της Greenpeace International, «τα μέτρα που συμφωνήθηκαν δεν μπορούν να μας βγάλουν από την τρύπα όπου βρισκόμαστε, κάνουν όμως τις πλευρές της λιγότερο απότομες».