Σε νέο μεγάλο «αγκάθι» για το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες εξελίσσεται η Πολωνία, μια χώρα 40 εκατομμυρίων και υψηλής γεωπολιτικής σημασίας για την Ευρώπη.

 

Οι εκλογές του Οκτωβρίου και η λαϊκιστική – ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση που προέκυψε, έφεραν τα πάνω κάτω. Η κρίση στις σχέσεις Βαρσοβίας – Βερολίνου και ο εκνευρισμός των Βρυξελλών πυροδοτούν αλυσιδωτές αντιδράσεις, ενώ η χώρα στο εσωτερικό της βράζει με συνεχείς διαδηλώσεις. Διόλου τυχαία, το θέμα της Πολωνίας είναι τις τελευταίες εβδομάδες πολύ ψηλά στον γερμανικό Τύπο. 

 

Από τον Οκτώβριο που πήρε την εξουσία το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, η κυβέρνηση της Πολωνίας έχει προβεί σε αυταρχικές κινήσεις που έβγαλαν δεκάδες χιλιάδες Πολωνούς στον δρόμο με διαμαρτυρίες για πραξικοπηματικού τύπου ενέργειες. Κεντρικό πεδίο μάχης ο νόμος για τους κρατικούς τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας, με την κυβέρνηση να κατηγορείται ότι προσπαθεί να τους μετατρέψει σε κανάλια κυβερνητικής προπαγάνδας. 

 

Τον Μάρτιο η κυβέρνηση σχεδιάζει «μεταρρύθμιση» για τον πλήρη έλεγχο και της εισαγγελικής αρχής της χώρας. Στόχος είναι ο υπουργός Δικαιοσύνης να αναλάβει τον ρόλο του γενικού εισαγγελέα, μια κίνηση που θα αποτελεί σαφή καταστρατήγηση της αρχής του διαχωρισμού των εξουσιών. 

 

 

Σε μια προσπάθεια να συγκρατήσει τη δυσαρέσκεια του κόσμου, η κυβέρνηση ετοιμάζει μια σειρά αλλαγών που πολλοί χαρακτηρίζουν ως απόπειρα… δωροδοκίας. Όπως το χαμήλωμα των ορίων συνταξιοδότησης, την αύξηση του κατώτατου μισθού, ένα μηνιαίο επίδομα των 500 ζλότι για τις μητέρες, ειδική έξτρα φορολόγηση στα μεγάλα σούπερ-μάρκετ για να επωφεληθούν οι μικρότερες πολωνικές επιχειρήσεις.

 

Η Κομισιόν έχει ζητήσει εξηγήσεις για την καταστρατήγηση του κράτους δικαίου, με Πολωνούς βουλευτές, αλλά και τον φίλα προσκείμενο στην κυβέρνηση Τύπο της χώρας να βγαίνουν στην αντεπίθεση παρομοιάζοντας την ευρωπαϊκή επιτήρηση με τη ναζιστική κατοχή κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο εκνευρισμός, όμως, του Βερολίνου για τον νόμο περί δημόσιας τηλεόρασης κρύβει κι έναν άλλον φόβο, που σχετίζεται με τη διείσδυση μεγάλων γερμανικών μιντιακών ομίλων στην Πολωνία και το κατά πόσον μπορεί να θιγούν κι αυτοί εν τέλει. 

 

Για τους Γερμανούς το άνοιγμα των συνόρων, μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ, ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για γενναίες επενδύσεις στη γειτονική τους χώρα. Το 2000 η Γερμανία είχε εξελιχθεί στον Νο1 ξένο επενδυτή στην Πολωνία, τόσο σε ύψος κεφαλαίων όσο και σε αριθμό επενδυτών, που ξεπερνούσαν τους 6.000. Ανάμεσά τους και αρκετοί επιχειρηματίες του Τύπου που πήραν υπό τον έλεγχό τους μεγάλες εφημερίδες και κανάλια της χώρας, ενώ στη συνέχεια άνοιξαν και καινούργια Μέσα. 

 

Ο γερμανικός μιντιακός όμιλος Axel Springer SE («Bild», «Die Welt» κ.α.) κατέχει σήμερα ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό της πολωνικής μιντιακής πίτας. Αγόρασε την κορυφαία σε κυκλοφορία εφημερίδα της Πολωνίας «Fakt» με 600.000 φύλλα ημερησίως, την 5η «Dziennik Gazeta Prawna» με 150.000 φύλλα και, με κοινοπραξία, την «Przeglad Sportowy», όπως και σάιτ, κανάλια, περιοδικά. 

 

Πολύ ισχυρή παρουσία έχει και ο γερμανικός όμιλος Hubert Burda Media, ιδιοκτήτης, εκτός των άλλων, και του περιοδικού «Focus». Το άνοιγμα στην Πολωνία έγινε από το 1989 κιόλας και σήμερα εκδίδει στη χώρα περισσότερα από 40 περιοδικά, με 20 ιντερνετικές πλατφόρμες, τηλεοπτικά προγράμματα κ.ά. Ανάλογη επιχειρηματική δράση, αλλά κι επιρροή έχουν κι άλλοι σοβαροί παίκτες των media της Γερμανίας.

 

Η αντιγερμανική ρητορική της Βαρσοβίας γίνεται όλο και πιο έντονη και το Βερολίνο χάνει την ψυχραιμία του κάθε μέρα και περισσότερο. Σ’ αυτό το σκηνικό έντασης το τι ακριβώς πληροφορείται η κοινή γνώμη και το πώς επηρεάζεται από τα ΜΜΕ ενδιαφέρει αναμφισβήτητα και τις δυο πλευρές. 

 

Η πολωνική κυβέρνηση, που έχει σύμμαχο και τον ακραίο πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, διαθέτει ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και υπολογίζει ότι τυχόν αντίποινα της Ε.Ε. θα αυξήσουν τη δημοφιλία της στους ψηφοφόρους. Στο πολιτικό σκηνικό της Πολωνίας, πάντως, ανεβαίνει δημοσκοπικά το καινούργιο κόμμα Nowoczesna, με ατζέντα φιλοευρωπαϊκή. Ήδη αγγίζει το 30%. 

 

 

Προς το παρόν η κυβέρνηση Μέρκελ έχει αποφύγει την ευθεία σύγκρουση με τη Βαρσοβία, υπό το πρίσμα και της ιστορικά βαριάς σχέσης μεταξύ Γερμανίας – Πολωνίας. Βερολίνο και Βρυξέλλες, όμως, έχουν ρίξει προειδοποιητικές βολές κι εξετάζουν το αν και πότε θα χρησιμοποιήσουν το όπλο της απειλής για απόσυρση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. 

 

Μόνο το 2014 η Πολωνία εισέπραξε 13,75 δισ. ευρώ από το ευρωπαϊκό μπάτζετ. Μεγάλο κομμάτι των πολωνικών εξαγωγών πηγαίνει στη γερμανική αγορά. Ακόμα, η συμμαχία είναι σημαντική σχετικά με το ουκρανικό θέμα. Η Βαρσοβία επιθυμεί να παραμείνουν οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Πίσω από τις εμπρηστικές ρητορικές και τα πρωτοσέλιδα στον πολωνικό Τύπο με σαφείς αναφορές στη ναζιστική Γερμανία, η Πολωνία γνωρίζει ότι, αν η σύγκρουση με το Βερολίνο κλιμακωθεί και «τραβήξει», θα βρεθεί σε μια άβολη θέση που θα αγνοείται από τη Γερμανία και θα αντιμετωπίζεται εχθρικά από τη Ρωσία. 

 

Γι’ αυτό και, έπειτα από μήνες, η Πολωνία επιζητά τώρα διάλογο με τους Γερμανούς. Στις 12 Φεβρουαρίου, κανονίστηκε επίσημη επίσκεψη της Πολωνής πρωθυπουργού Μπεάτα Μαρία Σίντλο στην καγκελάριο Μέρκελ. Ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν είναι και οι δηλώσεις του Πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα στις 17.1, παρουσία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ότι «το σχέδιο για την κατασκευή ενός νέου αγωγού που θα διοχετεύει ρωσικό αέριο στη Γερμανία παρακάμπτοντας την Ουκρανία υπαγορεύεται περισσότερο από την πολιτική παρά από την οικονομία και υπονομεύει την αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαφωνούμε με αυτήν την επένδυση». Η Πολωνία, άλλωστε, ποντάρει πολύ στους στενούς δεσμούς της με την Ουκρανία.

 

Ο πιο ισχυρός εταίρος της Πολωνίας παραμένει έτσι κι αλλιώς η Αμερική, με βαθιές ρίζες στη χώρα μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ. Ωστόσο και από ΜΜΕ των ΗΠΑ, ειδικά από τους «New York Times», έπεσαν πρόσφατα προειδοποιητικές βολές για την απρόβλεπτη κυβέρνηση, με αρκετά επιθετικά σχόλια και συστάσεις συμμόρφωσης.