Από μία πρώτη ανάγνωση των «Πορισμάτων του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία», που δόθηκαν στη δημοσιότητα, θα θέλαμε να επικεντρωθούμε σε ορισμένα ζητήματα που θεωρούμε κεφαλαιώδους σημασίας.

 

Από μία πρώτη ανάγνωση των «Πορισμάτων του Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία», που δόθηκαν στη δημοσιότητα, θα θέλαμε να επικεντρωθούμε σε ορισμένα ζητήματα που θεωρούμε κεφαλαιώδους σημασίας.

1. Από τα πορίσματα αυτά προκύπτει εμφανώς η σύγχυση και το ασαφές των προθέσεων ως προς το ποιος πρέπει να έχει την ευθύνη οργάνωσης και λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και μέχρι ποίου σημείου. Υπάρχει μια ασάφεια περί του ρόλου του κεντρικού κράτους και των ωφελουμένων από τις κάθε είδους εκπαιδευτικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών κοινωνιών και του ίδιου του κράτους. Βέβαια, αν τίθετο η ανάγκη να συμβαδίσει η χώρα μας με τα διεθνώς τεκταινόμενα στο πεδίο του τρόπου ανάπτυξης και συνακολούθως του τρόπου παιδείας και εκπαίδευσης των νέων (δεν ταυτίζονται οι έννοιες αυτές), οι επί μέρους προτάσεις θα ήταν διαφορετικές. Π.χ. αποτελεί επιδίωξη της Ευρώπης η «πάση δυνάμει» ανάπτυξή της, με την πρόσδοση στις περιφέρειες αποφασιστικών αναπτυξιακών αρμοδιοτήτων και άρα ευθύνη για τα εκπαιδευτικά της κέντρα που θα αναπτύξουν το εδαφικό και κοινωνικό τους κεφάλαιο. Το πόρισμα καταδήλως το αγνοεί. Επίσης θα γινόταν κατανοητό και θα διακηρύσσετο ρητώς πως δεν είναι ο εκάστοτε υπουργός που θα λαμβάνει αποφάσεις που θα αφορούν ουσιώδη ζητήματα παιδείας και εκπαίδευσης των νέων της χώρας μας για τα επόμενα πολλά χρόνια, χρόνια ίσως καθοριστικά για το μέλλον της χώρας. Ούτε θα μπορεί να φτιάχνει κατά το δοκούν «επιτροπές» που θα αποφαίνονται περί παντός επιστητού, κατά το μοντέλο λειτουργίας των φεουδαρχικών και λοιπών προπολιτικών κοινωνιών.

2. Πρέπει να χαιρετίσουμε ως ευτυχή την πρόθεση πρόσδοσης δυνατότητας των φοιτητών να μετακινηθούν σε άλλο πανεπιστημιακό Τμήμα από αυτό στο οποίο εισήλθαν με τη διαδικασία των εισαγωγικών εξετάσεων[i].

3. Επίσης ευτυχής η επιθυμία ονομασίας των ΤΕΙ με βάση τα διεθνώς ισχύοντα. Χρησιμοποιείται η έκφραση «αναβάθμιση των ΤΕΙ», όμως δεν πρόκειται παρά για την ανάγκη δοκίμου μετονομασίας τους, αντί του υβριδικού όρου ΤΕΙ. Αυτό βεβαίως συμβαδίζει, όπως πολύ σωστά διατυπώνεται από το «πόρισμα» αυτό, με την αξιολόγηση του γνωσιολογικού τους περιεχομένου – περιεχόμενο που πρέπει να απαιτεί τέσσερα χρόνια σπουδών, ειδάλλως το αντίστοιχο Τμήμα πρέπει να ενταχθεί σε άλλη, εξίσου χρήσιμη για τους φοιτητές, για τις τοπικές κοινωνίες και για τη χώρα, εκπαιδευτική βαθμίδα με ανάλογα έτη σπουδών σε αυτό.[ii]

4. Ξεχάστηκε όμως πως πολλά πανεπιστημιακά Τμήματα έχουν γνωσιολογικό περιεχόμενο που συνάδει με μεταπτυχιακή εξειδίκευση και όχι με αυτοδύναμες τετραετείς σπουδές. Ενδεχομένως μερικά δεν χρειάζονται καν. Δεν το επισημαίνουμε για λόγους μόνο κατασπατάλησης χρημάτων από πλευράς πολιτείας (και φορολογουμένων της) αλλά και από πλευράς κατασπατάλησης νεανικών ονείρων σε ανούσιες πολυετείς σπουδές. Το ίδιο δηλαδή που ισχύει για την ανάγκη τακτοποίησης των ΤΕΙ.

5. Επικεντρωνόμενοι στο ζήτημα μετονομασίας και καλύτερης οργάνωσης των ΤΕΙ, θα θέλαμε να προτείνουμε το εξής, θεωρώντας πως αυτό θα είναι αποτελεσματικότερο και αμέσως εφικτό: Δεν είναι πρακτικώς εύκολη η ένταξη των Τμημάτων ΤΕΙ σε πανεπιστήμια, είτε απορροφούμενα από ομοειδή Τμήματα είτε με ένταξή τους ως αυτοτελών Τμημάτων σε Πανεπιστημιακές Σχολές. Καταδήλως ευκολότερο και αμέσως υλοποιήσιμο θα ήταν ολιγομελείς ομάδες, που θα αποτελούνται από εκπροσώπους της πολιτείας, τους προέδρους των ΤΕΙ και τους κοσμήτορες των Σχολών, να προβούν στις απαραίτητες ενέργειες (π.χ. συγχωνεύσεις Τμημάτων, ενδεχόμενη μετονομασία τους με αλλαγή της γνωσιολογικής τους εμβέλειας, μετατροπή Τμημάτων σε διετείς ή τριετείς επαγγελματικές σπουδές, καταδήλως ορθολογικότερες και ελκυστικότερες των τετραετών σπουδών για το υπ’ όψιν αντικείμενο – και χρησιμότερες για την ανάπτυξη των περιφερειών της χώρας και αποκατάστασης των νέων – κ.λ.π. ) ώστε το υπ’ όψιν ΤΕΙ να μετονομαστεί σε Πανεπιστήμιο. Αυτό θα ήταν από κάθε πλευρά χρησιμότερο και σωστότερο. Αυτό μπορεί να γίνει άμεσα, στον βαθμό βέβαια που η πολιτεία επιθυμεί να τακτοποιήσει το εκπαιδευτικό τοπίο της χώρας και όχι να αναβάλει επ’ αόριστον τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Βεβαίως το ίδιο πρέπει να γίνει και στα καταδήλως προβληματικά πανεπιστημιακά Τμήματα, που είναι αρκετά και δαπανηρά και που δεν μπορούν να εξακολουθούν να υπάρχουν παρά μόνο ως μεταπτυχιακές εξειδικεύσεις αποφοίτων άλλων πανεπιστημιακών Τμημάτων.

6. Δεν είμαστε βέβαιοι πως ο χαρακτηρισμός «Εθνικός και Κοινωνικός Διάλογος για την Παιδεία» υπήρξε απολύτως δόκιμος, αποτυπώνοντας δηλαδή το πώς πραγματικά διεξήχθη.

 

* Ο Δρ. Νικήτας Χιωτίνης είναι Αρχιτέκτων, Καθηγητής ΤΕΙ, Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού Αντικειμένων