Μέχρι το βράδυ του Σαββάτου 29 Σεπτεμβρίου η Καταλωνία ήταν για την ισπανική κυβέρνηση ένας διαρκής, ισχυρός πονοκέφαλος. 

 

Μια μέρα αργότερα η μεγαλύτερη και πλουσιότερη «αυτονομία» της Ισπανίας είχε μετατραπεί σε ένα τεράστιο αγκάθι στο πλευρό της Μαδρίτης και το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης γι’ αυτή τη δραματική εξέλιξη, η οποία θέτει εν αμφιβόλω την… αρτιμέλεια της χώρας, βαρύνει την κυβέρνηση της Ισπανίας και τον πρωθυπουργό Μαριάνο Ραχόι.

 

Βλέπετε, μέχρι εκείνη τη στιγμή, η απαίτηση των Καταλανών για απόσχιση από την Ισπανία ήταν μια… εικασία που αποτυπωνόταν σε δημοσκοπήσεις και διαδηλώσεις. Ωστόσο το  42,3% των Καταλανών που, υπό συνθήκες απίστευτης αστυνομικής βίας και ακραίας περιφρόνησης της Μαδρίτης σε κάθε δημοκρατική διαδικασία, ψήφισε στο –παράνομο, για να τα λέμε όλα– δημοψήφισμα της Κυριακής για την ανεξαρτησία της περιοχής είναι πλέον ένα αδιαμφισβήτητο (και εφιαλτικό για την Ισπανία) μέγεθος, με το οποίο ο Ραχόι –και οιοσδήποτε διάδοχός του– θα πρέπει να αναμετρηθεί και να δώσει απαντήσεις.

 

Θεωρείται δε σχεδόν βέβαιο ότι βασική αιτία γι’ αυτήν τη σημαντική κινητοποίηση των Καταλανών δεν είναι άλλη από τους χειρισμούς του Ραχόι, ο οποίος απάντησε σε μια παρανομία με εικόνες βγαλμένες από τις χειρότερες «μπανανίες» του πλανήτη: αστυνομικοί – ρόμποκοπ να τσακίζουν στο ξύλο αδιακρίτως φιλειρηνικούς πολίτες που διεκδικούσαν το δικαίωμα της ψήφου, ηλικιωμένοι άνθρωποι αιμόφυρτοι, μέλη της τοπικής αστυνομίας (Mossos d’ esquadra) να συμπλέκονται με τους Ισπανούς συναδέλφους τους, κουκουλοφόροι να αρπάζουν κάλπες από ε- κλογικά κέντρα…

 

Το σκηνικό θύμιζε περισσότερο κατοχή παρά συμπεριφορά μιας δημοκρατικής κυβέρνησης χώρας – μέλους της Ε.Ε.

 

Το κωμικοτραγικό είναι ότι η κυβέρνηση της Μαδρίτης είχε δίκιο όταν έλεγε ότι το δημοψήφισμα που μονομερώς είχαν προκηρύξει οι αρχές της Καταλωνίας ήταν παράνομο, επικαλούμενη μάλιστα απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της χώρας.

 

Ωστόσο η τρομοκρατία με την οποία ο Ραχόι προσπάθησε να επιβάλει τη νομιμότητα στην Καταλωνία (πριν από τα γεγονότα της Κυριακής είχαν προηγηθεί εισβολές της αστυνομίας και της πολιτοφυλακής σε δημόσια κτήρια της Καταλωνίας, κατασχέσεις υλικού, συλλήψεις δημοσίων λειτουρ- γών, ακόμα και… κόψιμο των υπηρεσιών διαδικτύου σε ορισμένα σημεία) ουσιαστικά υπέσκαψε το δίκιο του και επέτρεψε σε διάφορες δυνάμεις εντός της Καταλωνίας να επικαλεστούν την αντιδημοκρατική συμπεριφορά της Μαδρίτης ως έναν ακόμα λόγο υπέρ της ανεξαρτησίας, κάνοντας μάλιστα αναφορές ακόμα και για επιστροφή του… φρανκισμού (ας σημειωθεί ότι το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι ακόμη και σήμερα θεωρείται ότι δεν έχει απεκδυθεί πλήρως της φρανκικής του «κληρονομιάς»).

 

Στη Μαδρίτη η αντιπολίτευση (πιο διπλωματικά ο Πέδρο Σάντσεθ του Σοσιαλιστικού Κόμματος, πιο επιθετικά οι Podemos και τα άλλα κόμματα της Αριστεράς) καταδίκασε την τακτική Ραχόι και μόνο οι Ciudadanos (Πολίτες) έδειξαν ακόμα πιο σκληρό πρόσωπο με τον αρχηγό τους Αλβέρ Ριβέρα να ζητά ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Συντάγματος, το οποίο αίρει την αυτονομία μιας περιοχής της Ισπανίας υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

 

Στη Βαρκελώνη, παρά τις αρχικές του δηλώσεις ότι πλέον η Καταλωνία κέρδισε το δικαίωμα της ανεξαρτησίας της, ο πρόεδρος της αυτονομίας Κάρλες Πουτζντεμόντ δεν φαίνεται να βιάζεται να εφαρμόσει τις εξαγγελίες του για πλήρη ρήξη με τη Μαδρίτη. Προφανώς η χαμηλή συμμετοχή των Καταλανών στο δημοψήφισμα, κάτω από 50%, δεν μπορεί να δώσει δεσμευτικό συμπέρασμα για το τι ακριβώς επιθυμούν οι πολίτες.

 

Κατά τα φαινόμενα η καταλανική κυβέρνηση, με όπλο το 42%, που κατά συντριπτική πλειονότητα τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας, θα επιδιώξει συνομιλίες με τη Μαδρίτη για τα επόμενα βήματα, κάτι το οποίο άλλωστε ζητούν και οι Ευρωπαίοι, των οποίων η χλιαρή αντίδραση στην ακραία αστυνομική βία έχει προκαλέσει ποικίλα σχόλια.

 

Ο Πουτζντεμόντ φαίνεται ότι επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τη λαϊκή οργή για τη σκληρότητα με την οποία η Μαδρίτη αντιμετώπισε το δημοψήφισμα, προκειμένου, αν και όταν υπάρξουν συνομιλίες με την κυβέρνηση Ραχόι, να αποσπάσει τουλάχιστον δεσμεύσεις για μεγαλύτερη αυτονομία της Καταλωνίας, ενδεχομένως και στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2006, την οποία, ωστόσο, το Λαϊκό Κόμμα παρέπεμψε στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο την ανέτρεψε.

 

Για την ώρα, πάντως, με τον Ραχόι να τηρεί σκληρή γραμμή και να απολαύει της διακριτικής στήριξης ακόμα και μέρους της αντιπολίτευσης και των οργάνων της Ε.Ε., κάτι τέτοιο δεν φαίνεται και πολύ εφικτό.

 

Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι, πίσω από όλες τις συζητήσεις περί ανεξαρτησίας, αυτοδιάθεσης και δικαιωμάτων, βρίσκεται ένας βασικός και υπόρρητος λόγος: η Καταλωνία είναι η πλουσιότερη περιοχή της Ισπανίας με ΑΕΠ 200 δισ. ευρώ το 2014, το υψηλότερο στη χώρα και ίσο σχεδόν με το ένα πέμπτο του συνολικού ΑΕΠ της Ισπανίας.

 

Σε μεγάλο βαθμό η Καταλωνία αισθάνεται ότι πέφτει… θύμα εκμετάλλευσης από την υπόλοιπη Ισπανία και επιδιώκει να ελέγχει η ίδια τον παραγόμενο σε αυτήν πλούτο, κάτι που η Μαδρίτη αποκλείει κατηγορηματικά (σ.σ.: να σημειωθεί ότι παρόμοιες γκρίνιες, αλλά σε πολύ χαμηλότερους τόνους, έχουν εκδηλωθεί και στη Βαυαρία της Γερμανίας, για να μη θεωρούμε ότι η Καταλωνία αποτελεί μεγάλη εξαίρεση…). 

 

Πάντως, η Ε.Ε. έχει ξεκαθαρίσει ότι, σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης της Καταλωνίας, ο δρόμος για ένταξη στην Ένωση θα είναι ίδιος με αυτόν της Σκωτίας: όλα από την αρχή.

 

Το πρόβλημα της Καταλωνίας έρχεται να υπενθυμίσει με επείγοντα τρόπο ότι η Ισπανία έχει κι άλλα παρόμοια προβλήματα, όπως αυτό των Βάσκων, οι οποίοι τάχθηκαν σχεδόν αμέσως στο πλευρό των Καταλανών. 

 

Στην ουσία το καταλανικό δημοψήφισμα μοιάζει να έχει βγάλει για τα καλά το τζίνι από το μπουκάλι και είναι πλέον πολύ δύσκολο να ξαναμπεί μέσα, ιδίως όταν η κυβέρνηση Ραχόι είναι κυβέρνηση μειοψηφίας και ανά πάσα στιγμή μπορεί να πέσει.

 

Για την ώρα ο μόνος άνθρωπος που έχει καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση για το καταλανικό – κι όχι μόνο – ζήτημα είναι ο Σάντσεθ του PSOE, o οποίος έχει προτείνει συνταγματική αναθεώρηση και μετατροπή της Ισπανίας σε ομόσπονδο κράτος. 

 

Παρόμοιες προτάσεις έχουν επεξεργαστεί και οι Podemos, ωστόσο απορρίπτονται με λύσσα τόσο από το Λαϊκό Κόμμα και τους Ciudadanos όσο και από την παλιά φρουρά του PSOE, η οποία αντιπαθεί τον Σάντσεθ και, παράλληλα, δεν θέλει να ακούσει ούτε κουβέντα για περαιτέρω ανεξαρτησία των ισπανικών «αυτονομιών».