Ο πονοκέφαλος του Μαξίμου για χρονοδιάγραμμα και εκλογές

O φόβος του εκτροχιασμού του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης της συμφωνίας των Πρεσπών στοιχειώνει από το βράδυ της Κυριακής την κυβέρνηση. Με τα δεδομένα που υπήρχαν έως το πρωί της Κυριακής, οι χρονικοί υπολογισμοί για την κύρωση της συμφωνίας από την Αθήνα κούμπωναν οριακά με το βασικό σενάριο εκλογών τον Μάιο μαζί με τις ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές (τριπλές κάλπες).

Πλέον, το χρονοδιάγραμμα αυτό, που στην καλύτερη περίπτωση τοποθετούσε την κύρωση της συμφωνίας από την ελληνική Βουλή στα τέλη Ιανουαρίου – και στη χειρότερη αρχές Μαρτίου – φαίνεται να απειλείται.

Ήδη ο Πάνος Καμμένος δημοσίως επιχαίρει και κάνει την εκτίμηση ότι η ιστορία αυτή θα τραβήξει μακριά, εκφράζοντας βεβαίως και τον ευσεβή πόθο του η κύρωση να μη διαλύσει μια ώρα αρχύτερα τη συγκυβέρνηση και, ει δυνατόν, να περάσει στην επόμενη Βουλή ως καυτή πατάτα που θα πρέπει να διαχειριστεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ωστόσο και άλλοι εντός του κυβερνητικού στρατοπέδου, ακόμα και προερχόμενοι από τον ΣΥΡΙΖΑ, εκφράζουν τη βάσιμη ανησυχία ότι το χρονοδιάγραμμα θα ξεχειλώσει και θα χαθεί το ορόσημο των ευρωεκλογών.

«Καίγεται» για Μάρτιο

Ο τόνος που έδωσε η κυβέρνηση από την πρώτη στιγμή μετά το αποτέλεσμα και την αρνητική έκπληξη της αποχής ήταν πως όχι μόνο τίποτα δεν χάθηκε, πολλώ δε μάλλον που το δημοψήφισμα δεν είναι δεσμευτικό αλλά συμβουλευτικό και δεν αποτελεί νομικό όρο της συμφωνίας, αλλά προχωράμε κανονικά στα επόμενα βήματα.

Σε πρώτο πλάνο η κυβέρνηση εκπέμπει το μήνυμα «αναμένουμε τις εξελίξεις στη γείτονα και στηρίζουμε κάθε πρωτοβουλία του Ζάεφ για τη διαφύλαξη της δυναμικής της συμφωνίας». Κοινώς, σε πρώτο επίπεδο, εκπέμπεται κλίμα αναμονής, ψυχραιμίας και αισιοδοξίας. Μάλιστα, ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς έκανε δημοσίως την εκτίμηση ότι, αν ο Ζάεφ δεν καταφέρει να βρει τους 10-11 βουλευτές που χρειάζεται για να περάσει τη συνταγματική αναθεώρηση και πάει σε εκλογές, θα τις κερδίσει.

Από την άλλη, αναγνωρίζεται απρόθυμα το αρνητικό στοιχείο της αποχής, το οποίο μπορεί να «απελευθερώσει» την αντιπολίτευση του VMRO. «Μας προβληματίζει» είπε χαρακτηριστικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Τζανακόπουλος για το μέγεθος της αποχής, καθώς «αναδεικνύεται ότι μεγάλο τμήμα των πολιτών στη γειτονική χώρα αντιμετωπίζει τη συμφωνία με σκεπτικισμό και τελικά η συντριπτική υπεροχή του “Ναι” δεν καθίσταται πολιτικά δεσμευτική για την αντιπολίτευση».

Εν ολίγοις, Μαξίμου και ΥΠΕΞ παραπέμπουν σε μια σφικτή, «στακάτη», πολιτικά ομαλή διαδικασία από εδώ και πέρα, που θα οδηγήσει στην κύρωση της συμφωνίας από την Αθήνα τον Μάρτιο, όπως προβλεπόταν.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, η κυβέρνηση είχε συμπεριλάβει στους χρονικούς υπολογισμούς της ένα σενάριο εκλογών στην ΠΓΔΜ, αλλά στην περίπτωση που καταγραφόταν ξεκάθαρη νίκη του Ζάεφ στο δημοψήφισμα, γεγονός που θα αποδυνάμωνε την αντιπολίτευση και θα έδινε τη δυνατότητα στον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ να πάει αμέσως σε εκλογές από θέση ισχύος και να «σαρώσει», περνώντας στη συνέχεια με άνεση τη συνταγματική αναθεώρηση.

Όμως η αντιφατική εικόνα του αποτελέσματος, όπου και οι δύο πλευρές μπορούν να προβάλουν τον ισχυρισμό ότι νίκησαν, προκαλεί αβεβαιότητα για το ευθύγραμμο των εξελίξεων, καθώς και για τις πιθανότητες του Ζάεφ να κερδίσει εφόσον πάει σε εκλογές έως τις αρχές Δεκεμβρίου. Το κλίμα που εκπέμπει η Αθήνα δείχνει να ευθυγραμμίζεται με το αυστηρό μήνυμα που έστειλε και ο γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ότι η ολοκλήρωση της συμφωνίας είναι μονόδρομος και δεν υπάρχει «παράθυρο», «δεν υπάρχει άλλος δρόμος» για την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Τρεις λόγοι ανησυχίας

Τρεις είναι οι προφανείς λόγοι για τους οποίους η Αθήνα, πίσω από τις επίσημες δηλώσεις αισιοδοξίας, ανησυχεί για τις εξελίξεις στη γείτονα και για το ενδεχόμενο εκτροχιασμού του χρονοδιαγράμματος.

1. Η απώλεια του ορόσημου των ευρωεκλογών, μαζί με τις οποίες προορίζεται να γίνουν και οι βουλευτικές εκλογές, θα σημάνει ότι, αν οι βουλευτικές ακολουθήσουν, η «χαλαρή» κάλπη των ευρωεκλογών θα αποτυπώσει την όποια δυσαρέσκεια των πολιτών καθορίζοντας τη δημοσκοπική δυναμική από εκεί και πέρα.

Με δεδομένο ότι έως τις ευρωεκλογές η κυβέρνηση θα δώσει μια τεράστια μάχη για το κλείσιμο της ψαλίδας και τη μετατροπή των εκλογών σε «ντέρμπι», αν οι εκλογές γίνουν μετά της ευρωεκλογές, το ρίσκο να «χυθεί η καρδάρα με το γάλα» είναι μεγάλο.

Παρ’ όλο που υπάρχουν και απόψεις στην κυβέρνηση, προερχόμενες κυρίως από το οικονομικό επιτελείο, σύμφωνα με τις οποίες όσο περισσότερο χρόνο θα έχει η κυβέρνηση στη διάθεσή της τόσο καλύτερα, ώστε να φανούν στην καθημερινότητα τα επιτεύγματα στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας και της μείωσης της ανεργίας, το πολιτικό ρίσκο παραμένει υψηλό.

2. Καθώς φαίνεται, υπάρχει δέσμευση προς τον διεθνή παράγοντα (ΝΑΤΟ, Ε.Ε.) να κλείσει γρήγορα, από την παρούσα κυβέρνηση, το θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία είναι το κλειδί ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και πιεστικό ζήτημα στρατηγικής σημασίας για τον ευρωατλαντικό οργανισμό εν όψει του κινδύνου της ρωσικής «προέλασης» στα Βαλκάνια. Το σενάριο να αφεθεί στην τύχη της η διαδικασία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την κύρωση της συμφωνίας από την επόμενη Βουλή, φαίνεται τελικά πως είναι «απαγορευμένο».

3. Το τελευταίο ισχύει και για έναν ακόμα λόγο: Η κυβέρνηση, όπως άλλωστε δηλώνει σε όλους τους τόνους, θέλει να κλείσει τη συμφωνία έως τις εκλογές διότι την εντάσσει στο κεντρικό της αφήγημα, ως ένα ακόμα επίτευγμα δίπλα στην έξοδο από τα μνημόνια, αφού εκτιμά ότι με έναν ακόμα τρόπο την αναδεικνύει ως πολιτική δύναμη που δίνει λύσεις σε όλα τα επίπεδα. Αν και αντιλαμβάνεται το κόστος της συμφωνίας των Πρεσπών στη βόρεια Ελλάδα, έχει δομήσει μια επιθετική στρατηγική για να γυρίσει το χαρτί όσο γίνεται:

● Αφενός «πουλώντας» στους Βορειοελλαδίτες τα αναπτυξιακά πλεονεκτήματα της συμφωνίας (ότι θα καταστήσει τη βόρεια Ελλάδα κέντρο των Βαλκανίων, κάτι που κατά την κυβέρνηση μεταφράζεται σε ζεστό χρήμα).

● Αφετέρου διότι ενώπιον του κεντροαριστερού κοινού, το οποίο διεκδικεί να κερδίσει ολοκληρωτικά, με τη συμφωνία των Πρεσπών – που γίνεται αντιληπτή ως «προοδευτική» επίλυση της χρόνιας ονοματολογικής διαφοράς – κερδίζει πόντους.

Αν η διαδικασία ξεχειλώσει, δεν θα μπορέσει να περάσει το μήνυμα της εθνικής διπλωματικής επιτυχίας.