Πού οφείλεται η επιμονή του Πούτιν να στηρίζει Βενεζουέλα και Μαδούρο

Η πρώτη ρωσική γεώτρηση εγκαινιάστηκε στο κοίτασμα πετρελαίου «Μπόκα Ντε Χαρούκο» της Κούβας, σε μία συνεργασία της ρωσικής πετρελαϊκής εταιρείας Zaroubezneft και της κουβανικής Cupet. Στόχος της άντλησης, η πλήρης κάλυψη της ζήτησης πετρελαίου της Κούβας, καθώς το κοίτασμα εκτιμάται στους 3,7 δισ. τόνους.

Η Ρωσία, η οποία συμμετέχει στον OΠΕΚ+, τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες εκτός του μπλοκ δηλαδή, βρίσκεται σε συνεχή προσπάθεια εύρεσης συμμαχιών εντός του μπλοκ όσο και εκτός, τόσο για διάθεση των αποθεμάτων της όσο και για την ανάπτυξη επενδύσεων. Έντονη είναι η παρουσία ρωσικών εταιρειών μέσω επενδύσεων και στη Βενεζουέλα.

Από το 2005 οι επενδύσεις στη χώρα αυτήν αγγίζουν τα 17 δισ. δολάρια, εκ των οποίων οι περισσότερες έχουν γίνει από τον ρωσικό πετρελαϊκό γίγαντα Rosneft. Ειδικότερα την τελευταία τριετία η Rosneft έχει δανείσει κάπου έξι δισ. δολάρια στην κρατική πετρελαϊκή εταιρεία PDVSA της Βενεζουέλας υπό μορφή προκαταβολών για παραδόσεις πετρελαίου και διαθέτει και ένα μειοψηφικό πακέτο μετοχών σε πέντε κοινά εγχειρήματα με την PDVSA καθώς και σημαντικό μερίδιο μετοχών στη Citgo, τα διυλιστήρια της PDVSA.

Εκτός όμως από την επενδυτική παρουσία στη χώρα, η Ρωσία αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο πιστωτή της λατινικής χώρας. Το αντάλλαγμα: ο Νικολάς Μαδούρο αποτελεί έναν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές του Ρώσου Προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Όμως, πέρα απ’ αυτά, η Βενεζουέλα θα δυσκολευτεί πολύ να εξοφλήσει το χρέος της προς τη Ρωσία, καθώς η χώρα είναι βυθισμένη στη χειρότερη κρίση της πρόσφατης ιστορίας της. Ο υπερπληθωρισμός στη χώρα υπολογίζεται από το ΔΝΤ σε 1.000.000%, η πετρελαϊκή παραγωγή έχει μειωθεί και η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει αυστηρές κυρώσεις.

Τα δάνεια για όπλα

Πιο περίπλοκη όμως είναι η περίπτωση των δανείων που χορήγησε η Μόσχα στο Καράκας για την αγορά ρωσικών οπλικών συστημάτων. Σύμφωνα με ρωσικά ΜΜΕ, είναι πιθανό η Μόσχα να έχει χορηγήσει στο Καράκας την τελευταία εικοσαετία δάνεια ύψους 11 δισ. δολαρίων γι’ αυτόν τον σκοπό. Το τι ποσό έχει αποπληρωθεί έως τώρα παραμένει άγνωστο. Υπάρχουν ωστόσο πληροφορίες ότι τα συγκεκριμένα χρέη της Βενεζουέλας στο πεδίο αυτό έχουν αναδιαρθρωθεί με ευνοϊκούς όρους.

Οι στενές οικονομικές σχέσεις με τη Μόσχα είναι επιλογή του Μαδούρο. Σε περίπτωση αλλαγής κυβέρνησης – γεγονός που φαίνεται τουλάχιστον να έχει απομακρυνθεί – είναι αβέβαιο αν τα δάνεια αυτά προς τη Ρωσία θα συνεχίσουν να αποπληρώνονται. Αντίστοιχο είναι το παράδειγμα της Ουκρανίας, η οποία ακόμη αρνείται να αποπληρώσει το υπέρογκο δάνειο που της είχε χορηγήσει το 2013 η Ρωσία προκειμένου να στηρίξει τον φιλορώσο Πρόεδρο Βίκτωρ Γιανουκόβιτς.

Όμως στην περίπτωση της Βενεζουέλας, ακόμη κι αν η επόμενη κυβέρνηση αρνηθεί να αποπληρώσει το εν λόγω ρωσικό δάνειο, τότε η Ρωσία και πάλι δεν θα βγει εντελώς χαμένη. Κι αυτό διότι τα δάνεια που δόθηκαν στη Βενεζουέλα προσέφεραν τελικά στήριξη στη ρωσική βιομηχανία όπλων και συγκεκριμένα στην κατασκευή καλάσνικοφ, μαχητικών αεροσκαφών, αρμάτων μάχης και λοιπού στρατιωτικού εξοπλισμού.

Ακόμη πιο κοντά

Επιπλέον Βενεζουέλα και Ρωσία – διά στόματος Μαδούρο και στη συνάντηση που είχε με τον αντιπρόεδρο της ρωσικής κυβέρνησης Γιούρι Μπορίσοφ – ανανέωσαν τα συμβόλαια «υποστήριξης και συμβουλών» στον στρατιωτικό και τον ενεργειακό τομέα, που περιλαμβάνουν τη συμμετοχή ρωσικών επιχειρήσεων στη νοτιοαμερικανική χώρα.

Αν και ακόμα δεν έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες για τις νέες συμφωνίες που υπογράφτηκαν, ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας υπογράμμισε πως περιλαμβάνουν «τη συμμετοχή ρωσικών επιχειρήσεων σε όλους τους στρατηγικούς τομείς παραγωγής», όπως το πετρέλαιο, το αέριο και η γεωργία. Η Ρωσία είναι ένας από τους κύριους συμμάχους του Καράκας – μαζί με την Κίνα, την Κούβα και την Τουρκία – και δεύτερος πιστωτής της Βενεζουέλας μετά την Κίνα.

Το «σχήμα» με Κούβα

H Κούβα αποτελεί έναν από τους πιο ένθερμους συμμάχους της κυβέρνησης της Βενεζουέλας και παρέχει στον Μαδούρο αξιωματικούς ασφαλείας, στρατιωτικούς συμβούλους και τεχνογνωσία. Επιπλέον παρέχει μεγάλο αριθμό γιατρών, νοσηλευτών, δασκάλων, καθηγητών και μηχανικών με αντάλλαγμα πετρέλαιο.

Σύμφωνα με τον Αλεχάντρο Αρεάσα, οικονομολόγο της Barclays Capital, υπάρχει μια εντεινόμενη διάσταση απόψεων εντός της ρωσικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ και «η Κούβα είναι ο βασικός παράγοντας». Άλλωστε πολλοί θεωρούν ότι ο Ραούλ Κάστρο και όχι τόσο ο Πούτιν είναι που κρατά τον Μαδούρο στην εξουσία στη Βενεζουέλα.

«Μια αλλαγή στάσης στην Κούβα είναι απίθανη» εκτιμά ο Αρεάσα, «δεδομένης της ζωτικής σημασίας που έχει η σχέση της με τη Βενεζουέλα. Αλλά, αν ταχθεί υπέρ της αλλαγής στην εξουσία ένα σημαντικό κομμάτι του στρατού, τότε θα περιοριστεί η ικανότητα της Κούβας να την αποτρέψει».

Μέσα σε αυτό το κλίμα η Ουάσιγκτον προσπαθεί να πείσει τη Ρωσία να μετάσχει στη διαδικασία μεταβίβασης της εξουσίας στη Βενεζουέλα, δεδομένων των ποσών που έχει επενδύσει εκεί. Ίσως η Μόσχα το σκεφτεί κάποια στιγμή, αφού είναι μάλλον απίθανο, όπως γράφει το «Forbes», να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις της με τη Βραζιλία και την Κολομβία μόνο και μόνο για τον Μαδούρο και τη… μικρή Κούβα.