Πρόκειται για μιαν επίτομη σύγχρονη ιστορία, στην οποία περιγράφεται με επιστημονική ακρίβεια και σύγχρονη αντίληψη ο σημαντικότερος και πολυπλοκότερος πόλεμος του αιώνα που μας πέρασε!

Hew Strachan
Μετάφραση: Νικόλαος Λαζαρίδης
Εκδόσεις: Γκοβόστη
Σελ.: 446

Φέτος τον Αύγουστο συμπληρώνεται ένας αιώνας από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν πόλεμο στον οποίο συμμετείχε και η χώρα μας, έναν πόλεμο που η λύση του δημιούργησε μια σειρά προβλημάτων – τα οποία έπειτα από περίπου δύο δεκαετίες θα καλούνταν εκ νέου η ανθρωπότητα να επιλύσει διά των όπλων… Ο πόλεμος αυτός, που άφησε στα πεδία των μαχών εκατόμβες θυμάτων – και υποθήκευσε πολύ περισσότερες ζωές για το εγγύς μέλλον της ανθρωπότητας… – χαρακτηρίστηκε στην αρχή ως «Ευρωπαϊκός» ή «Μεγάλος Πόλεμος».
Ωστόσο, η ονομασία του «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος», με την οποία επικράτησε να χαρακτηρίζεται, δόθηκε μόλις το 1917, όταν εισήλθαν στον πόλεμο και οι ΗΠΑ. Η επίσημη ονομασία «Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος» αποδίδεται στον Charles à Court Repington. O Repington, πρώην Βρετανός αξιωματικός και αργότερα πολεμικός ανταποκριτής των «Times», διέκρινε πρώτος απ’ όλους από τον Σεπτέμβριο του 1918 αυτό που έγινε εφιαλτική πραγματικότητα αργότερα: ότι αυτός ο πόλεμος δεν θα έθετε τέρμα στους πολέμους. Ακόμα και σήμερα παραμένει αναπάντητο το ερώτημα για το αν αυτός ο πόλεμος μπορούσε να είχε αποφευχθεί και ακόμα αν ήταν επιβεβλημένος σ’ εκείνη τη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. Με τη δραματική εμπειρία δυο Παγκοσμίων Πολέμων με… ευρωπαϊκή σφραγίδα, αντιλαμβάνεται κανείς σήμερα το πόσο πολύτιμη και ιστορικά χρήσιμη είναι η διατήρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία, παρά τα επιμέρους προβλήματα που παρουσιάζονται κυρίως σε οικονομικά ζητήματα, αποτελεί την πιο εμπνευσμένη ιστορική στιγμή της Γηραιάς Ηπείρου.
Όλα άρχισαν όταν ο νεαρός και φιλόδοξος Κάιζερ Γουλιέλμος Β’ θέλησε να αμφισβητήσει τη ναυτική κυριαρχία των Βρετανών με τη δημιουργία ενός Γερμανικού Στόλου Ανοιχτής Θαλάσσης. Ώς τότε, το βρετανικό ναυτικό με τη σιωπηρή αποδοχή των Μεγάλων Δυνάμεων αποτελούσε ένα είδος εγγύησης των ισορροπιών. Η απόφαση αυτή της Γερμανίας, όπως εύκολα γίνεται κατανοητό, δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή από τη Μεγάλη Βρετανία. Ταυτόχρονα, το Γερμανικό Επιτελείο φρονούσε ότι οι συγκυρίες, όπως αυτές εξελίσσονταν, θα απέβαιναν σε βάρος της Γερμανίας και η άποψη που επικρατούσε ήταν αυτή ενός προληπτικού πολέμου. Η αφορμή του πολέμου δόθηκε ως γνωστόν στο Σεράγεβο με τη δολοφονία του Φραγκίσκου Φερδινάνδου.
Η Γερμανία πίστευε ότι θα μπορούσε να κρατήσει τη Μεγάλη Βρετανία έξω από τον πόλεμο, πράγμα που αποδείχτηκε εντελώς ανεδαφικό, ιδίως μετά τη γερμανική εισβολή στο Βέλγιο.
Το τραγικό ήταν ότι η ανακοίνωση του πολέμου βρήκε τους εμπλεκόμενους λαούς να πανηγυρίζουν και τις νεολαίες τους να τραγουδούν εύθυμα πιστεύοντας ότι οι εχθροπραξίες θα είχαν ολοκληρωθεί πριν από τα επόμενα Χριστούγεννα…
Τα αποτελέσματα αυτού του πολέμου δημιούργησαν μια νέα πραγματικότητα. Πριν από όλα, διαλύθηκαν τρεις πρώην κραταιές αυτοκρατορίες, με πρώτη και καλύτερη τη γερμανική, κατόπιν η αυστροουγγρική και, τέλος, η τσαρική Ρωσία. Στη θέση τους δημιουργήθηκαν μια σειρά νέων κρατών που περιέβαλαν εχθρικά ό,τι είχε απομείνει από την αυτοκρατορική Γερμανία. Αυτά τα νέα κράτη θα αποτελέσουν και την εύφλεκτη ύλη που θα πυροδοτούσε δυο δεκαετίες αργότερα τον δεύτερο καταστροφικό για την ανθρωπότητα πόλεμο.
Στο βιβλίο του Hew Strachan έχουμε πρώτα από όλα μια ενδελεχής καταγραφή των εχθροπραξιών, οι οποίες συνοδεύονται από σύγχρονες ερμηνείες στο πλαίσιο μιας νέας ιστορικής σκοπιάς. Σε αυτό τον τόμο, ο ιστορικός της Οξφόρδης αναλύει τα γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου μέσα από μιαν οπτική η οποία λαμβάνει υπόψη της τις παγκόσμιες εξελίξεις και δεν στέκει αποκλειστικά στις διακρατικές διαμάχες και τους εθνικούς ανταγωνισμούς. Με αυτό το σκεπτικό υποστηρίζεται ότι ο πόλεμος αυτός είχε λάβει παγκόσμιες διαστάσεις πολύ πριν από την είσοδο των ΗΠΑ στις εχθροπραξίες και την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία το 1917. Πριν από όλα, αφορούσε τις αποικιακές κτήσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων αλλά και διάφορες εύθραυστες περιοχές, όπως η Βαλκανική Χερσόνησος και η Οθωμανική Αυτοκρατορία, που χαρακτηρίζονταν από έλλειψη σταθερότητας.
Το κείμενο απευθύνεται στο ευρύ κοινό δίχως να χάνει – κι αυτό είναι μια επιπλέον αρετή του – τη σημασία του για τον απαιτητικότερο αναγνώστη. Τέλος, πέρα από τη σχολαστική και πληρέστατη καταγραφή των ιστορικών γεγονότων και συρράξεων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς και τις αξιόπιστες περιγραφές, παρατίθεται και ένα πολύ ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό, του οποίου το μεγαλύτερο μέρος έρχεται στο φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.