Όσο το Κάιρο «κοιμόταν» – ή, καλύτερα, καιγόταν – η τύχη του… δούλευε. Πριν από λίγα 24ωρα, η Αιθιοπία προχώρησε σε μια δημόσια ανακοίνωση που τάραξε τα – λιγοστά – νερά που διατρέχουν τη βορειοανατολική Αφρική

Όσο το Κάιρο «κοιμόταν» – ή, καλύτερα, καιγόταν – η τύχη του… δούλευε. Πριν από λίγα 24ωρα, η Αιθιοπία προχώρησε σε μια δημόσια ανακοίνωση που τάραξε τα – λιγοστά – νερά που διατρέχουν τη βορειοανατολική Αφρική: ξεκίνησε και επισήμως η εκτροπή του Γαλάζιου Νείλου (ενός από τους δύο μεγαλύτερους παραποτάμους) με στόχο την κατασκευή του «Μεγάλου Φράγματος για την Αναγέννηση της Αιθιοπίας», ένα γιγάντιο υδροηλεκτρικό φράγμα ισχύος 6.000 μεγαβάτ, που εντάσσεται σε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την ενίσχυση των εξαγωγών ενέργειας. Το αμφιλεγόμενο έργο αποτελεί την τελευταία διετία τη σημαντικότερη εστία έντασης στην περιοχή, με τις γύρω χώρες να έχουν πάρει θέση μάχης.

Από τη μία πλευρά βρίσκεται η Αίγυπτος – μέχρι πρότινος «κλειδοκράτορας» του Νείλου χάρη σε μια αποικιοκρατική συμφωνία – και το Σουδάν, το οποίο απολάμβανε μια ευνοϊκή μεταχείριση στην εν λόγω σύμβαση. Από την άλλη, αρχικά, στεκόταν μόνη της η Αιθιοπία, μια χώρα από την οποία πηγάζει το 85% του νερού που διατρέχει τον Νείλο, αλλά που δεν είχε δικαίωμα λόγου για τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα κατανέμεται.
Η περιβόητη συμφωνία που αφορούσε το νερό του μεγαλύτερου ποταμού του κόσμου – σημειωτέον, πρόκειται για σχετικά μικρή ποσότητα που εκτιμάται στα 85 δισ. κυβικά μέτρα – υπεγράφη το 1959 από την Αίγυπτο, το Σουδάν και τη Βρετανία, και όριζε το Κάιρο ως «διαχειριστή» (κανείς δεν μπορούσε να κάνει οτιδήποτε, πόσο μάλλον εκτροπή του ποταμού, χωρίς την άδειά του). Η Αίγυπτος είχε δικαίωμα σε 55,5 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως και το Σουδάν σε 18,5 δισ. Βέβαια, ακόμη και έτσι, η αιγυπτιακή κυβέρνηση είχε ήδη αρχίσει να… ψάχνεται, αφού το νερό αυτό καλύπτει μετά βίας τις σημερινές του ανάγκες και δεδομένου του αυξανόμενου πληθυσμού θα αντιμετωπίσει σύντομα σοβαρό πρόβλημα.

Αραβική αφύπνιση
Όμως, η Αραβική Άνοιξη λειτούργησε «αφυπνιστικά» και σε άλλο επίπεδο. Όσο το Κάιρο φλεγόταν, η Αιθιοπία άδραξε την ευκαιρία για να βάλει μπροστά το δικό της σχέδιο: την κατασκευή ενός εκ των 10 μεγαλύτερων φραγμάτων στον κόσμο, ένα έργο που προϋποθέτει την εκτροπή μεγάλων ποσοτήτων νερού για άγνωστο χρονικό διάστημα. Μόνο που αυτή τη φορά, η Αντίς Αμπέμπα δεν είναι μόνη της.
Η αμφισβήτηση της παντοδυναμίας της Αιγύπτου επί του Νείλου είχε φανεί από το 1999. Τότε, οι χώρες που εξαρτώνταν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από το νερό του Νείλου δημιούργησαν ένα φόρουμ για τη διευθέτηση των όποιων διαφωνιών. Το 2010, η Αιθιοπία μαζί με την Κένυα, την Ουγκάντα, τη Ρουάντα και την Τανζανία (αργότερα και το Μπουρούντι) παρουσίασαν αιφνιδιαστικά μια «νέα συμφωνία» για τη διαχείριση του ποταμού, που προέβλεπε μια πιο ισότιμη κατανομή του νερού και το τέλος του δικαιώματος «βέτο» της Αιγύπτου.

Ντε φάκτο αλλαγή
 
Το Κάιρο μπορεί να μην υπέγραψε ποτέ, η έναρξη όμως των εργασιών εκτροπής στην Αιθιοπία – και η αδυναμία αντίδρασης της Αιγύπτου – επιβεβαιώνουν την ντε φάκτο αλλαγή του στάτους κβο. Θα μείνει η Αίγυπτος με σταυρωμένα τα χέρια; Θα προσπαθήσει να εμποδίσει, μαζί με το Σουδάν, την υλοποίηση του έργου; Θα επιλέξει να «καλοπιάσει» την Αντίς Αμπέμπα και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στην περιοχή; Θα φανεί πολύ σύντομα…