Και ξαφνικά, το κλίμα άρχισε να θυμίζει ημέρες του 2012. Η επομένη ημέρα της ανακοίνωσης του Αντώνη Σαμαρά για άμεση προσφυγή στη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν γεμάτη από φημολογία, κινδυνολογία και σε αρκετές περιπτώσεις διάθεση… τρομοκρατίας.

Και ξαφνικά, το κλίμα άρχισε να θυμίζει ημέρες του 2012. Η επομένη ημέρα της ανακοίνωσης του Αντώνη Σαμαρά για άμεση προσφυγή στη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν γεμάτη από φημολογία, κινδυνολογία και σε αρκετές περιπτώσεις διάθεση… τρομοκρατίας.

Μάλιστα, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το κλίμα αβεβαιότητας θα εντείνεται όσο θα πλησιάζει η ημερομηνία της τρίτης και κρισιμότερης ψηφοφορίας στη Βουλή. Τα αποτελέσματα έγιναν εμφανή στο χρηματιστήριο, το οποίο κατέγραψε τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από το 1987, χάνοντας σε μια ημέρα περίπου οκτώ δισεκατομμύρια ευρώ σε όρους χρηματιστηριακής αξίας.

Μάλιστα, όσο θα πλησιάζουμε στην ημερομηνία της κρίσιμης ψηφοφορίας τόσο θα εντείνονται οι αναταράξεις. Η πολιτική αβεβαιότητα προσφέρεται, μεταξύ άλλων, και για κερδοσκοπικά παιχνίδια.

Δεδομένα και φόβος

Ποια είναι όμως τα δεδομένα που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή πάνω στο τραπέζι; Σε κάθε περίπτωση, το «κλειδί» των εξελίξεων είναι η προεδρική εκλογή. Μπορεί από το μεσημέρι της Δευτέρας να έχει ανακοινωθεί ότι τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας επιστρέφουν στην Ελλάδα, ωστόσο είναι σαφές σε όλους ότι η συμφωνία για την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας δεν πρόκειται να λήξει μέσα στο 2014. Και οι ίδιοι οι δανειστές γνωρίζουν ότι αυτήν τη στιγμή συζητούν με έναν υπουργό Οικονομικών και μια διαπραγματευτική ομάδα η οποία σε 15 ημέρες από σήμερα μπορεί να μη βρίσκεται καν στη θέση της.

Αυτό είναι άλλωστε και το νόημα της δίμηνης τεχνικής παράτασης η οποία αποφασίστηκε στο Eurogroup της Δευτέρας και επικυρώνεται εντός των ημερών από τα ευρωπαϊκά Κοινοβούλια. Να υπάρξει χρόνος ώστε να ξεπεραστεί η πολιτική αβεβαιότητα.

Μπορεί στο παρασκήνιο τα τεχνικά κλιμάκια να συζητούν με το υπουργείο Οικονομικών και τα υπόλοιπα υπουργεία για το περιεχόμενο των μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2015, ωστόσο αυτή η συζήτηση μπορεί να έχει αξία μόνο στην περίπτωση που ο Σταύρος Δήμας θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Έχει καταστεί σαφές ότι το περιεχόμενο της συμφωνίας για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης δεν θα ανακοινωθεί καν.

Ό,τι μάθαμε, μάθαμε μέσα από το e-mail Χαρδούβελη, το οποίο διέρρευσε προ ημερών. Ποια κυβέρνηση θα ήθελε δύο εβδομάδες πριν από την προεδρική εκλογή να καταστήσει σαφές δημοσίως ότι το νέο έτος θα επιφέρει αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ότι προτίθεται να αυξήσει και πάλι τους συντελεστές υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης, έστω από τον Ιούλιο του 2015, ή ότι έχει συμφωνήσει με τους δανειστές να αλλάξει τον συνδικαλιστικό νόμο και να τροποποιήσει τον νόμο περί ομαδικών απολύσεων;

Σε ενδεχόμενη εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από την παρούσα Βουλή, το τι πρόκειται να συμβεί είναι περίπου ξεκάθαρο από τώρα. Η κυβέρνηση θα συναινέσει στη λήψη μέτρων για να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2015, το ύψος των οποίων θα είναι κατ’ ελάχιστον ένα δισεκατομμύριο ευρώ (σ.σ.: τόσα είναι τα μέτρα που έχουν συμπεριληφθεί στο e-mail της ελληνικής πλευράς, άρα μπορεί βάσιμα να υποθέσει κάποιος ότι η τελική συμφωνία θα περιλαμβάνει το κάτι παραπάνω προκειμένου να ικανοποιηθεί και η πλευρά των δανειστών).

Στη συνέχεια θα συμφωνηθούν οι δεσμεύσεις που θα αναλάβουμε προκειμένου να στηθεί ο προληπτικός μηχανισμός χρηματοδότησης. Δηλαδή θα συμφωνηθεί το περιεχόμενο του νέου μνημονίου.

Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα προς επίλυση – όπως για παράδειγμα το ποσό του προληπτικού μηχανισμού, το από πού θα προέλθουν τα χρήματα, το ποιος θα είναι ο ρόλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η διάρκεια παραμονής της χώρας στον προληπτικό μηχανισμό κ.λπ.), αλλά εν πολλοίς η πορεία θα είναι προδιαγεγραμμένη: μέτρα και επιτήρηση για τουλάχιστον έναν χρόνο ακόμη μέχρι να φτάσουμε στον… μόνιμο μηχανισμό της 6μηνιαίας επιτήρησης που ούτως ή άλλως προβλέπεται για όλες τις χώρες της ευρωζώνης.

Οι αριθμοί

Η αβεβαιότητα και η πορεία στα… αχαρτογράφητα νερά θα προκύψει από τη στιγμή που θα αποτύχει η διαδικασία ανάδειξης ΠτΔ από την παρούσα Βουλή. Με την προκήρυξη εθνικών εκλογών, θα φουντώσουν τα πάντα: η φημολογία, η κινδυνολογία, η σεναριολογία και η προεξόφληση της στάσης που θα τηρήσουν οι Ευρωπαίοι μόλις αντικρίσουν το αποτέλεσμα της κάλπης στην Ελλάδα.

Και πάλι στο επίκεντρο θα βρεθούν οι αριθμοί:

◆ Μέχρι πότε θα μας φτάσουν τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας;

◆ Πώς θα καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες του 2015;

Ήδη συζητείται στο παρασκήνιο ότι η επόμενη κυβέρνηση θα υποχρεωθεί την επομένη των εκλογών να διαπραγματευτεί με τους δανειστές με άδεια ταμεία δεδομένου ότι τα διαθέσιμα επαρκούν μέχρι την άνοιξη.

Το ερώτημα μέχρι πότε επαρκούν τα ταμειακά διαθέσιμα δεν μπορεί να απαντηθεί από τώρα καθώς η απάντηση είναι «εξαρτάται». Εξαρτάται, για παράδειγμα, από:

◆ το αν η προκήρυξη εθνικών εκλογών θα επηρεάσει τις εισπράξεις φόρων,

◆ το αν θα ανακοπεί το κύμα συμμετοχής στη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών,

◆ το αν θα πληρώνουν όσοι μπήκαν στη ρύθμιση τις δόσεις,

◆ το αν θα μείνουν απλήρωτες τρέχουσες υποχρεώσεις,

◆ το αν θα έχει εφαρμογή και αυτήν τη φορά η θεωρία του εκλογικού κύκλου,

◆ το αν θα κινήσει η κυβέρνηση τις διαδικασίες ώστε να μη χαθεί χρόνος με την είσπραξη του ΕΝΦΙΑ για το 2015 ήδη από τον Μάρτιο,

◆ το αν θα καταργηθεί από την επόμενη χρονιά ο ΕΝΦΙΑ, κάτι για το οποίο έχει δεσμευτεί ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το χρέος

Από την άλλη, εγείρεται το θέμα της εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. Σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό και το χρονοδιάγραμμα λήξης χρέους που δημοσιεύεται στην εισηγητική έκθεση, οι λήξεις του 2015 ανέρχονται στα 20 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 11 δισεκατομμύρια αφορούν έντοκα γραμμάτια και ομόλογα, ενώ τα υπόλοιπα δάνεια. Από τον κρατικό προϋπολογισμό, προκύπτει ότι η κυβέρνηση είχε δρομολογήσει κινήσεις που θα άλλαζαν τη σύνθεση του χρέους. Προκύπτει ότι:

1 Το χρέος της κεντρικής διοίκησης σε ομόλογα, από τα 63,791 δισεκατομμύρια ευρώ το 2014, θα αυξάνονταν στα 71,052 δισεκατομμύρια ευρώ το 2015. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε να δρομολογήσουμε έξοδο στις αγορές για την επόμενη χρονιά. Προς το παρόν, αυτό δεν φαντάζει πιθανό καθώς η απόδοση του ελληνικού 10ετούς ομολόγου είχε διαμορφωθεί την Τρίτη στο 7,93%.

2 Τα έντοκα γραμμάτια ήταν προγραμματισμένο να μείνουν στα ίδια επίπεδα, δηλαδή στα 15,115 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι με βάση τον προγραμματισμό, οι νέες εκδόσεις απλώς θα καλύψουν τις λήξεις.

3 Τα δάνεια είχε γραφτεί ότι θα μειωθούν, από τα 235,117 δισεκατομμύρια ευρώ, στα 225,475 δισεκατομμύρια το 2015. Ποια δάνεια όμως θα μειωθούν; Ο κύριος όγκος αφορά τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης, τα οποία, από τα 218,953 δισεκατομμύρια ευρώ το 2014, προγραμματίζεται να μειωθούν στα 210,418 δισεκατομμύρια το 2015. Τι είναι αυτή η διαφορά των 8,535 δισεκατομμυρίων ευρώ;

Είναι τα δάνεια που είναι προγραμματισμένο να εκταμιεύσουμε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο μέσα στο 2015. Βάσει της συμφωνίας με το ΔΝΤ, μέσα στο 2015 είναι προγραμματισμένες να γίνουν άλλες τέσσερις αξιολογήσεις της ελληνικής οικονομίας (Φεβρουάριο, Μάιο, Αύγουστο και Νοέμβριο), με την ολοκλήρωση των οποίων η ελληνική πλευρά θα εξασφάλιζε δάνεια 8,6 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ τελειώνει τον Φεβρουάριο του 2016 με την τελευταία εκταμίευση των 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, που θα ανέβαζε τη συνολική οφειλή στο ΔΝΤ στα 28 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτά τα δάνεια η ελληνική κυβέρνηση ήθελε να μην τα εκταμιεύσει, προκειμένου να μη γίνουν και οι τριμηνιαίοι έλεγχοι μέσα στο 2015.

Ερωτήματα

Έτσι, όπως διαμορφώθηκαν τα πράγματα, πολλά από τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα:

1  Θα συνεχιστεί το πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και το 2015 ή και το ΔΝΤ θα φτιάξει έναν μηχανισμό προληπτικής χρηματοδότησης αντίστοιχο με αυτόν που σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

2  Ποιοι θα είναι οι όροι χρηματοδότησης της Ελλάδας μέσα από αυτόν τον μηχανισμό και πόσα χρήματα θα έχει στη διάθεση της Ελλάδας;

3  Ποιες υποχρεώσεις θα αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση (είτε αυτή είναι η σημερινή είτε κάποια επόμενη) προκειμένου να μπορεί να δανειστεί από τον μηχανισμό ECCL σε περίπτωση που οι αγορές παραμείνουν κλειστές για την Ελλάδα;

4 Είναι δυνατόν η πολιτική αλλαγή στην Ελλάδα αλλά και η κατάσταση που τείνει να διαμορφωθεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία) να οδηγήσει και σε επανεξέταση της σφικτής δημοσιονομικής πολιτικής που έχει επιβληθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη;

Αυτά τα ερωτήματα, με το που θα μπούμε στο 2015, θα πρέπει να απαντηθούν άμεσα καθώς οι λήξεις του χρέους θα πρέπει να καλυφθούν. Το μεγαλύτερο ομόλογο που πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί μέσα στο 2015 είναι το 5ετές κοινοπρακτικό έκδοσης Φεβρουαρίου 2010, το οποίο λήγει στις 20 Αυγούστου του 2015.

 Είναι ένα από τα τελευταία ομόλογα που κατάφερε να εκδώσει η Ελλάδα λίγο πριν κλείσουν οριστικά οι αγορές τον Μάιο του 2010, τότε που ξεκίνησε η μεγάλη περιπέτεια του μνημονίου. Το ποσό του ομολόγου με κωδικό ISIN GR0114023485 και τοκομερίδιο 6,1% ανέρχεται στα 8 δισεκατομμύρια ευρώ. Υπάρχουν και άλλες μικρότερες εκδόσεις που λήγουν την επόμενη χρονιά, όπως αυτή της 20ής Ιουλίου του 2015 (λήγει το ομόλογο με κωδικό ISIN GR0112007696 ύψους 1,36 δισεκατομμυρίων ευρώ. Μια λήξη δύο δισεκατομμυρίων ευρώ υπάρχει και τον Φεβρουάριο.

Όσο περνούν οι ημέρες, τα ερωτήματα θα μπαίνουν ξανά και ξανά. Αυτήν τη φορά, όμως, οι εξελίξεις έχουν δρομολογηθεί.