Οι ρυθμίσεις που ήδη νομοθετήθηκαν, αλλά και αυτές που… έρχονται, είναι οι πιο γενναιόδωρες που έχουν υλοποιηθεί στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας και επιτρέπουν σε εκατοντάδες χιλιάδες φορολογουμένους να ξεπλύνουν συσσωρευμένες αμαρτίες ετών. 

 

Βέβαια, μπορεί αυτές οι «επιθέσεις φιλίας» να αποσκοπούν στο να βοηθήσουν όσους επλήγησαν από την κρίση προκειμένου να κάνουν μια νέα αρχή, έχουν όμως εκ των πραγμάτων και… άλλες διαστάσεις: μια πολιτική και μια οικονομική. 

 

1. Η πολιτική διάσταση φάνηκε ήδη τη Δευτέρα, κατά τη συζήτηση στη Βουλή. Η αντιπολίτευση περιμένει με το… δάχτυλο στη σκανδάλη την κυβέρνηση για να μάθει ποιοι θα κερδίσουν από αυτήν τη διαδικασία. Μάλιστα, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε λόγο για τα κέρδη που θα βγάλουν οι λαθρέμποροι (!), ενώ ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Ποταμιού μίλησε ανοιχτά για χαριστική ρύθμιση με στόχο να ωφεληθεί η ΠΑΕ ΠΑΟΚ.

 

Σε μια χρονική στιγμή που αντιπολίτευση και ΜΜΕ φαίνεται ότι βιάζονται να φορτώσουν – ανεπιτυχώς μέχρι σήμερα – με σκάνδαλα τη νέα κυβέρνηση, το «φασούλι» μπορεί να σκάσει από οπουδήποτε.

 

2. Όσο για την οικονομική διάσταση, είναι περίπου αυτονόητη: η ενεργοποίηση της πιο γενναιόδωρης ρύθμισης ληξιπρόθεσμων οφειλών που έχει γίνει ποτέ αποσκοπεί στο να φέρει ζεστό χρήμα στο ταμείο, τουλάχιστον για να καλυφθεί το κρίσιμο διάστημα μέχρι τον Ιούνιο. 

 

Από την άλλη, βέβαια, μένει να φανεί στην πράξη ποια θα είναι η αντίδραση των συνεπών φορολογουμένων, οι οποίοι, ενώ μέχρι τώρα πλήρωναν κανονικά τις υποχρεώσεις τους, βλέπουν φορολογουμένους που ήταν ασυνεπείς ή απέκρυπταν φόρους να τυγχάνουν ευνοϊκότατης μεταχείρισης. 

 

Τα πρώτα στοιχεία που διέρρευσαν όσον αφορά το περιεχόμενο της «λίστας Βαρουφάκη» δείχνουν ότι οι ρυθμίσεις πάσης φύσεως – προς τα ασφαλιστικά ταμεία, την εφορία κ.λπ. – καταλαμβάνουν περίοπτη θέση καθώς εκτιμάται ότι θα αποφέρουν περί τα 600 εκατ. ευρώ μόνο μέσα στο 2015. 

 

 

Δεν αποκλείεται κονδύλι της τάξεως των 725 εκατ. ευρώ, το οποίο εκτιμάται ότι θα προέλθει από τον έλεγχο των εμβασμάτων στο εξωτερικό, να κρύβει και αυτό πίσω του μια… ρύθμιση. Ήδη έχει ακουστεί – και δεν έχει διαψευστεί – ότι η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε προσκλητήριο για φορολογική «τακτοποίηση» των χρημάτων που έχουν φύγει στο εξωτερικό.

 

Άλλωστε πάνω από 25 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν φύγει από τις τράπεζες μόνο από τον Δεκέμβριο μέχρι σήμερα, και ένα μεγάλο μέρος από αυτά έχει… μεταναστεύσει εκτός ελληνικών συνόρων.

 

Πώς θα γίνει αυτή η τακτοποίηση; Πιθανότατα με τη λογική «πληρώστε ένα ποσοστό επί των καταθέσεων και θα αποφύγετε ποινικές ή άλλες συνέπειες σε περίπτωση που η προέλευση των χρημάτων δεν μπορεί να δικαιολογηθεί». 

 

Αντίστοιχα, στα συρτάρια του υπουργείου Οικονομικών φέρεται ότι υπάρχει μια ακόμη ρύθμιση. Αυτή θα δώσει τη δυνατότητα σε όσους… ξέχασαν να υποβάλουν φορολογικές δηλώσεις τα προηγούμενα χρόνια να το κάνουν τώρα, να εμφανίσουν φορολογητέα ύλη στο υπουργείο Οικονομικών και, ως αντάλλαγμα, να αποφύγουν τα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις. Μάλιστα, με τον νόμο που έχει ήδη ψηφιστεί, σε αυτούς τους φορολογουμένους που θα επιλέξουν να δηλώσουν ξεχασμένα εισοδήματα θα δοθεί η δυνατότητα να καταβάλουν τους φόρους που αναλογούν ακόμη και σε 100 δόσεις.

 

 

Σε σχέση με τις ρυθμίσεις που είχαν γίνει μέχρι σήμερα, αυτές που προωθεί τώρα το οικονομικό επιτελείο έχουν ένα έντονο στοιχείο διαφοροποίησης. Ουσιαστικά, αποτελούν προσκλητήριο τακτοποίησης στους μεγαλο-οφειλέτες.

 

Για παράδειγμα, από τη στιγμή που δεν μπήκε κανένα όριο ή προϋπόθεση, στη ρύθμιση των 100 δόσεων μπορούν να ενταχθούν ακόμη και πρόσωπα που οφείλουν 1, 2 ή και 50 εκατ. ευρώ. Έτσι, αίρεται ο αποκλεισμός που είχε γίνει με την προηγούμενη ρύθμιση, ο οποίος προέβλεπε ότι δεν μπορούν να υπαχθούν σε ρύθμιση οι έχοντες οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ. 

 

Να, λοιπόν, το πρώτο «στοίχημα» του υπουργείου Οικονομικών: Η προηγούμενη κυβέρνηση, έχοντας αποκλείσει τους μεγαλο-οφειλέτες, ουσιαστικά τους έφερνε προ αδιεξόδου, καθώς οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ είναι δεδομένο ότι δεν μπορούν να αποπληρωθούν σε 12 μηνιαίες δόσεις, πόσω μάλλον όταν έχουν γίνει διπλάσιες και τριπλάσιες λόγω των προσαυξήσεων. Τώρα, μένει να φανεί ποια συμμετοχή θα υπάρξει από αυτήν την κατηγορία. Ο κατάλογος περιλαμβάνει: 

 

◆ 5.500 οφειλέτες οι οποίοι χρωστούν από 1 έως 10 εκατ. ευρώ.

◆ 890 οφειλέτες οι οποίοι οφείλουν από 10 έως 100 εκατ. ευρώ.

◆ 57 οφειλέτες (κυρίως νομικά πρόσωπα) οι οποίοι χρωστούν από… 100 εκατ. ευρώ και πάνω. 

 

Όσο εξωφρενικά μικρός και αν φαίνεται ο αριθμός των μεγαλο-οφειλετών, το ποσό που χρωστούν είναι κολοσσιαίο. Οι τρεις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν, περίπου 6.447 άτομα που χρωστούν πάνω από 1 εκατ. ευρώ ο καθένας, έχουν συσσωρεύσει χρέη… 60 δισ. ευρώ. Μάλιστα, αυτό το ποσό είναι χωρίς τις προσαυξήσεις. Αν προστεθούν και αυτές, τότε η οφειλή εκτινάσσεται πάνω από τα 85 δισ. ευρώ, ποσό το οποίο προφανώς είναι αδύνατον να διαχειριστεί κάποιος. 

 

Η υπουργός αναπληρώτρια Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη, κάνοντας προ εβδομάδων τις πρώτες επίσημες ανακοινώσεις για τις επικείμενες ρυθμίσεις, είχε υποστηρίξει ότι, με βάση τις εκτιμήσεις των υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου Οικονομικών, από το σύνολο των 77 δισ. ευρώ που είναι τα ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο, εισπράξιμα θεωρούνται πλέον μόνο 8-9 δισ. ευρώ. 

 

Πώς λοιπόν θα μπορούσε να διευρύνει η κυβέρνηση τον όγκο των προς είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών; Δίνοντας ισχυρά κίνητρα σε αυτούς που οφείλουν πολλά. 

 

◆ Το να τους εντάξει το υπουργείο Οικονομικών στη ρύθμιση των 100 δόσεων ήταν το πρώτο βήμα. 

◆ Το να δοθεί η δυνατότητα διαγραφής μέρους ή και του συνόλου των προσαυξήσεων, ήταν επίσης μια κίνηση προς την ίδια κατεύθυνση. Φαίνεται όμως ότι δεν ήταν αρκετό. Έτσι, φτάσαμε στην πρώτη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) της κυβέρνησης.

 

Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου:  Γκάφα ή σκοπιμότητα;

Μόλις μια εβδομάδα μετά την ψήφιση της ρύθμισης των 100 δόσεων – και μάλιστα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος – το Υπουργικό Συμβούλιο και ο πρωθυπουργός υπέγραψαν την πρώτη ΠΝΠ, με το ακόλουθο περιεχόμενο: 

«Βεβαιωμένες οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση, σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ΚΦΔ), τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) και τον Τελωνειακό Κώδικα, δύνανται να ρυθμίζονται, κατόπιν αίτησης του οφειλέτη, εφόσον έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες έως και την 1η Μαρτίου 2015 και έχουν καταχωρισθεί στα Βιβλία Εισπρακτέων Εσόδων της Φορολογικής Διοίκησης μέχρι την ημερομηνία αίτησης για υπαγωγή σε ρύθμιση, με απαλλαγή κατά ποσοστό από πρόσθετους φόρους ή τέλη του Ν. 2523/1997, πρόστιμα εκπρόθεσμης υποβολής ή μη υποβολής δήλωσης ή ανακριβούς δήλωσης του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) που έχουν συμβεβαιωθεί με την κύρια οφειλή και από τις προσαυξήσεις και τους τόκους εκπρόθεσμης καταβολής που επιβαρύνουν ως ακολούθως…». 

 

Σοβαρές παραβάσεις

Η αλλαγή σε σχέση με τον νόμο εντοπίζεται σε μερικές λέξεις: απαλλαγή πρόσθετων φόρων, τελών του Ν. 2523/1997, πρόστιμα εκπρόθεσμης υποβολής, πρόστιμα μη υποβολής, πρόστιμα ανακριβούς δήλωσης.

Ουδέποτε έχει επιχειρηθεί κάτι τέτοιο στο παρελθόν. Πλέον δικαιούνται να μπουν στη ρύθμιση ακόμη και φορολογούμενοι που έχουν υποπέσει στο παρελθόν σε σοβαρές φορολογικές παραβάσεις, κουρεύοντας όχι μόνο τις προσαυξήσεις που επιβλήθηκαν λόγω καθυστέρησης πληρωμής, αλλά ακόμη και τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί. 

Ένα και μόνο παράδειγμα: Φορολογούμενος έπρεπε να υποβάλει τον Ιούλιο του 2012 δήλωση ΦΠΑ για να καταβάλει ΦΠΑ (τον οποίο εισέπραξε από τους πελάτες του) ύψους 2.500 ευρώ, ο οποίος αφορούσε την περίοδο του Μαΐου του 2012. Δεν το έκανε και εντοπίστηκε ύστερα από φορολογικό έλεγχο που διενεργήθηκε στις 20 Οκτωβρίου του 2014. Του επιβλήθηκαν τα ακόλουθα πρόστιμα και προσαυξήσεις: 

◆ 2.362 ευρώ για τη μη υποβολή της δήλωσης για χρονικό διάστημα 27 μηνών (από τον Ιούλιο του 2012 έως τον Οκτώβριο του 2014). Αυτή η παράβαση τιμωρούνταν με πρόστιμο 3,5% μηνιαίως για κάθε μήνα καθυστέρησης με πλαφόν στο 120%. 

◆ 486 ευρώ ως πρόστιμο εκπρόθεσμης καταβολής του φόρου βάσει του νέου ποινολογίου.

◆ 177 ευρώ ως επιπλέον πρόστιμο 

Έτσι, η συγκεκριμένη παράβαση μη δήλωσης και μη καταβολής ΦΠΑ 2.500 ευρώ έχει τιμωρηθεί συνολικά με πρόστιμα και προσαυξήσεις 3.026 ευρώ.

Με τον τρόπο που είναι πλέον διατυπωμένη η ρύθμιση μετά και την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, ο φορολογούμενος μπορεί να γλιτώσει ολόκληρο το ποσό των 3.026 ευρώ και να καταβάλει μόνο τα 2.500 ευρώ του ΦΠΑ. Έτσι, έχει την ίδια μεταχείριση με αυτόν που πλήρωσε κανονικά τον ίδιο ΦΠΑ τον Ιούλιο του 2012. 

Μπορεί το παράδειγμα να έγινε με μικρά ποσά για να είναι πιο κατανοητό. Οι ίδιες όμως αναλογίες ισχύουν και για τις παραβάσεις εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ευρώ. Επιχειρήσεις ή και φυσικά πρόσωπα με σοβαρές παραβάσεις μπορούν να γλιτώσουν εκατομμύρια, αρκεί να πληρώσουν αυτά που δεν πλήρωσαν όταν έπρεπε. 

Είναι πλέον βέβαιο ότι αυτή η διάταξη, ανάλογα και με τη συμμετοχή που θα υπάρξει, θα ανοίξει έντονες συζητήσεις σχετικά με το «νόμιμο», το «ηθικό» και το πολιτικά ορθό. Διότι, όπως προκύπτει και από το παράδειγμα, ο νομοταγής, ο φορολογούμενος δηλαδή που καθυστέρησε να πληρώσει λόγω πραγματικής οικονομικής αδυναμίας, με αποτέλεσμα να φορτωθεί εξωφρενικές προσαυξήσεις, και ο φοροφυγάς που θέλησε να αποκρύψει εισοδήματα υποβάλλοντας «μαϊμού» δηλώσεις, στην πράξη αποδεικνύεται ότι έχουν ακριβώς την ίδια μεταχείριση. 

 

Έντονη κριτική

Ήδη  το ΠΑΣΟΚ κατέθεσε σχετική ερώτηση στη Βουλή και ζητά αναλυτική ενημέρωση μαζί με ονόματα (βλέπε σελίδα 14).

Η κριτική προς την κυβέρνηση για τη «γενναιοδωρία» των ρυθμίσεων θα γίνει ακόμη εντονότερη αν προχωρήσουν το επόμενο χρονικό διάστημα και άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν να «τακτοποιηθούν» φορολογικά και όσοι έβγαλαν χρήματα στο εξωτερικό ή όσοι βρίσκονται στη σειρά του ΚΕΦΟΜΕΠ (Κέντρο Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου) προκειμένου να ελεγχθούν για την προέλευση των χρημάτων που έβγαλαν στο εξωτερικό. 

◆ Η πραγματικότητα λέει ότι δεν διαθέτουμε φορολογικό μηχανισμό ικανό να ελέγξει όλες αυτές τις υποθέσεις πριν επέλθει η παραγραφή.

◆ Η πραγματικότητα λέει ότι δεν πρόκειται να εισπραχθούν φόροι αν έχουν φουσκώσει κατά 100% ή 200% με τα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις. 

 

Το ηθικό μέρος

Η πραγματικότητα, όμως, θα κοντραριστεί με το «ηθικό» μέρος της υπόθεσης. Αυτό σημαίνει ότι, όταν περάσει η μπόρα της διαπραγμάτευσης, ένα από τα πρώτα βήματα θα πρέπει να είναι ένα ορθολογικό, δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα και, παράλληλα, η δόμηση των μηχανισμών φορολογικού ελέγχου ώστε όχι μόνο να τελειώνουμε με τις πολυάριθμες εκκρεμείς παλαιές υποθέσεις, αλλά και να αποφευχθεί στο μέλλον η συνεχής δημιουργία τέτοιων φαινομένων, τα οποία κοστίζουν και στα έσοδα αλλά και στην πορεία της οικονομίας και στην αξιοπιστία του κράτους και του πολιτικού συστήματος.

Άντε να δούμε λοιπόν…