ΜΚΟ και ΜΜΕ περιγράφουν την τραγική κατάσταση προσφύγων και μεταναστών στη Λέσβο

Ακόμα μια φορά η Ελλάδα και ειδικότερα οι συνθήκες κράτησης στα κέντρα πρώτης υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου γίνονται αντικείμενο αρνητικής κριτικής και δημοσιότητας από τις διεθνείς ΜΚΟ και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Στο «στόχαστρό» τους βρίσκεται η Λέσβος και συγκεκριμένα το hotspot της Μόριας, όπου διαμένουν σε τραγικές συνθήκες περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι, εκ των οποίων εκατοντάδες είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι ή ηλικίας κάτω των 12 ετών.

«Χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται εκτεθειμένοι σε εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες βίας, σοβαρών προβλημάτων υγείας, σίτισης και διαμονής, αυξανόμενων περιστατικών εμφάνισης κατάθλιψης καθώς και απόπειρας αυτοκτονιών, διαρκείς συγκρούσεις μεταξύ μεταναστών διαφορετικών εθνικοτήτων, αλλά και κατάχρησης εξουσίας από την πλευρά των διωκτικών αρχών.

Επιπλέον είναι υποχρεωμένοι να περιμένουν επί μήνες, που μπορεί να φθάσουν έως και τα δύο χρόνια την εξέταση των αιτημάτων για τη χορήγηση ασύλου στην Ελλάδα, εξαιτίας της υποστελέχωσης της Υπηρεσίας Ασύλου. Ουσιαστικά υπάρχουν σοβαρά κενά από την πρώτη ημέρα λειτουργίας της, τον Μάρτιο του 2016. Και ας έχουν περάσει από τότε 28 μήνες».

Με αυτό τον πρόλογο η διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση Refugee Rights Europe, που λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, δημοσιοποίησε πριν από λίγες ημέρες την ετήσια έκθεση σχετικά με τις συνθήκες φιλοξενίας των προσφύγων και μεταναστών στο μεγαλύτερο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής και Καταγραφής Προσφύγων και Μεταναστών (hotspot) του ανατολικού Αιγαίου στη Μόρια της Λέσβου.

Η έκθεση-κόλαφος για την Ελλάδα «κρούει τον κώδωνα του κινδύνου» τόσο στην Ελληνική Πολιτεία όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τις συνέπειες που θα έχει στο άμεσο μέλλον ο χρόνιος εγκλεισμός χιλιάδων ανθρώπων σε σύγχρονα γκέτο, κάτω από άθλιες συνθήκες και εκτεθειμένους σε παντός είδους κινδύνους.

Σκηνές στα χωράφια!

Έχουν περάσει δυόμισι χρόνια από την υπογραφή μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών από τα παράλια της Μικράς Ασίας προς την ανατολική Μεσόγειο και το κλείσιμο των συνόρων σε πολλά κράτη της βαλκανικής χερσονήσου και της Κεντρικής Ευρώπης.

Ωστόσο η κατάσταση στους καταυλισμούς που λειτουργούν στην Ελλάδα κάθε άλλο παρά είναι αντίστοιχη της τεράστιας μείωσης, η οποία εκτιμάται ότι υπερβαίνει το 90%, όσον αφορά τις αφίξεις μεταναστών από την Τουρκία (από τους 856.000 πρόσφυγες και μετανάστες που πέρασαν από την Ελλάδα το 2015, φέτος, από τις αρχές του χρόνου και έως τις 29 Αυγούστου είχαν καταγραφεί 19.153 νέες αφίξεις).

Την ίδια ημέρα στη Λέσβο, όπου οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού ανέρχονται σε 80.000 περίπου, ο αριθμός προσφύγων και μεταναστών που είχαν καταγραφεί από τα κλιμάκια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ ήταν 10.222, εκ των οποίων οι 9.000 περίπου στη Μόρια – σε μια δομή όπου οι αρχικές προδιαγραφές προέβλεπαν την προσωρινή φιλοξενία έως 3.500 ανθρώπων.

Στο χρονικό διάστημα μεταξύ 18-22 Ιουνίου οι ερευνητές της ΜΚΟ κατέγραψαν 311 προσωπικές συνεντεύξεις προσφύγων και μεταναστών διαφόρων εθνικοτήτων (στην πλειονότητά τους από τη Συρία), μεταξύ αυτών και επτά ασυνόδευτων παιδιών, οι οποίοι κατέγραψαν με τα πλέον «μελανά» χρώματα την κατάσταση που επικρατεί εντός, αλλά και περιμετρικά, του hotspot.

Εξαιτίας της έλλειψης χώρων στέγασης εντός του καταυλισμού, πρόσφυγες και μετανάστες στήνουν καθημερινά νέες σκηνές στα χωράφια γύρω από αυτόν, στερούμενοι τα στοιχειώδη, όπως πρόσβαση σε πόσιμο νερό, φαγητό, φάρμακα και εκτεθειμένοι σε βία πάσης μορφής, με τα ναρκωτικά, τις κλοπές και τις καταγγελίες για τη σεξουαλική κακοποίηση νεαρών γυναικών και παιδιών να αυξάνονται.

Θάνατοι από συγκρούσεις

Πρόσφυγες οι οποίοι, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των «ευπαθών ομάδων» (μονογονεϊκές οικογένειες, κακοποιημένες γυναίκες, ασυνόδευτοι ανήλικοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, πάσχοντες από χρόνιες παθήσεις κ.ά.) κατήγγειλαν ότι η εξέταση των αιτημάτων για τη χορήγηση ασύλου που έχουν υποβάλει πρόκειται να γίνει όχι νωρίτερα από το… 2019!

Έως τότε είναι υποχρεωμένοι να παραμένουν στο νησί και δεν έχουν δικαίωμα μεταφοράς τους στην ενδοχώρα, παρά μόνο την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία.

Επίσης γονείς καταγγέλλουν ότι τους επιτρέπεται να κάνουν μπάνιο μόνο μία φορά την εβδομάδα, ενώ εξαιρετικά δύσκολη είναι η πρόσβαση και σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, κυρίως για τα μικρά παιδιά. Η έρευνα αναφέρει πως το 66% των προσφύγων και μεταναστών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι «δεν νιώθουν ασφαλής», με το 48% εξ αυτών να υποστηρίζει ότι έχουν γίνει μάρτυρες θανάτων, οι περισσότεροι από τους οποίους οφείλονται σε συγκρούσεις μεταξύ μεταναστών ή ληστείες.

Επίσης ένας στους δύο υποστηρίζει ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Μόρια έχει πέσει θύμα άσκησης αστυνομικής βίας σε βάρος του.

Το 85% αυτών λένε ότι έχουν εκτεθεί σε χημικά κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με τα ΜΑΤ, το 36% έχουν ξυλοκοπηθεί και το 34% έχουν υποστεί κάποια μορφή άσκησης ψυχολογικής βίας από αστυνομικούς και κατοίκους του νησιού, οι οποίοι αντιδρούν στην παρουσία προσφύγων και μεταναστών στη Λέσβο.

Άθλιες συνθήκες υγείας

Άθλιες όμως, σύμφωνα με όσους συμμετείχαν στην έρευνα της Refugee Rights Europe, είναι και οι συνθήκες διαμονής στον καταυλισμό για τη μεγάλη πλειονότητα των 9.000 προσφύγων και μεταναστών. Παραδείγματος χάριν, υπάρχουν καταγγελίες για πρόσβαση στα ντους κάθε 15-20 ημέρες, αφού οι ντουζιέρες είναι ελάχιστες, ενώ οι τουαλέτες κλείνουν τη νύχτα και κατά τη διάρκεια του απογεύματος.

Και όλα αυτά εντός της δομής, γιατί περιμετρικά του hotspot, όπου υπολογίζεται ότι ζουν, μέσα σε σκηνές ή τώρα το καλοκαίρι στην ύπαιθρο, περίπου 6.500 άνθρωποι, δεν υπάρχουν παρά λίγες μετρημένες στα δάχτυλα των δύο χεριών τουαλέτες…

Αυτό έχει συνέπεια ο κίνδυνος πρόκλησης ψώρας και άλλων μεταδοτικών νοσημάτων να ελλοχεύει, με τους ιατρούς των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, οι οποίοι στην προσπάθεια τους να προσφέρουν την ελάχιστη δυνατή περίθαλψη σε αυτούς τους ανθρώπους, έχουν στήσει ένα πρόχειρο ιατρείο έξω από τον καταυλισμό.

Εξαιρετικά δύσκολη είναι και η πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, αφού το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στο νοσοκομείο της Λέσβου παραμένει εδώ και χρόνια υποστελεχωμένο και αδυνατεί να αντεπεξέλθει στις ακραίες συνθήκες που προκάλεσε η προσφυγική κρίση στο νησί.

Εκεί όμως που εντοπίζεται το σοβαρότερο πρόβλημα όσον αφορά στην υγεία των προσφύγων και μεταναστών είναι στα ψυχικά νοσήματα, αφού εκτιμάται ότι οι εννέα στους δέκα εγκλωβισμένους στη Μόρια πάσχουν ή εμφανίζουν κατάθλιψη κατά τη διάρκεια του χρόνιου υποχρεωτικού εγκλεισμού τους στον καταυλισμό. Κάποιοι δε από αυτούς φθάνουν ακόμα και στην απόπειρα αυτοκτονίας…

Ρεζίλι και στο BBC

Συγκλονιστικά στοιχεία για τα κρούσματα απόπειρας αυτοκτονίας στη Μόρια, με επίδοξους αυτόχειρες ακόμα και μικρά παιδιά, παρουσίασαν πριν από λίγες ημέρες δημοσιογράφοι του BBC κατά τη διάρκεια οδοιπορικού τους στο hotspot.

«Στον καταυλισμό της Μόριας στο ελληνικό νησί της Λέσβου υπάρχει βία που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο, υπερπληθυσμός, άθλιες συνθήκες υγιεινής, και τώρα μια φιλανθρωπική οργάνωση λέει ότι παιδιά ηλικίας έως και 10 ετών κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας». Αυτός είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο ξεκινά το κείμενο του BBC. Η εκπομπή της Victoria Derbyshire κατάφερε να μπει στη Μόρια…

«Είμαστε πάντα έτοιμοι να δραπετεύσουμε, 24 ώρες το 24ωρο έχουμε τα παιδιά μας έτοιμα» δηλώνει η Σάρα Καν, από το Αφγανιστάν. «Η βία δεν αφήνει τα παιδιά μας να κοιμηθούν» λέει και εξηγεί ότι η ίδια και η οικογένειά της περνούν την ημέρα στην ουρά για φαγητό και όλη νύχτα είναι έτοιμοι να τρέξουν υπό τον φόβο των επεισοδίων που ξεσπούν συνεχώς.

«Οι συνθήκες είναι τόσο άθλιες ώστε οι φιλανθρωπικές οργανώσεις έφυγαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας» γράφει το BBC. «Ο τόπος μυρίζει ακαθαρσίες και μια τουαλέτα αντιστοιχεί σε 70 άτομα, σύμφωνα με στοιχεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. (…) Κάθε σκηνή φιλοξενεί 17 ανθρώπους – τέσσερις οικογένειες, κάτω από κάθε μουσαμά. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι στοιβαγμένοι στη Μόρια, η οποία θα έπρεπε να φιλοξενεί 2.000. Μια μητέρα αναφέρει πως υπάρχουν περιττώματα στο πάτωμα του σημείου όπου μένει με το μόλις 12 ημερών βρέφος της».

Παιδιά στην Κόλαση

Το BBC περιγράφει πως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έφυγαν από τον καταυλισμό διαμαρτυρόμενοι για τις συνθήκες, αλλά άνοιξαν κλινική ακριβώς απέξω, διότι η ανάγκη ήταν πολύ μεγάλη. Τα παιδιά δέχονται θεραπείες για δερματικές παθήσεις που προκαλούνται από την έλλειψη υγιεινής και για αναπνευστικά προβλήματα που προκαλούνται από τη χρήση χημικών όταν η αστυνομία επεμβαίνει για να διαλύσει τα επεισόδια μεταξύ προσφύγων και μεταναστών. Φυσικά υπάρχουν και προβλήματα ψυχικής υγείας, προσθέτει το BBC.

«Οι γιατροί λένε ότι έχουν να κάνουν με παιδιά έως και 10 ετών που κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας». «Είναι κάτι που βλέπουμε συνεχώς» λέει ο Λούκα Φοντάνα, συντονιστής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο, σημειώνοντας πως για τις συνθήκες στη Μόρια είναι ενημερωμένος και ο ΟΗΕ και το ελληνικό υπουργείο Υγείας. «Παρά το γεγονός ότι πιέζουμε για να μεταφερθούν αυτά τα παιδιά στην Αθήνα, δεν γίνεται. Τα παιδιά είναι ακόμη εδώ» λέει.

Ο Φοντάνα, που έχει δουλέψει σε εμπόλεμες ζώνες, χαρακτηρίζει τη Μόρια το χειρότερο μέρος που έχει δει στη ζωή του. Έχει δουλέψει στη χτυπημένη από τον Έμπολα δυτική Αφρική, αλλά «ποτέ μου δεν έχω δει το επίπεδο δυστυχίας που βιώνουμε εδώ κάθε μέρα. Ακόμα και εκείνοι που έχουν προσβληθεί από τον Έμπολα έχουν την ελπίδα πως θα επιβιώσουν ή έχουν τη συμπαράσταση της οικογένειας, της κοινωνίας, του χωριού, των συγγενών τους. Εδώ την ελπίδα την έχει κλέψει το σύστημα» λέει.

Στο αφιέρωμα του BBC υπάρχουν και δηλώσεις του Γιώργου Ματθαίου, εκπροσώπου Τύπου της ελληνικής κυβέρνησης στη Μόρια. «Δεν έχουμε τα λεφτά. Ξέρετε την κατάσταση στην Ελλάδα οικονομικά. Θέλω να βοηθήσω, αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα, διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κλείσει τα σύνορα».