Σε ένα προαύλιο της Σορβόννης, του συμβόλου της μάθησης στη Γαλλία, ο Εμανουέλ Μακρόν, στις 21 Οκτωβρίου, απέτισε φόρο τιμής στον δάσκαλο που σφάχτηκε «επειδή αντιπροσώπευε την ελευθερία που μεταδίδεται και υποστηρίζεται στο σχολείο», όπως είπε ο Γάλλος Πρόεδρος. 
Κάποιες μέρες νωρίτερα ο Σαμουέλ Πατί είχε δείξει στους μαθητές του σκίτσα του Μωάμεθ από τη σατιρική εφημερίδα «Charlie Hebdo» στη διάρκεια μαθήματος για την ελευθερία της έκφρασης. Όσοι μαθητές μπορεί να προσβάλλονταν, είχε πει ο Πατί, μπορούσαν, αν ήθελαν, να μην κοιτάξουν. 
Στις 16 Οκτωβρίου, ύστερα από απειλές και καμπάνια εναντίον του στα social media, ο συγκεκριμένος καθηγητής αποκεφαλίστηκε, σε μια επίθεση την οποία η αστυνομία αντιμετωπίζει ως τρομοκρατική. 

Λίγο πριν από το επίμαχο μάθημα του καθηγητή, στις 2 Οκτωβρίου, ο Μακρόν είχε εκφωνήσει έναν λόγο με τον οποίον προειδοποιούσε τους Γάλλους για την αυξανόμενη απειλή του «ισλαμικού αυτονομισμού». Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό πολιτικό πρότζεκτ, έλεγε ο Μακρόν, που δοκιμάζει την αντοχή της κοσμικής γαλλικής δημοκρατίας και απειλεί «την ελευθερία της έκφρασης, την ελευθερία της συνείδησης και το δικαίωμα στη βλασφημία». 
Ύστερα απ’ αυτόν τον λόγο ο Μακρόν κατηγορήθηκε από κάποιους ότι κυνηγάει κυνικά την ψήφο της Ακροδεξιάς κι από άλλους ότι στιγματίζει τους μουσουλμάνους. Όμως ο αποκεφαλισμός του καθηγητή έκανε την ανάλυση του Μακρόν να ακούγεται λιγότερο υπερβολική, ενδεχομένως και περισσότερο προφητική. 
Η ιδιαιτερότητα της Γαλλίας κρύβεται ακριβώς στη φράση του Προέδρου της, δηλαδή στο «ιερό δικαίωμα της βλασφημίας». Η ανοχή των Γάλλων στη διακωμώδηση οποιασδήποτε θρησκείας δεν γίνεται συνήθως εύκολα κατανοητή από άλλους. 
Η χώρα του Βολταίρου προστατεύει εξίσου το δικαίωμα να πιστεύεις όσο και να μην πιστεύεις, αλλά και το δικαίωμα να αντιμετωπίζεις την οποιαδήποτε πίστη με ασέβεια. Δηλαδή το δικαίωμα να μην υποχρεώνεται κανείς να δείχνει σεβασμό προς οποιαδήποτε θρησκεία, εφόσον δεν το θέλει.

Ο νόμος για τις θρησκείες 
Επίσης προσπαθεί να εκτοπίσει τελείως τα θρησκευτικά ζητήματα από την επίσημη δημόσια ζωή. Από το 1905 η Γαλλία είχε με νόμο περάσει το laicite, μια αυστηρή μορφή κοσμικού κράτους με τον αυστηρό διαχωρισμό κράτους – Εκκλησίας. Με σκοπό την προστασία της προσωπικής θρησκευτικής έκφρασης, αλλά και να κρατηθεί η Εκκλησία έξω από τους θεσμούς του κράτους, έπειτα από μια διαμάχη με την Καθολική Εκκλησία. 
Στηρίζεται σε έναν άλλο νόμο, που προστατεύει το δικαίωμα στη βλασφημία, ο οποίος χρονολογείται από το 1881. 
Ο γαλλικός νόμος περί βλασφημίας ήταν που προστάτεψε το «Charlie Hebdo» από κατηγορίες για υποκίνηση μίσους. Σύμφωνα με τη γαλλική νομοθεσία, είναι νόμιμο να κριτικάρεται μια θρησκεία, αλλά δεν είναι νόμιμη η προσβολή ή η υποκίνηση μίσους εναντίον ανθρώπων επειδή μόνο και μόνο πιστεύουν σε κάποια θρησκεία. 
Οι επικριτές του συγκεκριμένου παλαιού νόμου ισχυρίζονται ότι νομιμοποιεί την ισλαμοφοβία. Οι υποστηρικτές του λένε ότι η κάθε θρησκεία είναι μια ιδέα και οι ιδέες πρέπει να είναι ανοιχτές σε κριτική στη δημόσια συζήτηση, αλλά ακόμα και στην παρωδία. Προσθέτουν, μάλιστα, ότι η χλεύη προς τον Χριστό προστατεύεται εξίσου. 

Στόχος η εκπαίδευση
Από το 2017 η γαλλική αντιτρομοκρατική έχει εμποδίσει τουλάχιστον 32 απόπειρες επιθέσεων στη Γαλλία. 
«Το πρόβλημα είναι μια ιδεολογία που ισχυρίζεται ότι οι δικοί της νόμοι πρέπει να είναι ανώτεροι από αυτούς της Γαλλικής Δημοκρατίας» είπε ο Μακρόν στις αρχές Οκτωβρίου. 
Ο Ούγκο Μισερόν, Γάλλος πολιτικός επιστήμονας και ειδικός στον τζιχαντισμό, εκτιμά ότι δεν είναι τυχαίο πως ο στόχος ήταν ένας καθηγητής: «Η εκπαίδευση στη Γαλλία αντιπροσωπεύει την ενστάλαξη των αρχών της δημοκρατίας και η σημερινή γενιά των τζιχαντιστών διεξάγει έναν ιδεολογικό πόλεμο για να εξουδετερώσει αυτή τη μεταβίβαση. Βλέπει τη Γαλλία σαν το εργοστάσιο της δυτικής ιδεολογίας» λέει ο ειδικός. 
Η γαλλική κυβέρνηση προσπάθησε να απαντήσει δυναμικά. Η αστυνομία εισέβαλε σε χώρους ισλαμιστικών οργανώσεων και μία απ’ αυτές τέθηκε εκτός νόμου. Ο υπουργός Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμανέν διέταξε το κλείσιμο τζαμιού στα περίχωρα του Παρισιού ενώ πρόκειται να απελάσει 231 εξτρεμιστές ισλαμιστές και να κλείσει διάφορες οργανώσεις που θεωρεί ότι λειτουργούν σαν «βιτρίνες» του ισλαμικού ριζοσπαστισμού. 
Επίσης ζητάει να υπάρξει μεγαλύτερος έλεγχος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Προτού σφάξουν τον καθηγητή, υπήρξε μια καμπάνια μίσους εναντίον του στο Facebook. Ο 18χρονος δράστης του φονικού, ο οποίος σκοτώθηκε από την αστυνομία, ποστάρισε μια φωτογραφία με το κομμένο κεφάλι του καθηγητή. Απευθυνόμενος στον Μακρόν, ο δράστης καυχιόταν για τον φόνο «ενός από τα σκυλιά σου που τόλμησαν να δυσφημήσουν τον Μωάμεθ».

Όσο η Γαλλία θα σκληραίνει τη στάση της τόσο αναμένεται ότι θα εντείνουν την κριτική τους αυτοί που κατηγορούν την κυβέρνηση ότι χρησιμοποιεί το κοσμικό κράτος ως όπλο εναντίον των μουσουλμάνων. 
Ο Μακρόν λέει ότι θέλει να αποφύγει να παγιδευτεί από όσους επιχειρούν να παρουσιάσουν τη μάχη ενάντια στο ριζοσπαστικό Ισλάμ ως κάτι που στιγματίζει όλους ανεξαιρέτως τους μουσουλμάνους. Στην ουσία πρόκειται για την ικανότητα του γαλλικού κράτους να μορφώνει τα παιδιά ως ελεύθερα σκεπτόμενους πολίτες, είτε αυτοί είναι πιστοί είτε όχι. Η μάχη, είπε ο Μακρόν, «είναι υπαρξιακή».
Ο Πρόεδρος της Γαλλίας έχει γίνει μισητός στον ισλαμικό κόσμο για την αντίδρασή του στον αποκεφαλισμό του καθηγητή. Έκτοτε ο Μακρόν κατηγορήθηκε ως «πνευματικά άρρωστος» από τον Ερντογάν και τα γαλλικά προϊόντα μποϊκοτάρονται από το Κατάρ μέχρι το Πακιστάν.

Οι εκλογές και η Ρωσία
Το αναμενόμενο ήταν ότι ο Μακρόν, αντιμέτωπος με κρούσματα ρεκόρ στο μέτωπο της πανδημίας, θα έκανε πίσω, αλλά έκανε το ακριβώς αντίθετο. Τηλεφώνησε στον Πούτιν, έχοντας κατά νου την τσετσενική καταγωγή του δράστη, για να του ζητήσει να εντείνει τις προσπάθειες της Ρωσίας για συνεργασία στο πεδίο της τρομοκρατίας. Ο Μακρόν εδώ και καιρό θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Μόσχα μέσα από ένα κοινό μέτωπο κατά της τρομοκρατίας.
Ο Πρόεδρος της Γαλλίας δεν αναμένεται ότι θα εγκαταλείψει τη μάχη κατά του ισλαμισμού. Στο εσωτερικό έχει τον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών τον Απρίλιο του 2022. Αναμένει ότι η βασική πρόκληση που θα αντιμετωπίσει θα προέρχεται από τη μερίδα που ενδιαφέρεται για την ασφάλεια, είτε δηλαδή το κεντροδεξιό κόμμα (Ρεπουμπλικανοί) είτε την ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, με την οποία πηγαίνει στήθος με στήθος στις δημοσκοπήσεις. 
Ο υπολογισμός του είναι ότι, άπαξ και περάσει στον δεύτερο γύρο των εκλογών, η Αριστερά δεν θα έχει πού αλλού να πάει, δηλαδή θα ψηφίσει Μακρόν. Κατά συνέπεια, επιδεικνύοντας σθεναρή στάση στον ισλαμικό αυτονομισμό και πληρώνοντας γι’ αυτό ένα τίμημα διεθνώς, θα συσπειρώσει ψηφοφόρους απ’ όλη τη δεξαμενή της Δεξιάς. 
Όμως η ερμηνεία της μάχης του Μακρόν με τον εξτρεμισμό ως ένας υπολογισμός προσωπικού πολιτικού οφέλους θα ήταν άδικη.
Το συγκεκριμένο ζήτημα είναι κεντρικό στην εξωτερική πολιτική του Μακρόν, συμπεριλαμβανομένης της στάσης του απέναντι στην Τουρκία, τη Ρωσία, το ΝΑΤΟ και τη Μέση Ανατολή. «Σηκώνοντας» το θέμα και διατηρώντας το στο επίκεντρο της ατζέντας ο Μακρόν ουσιαστικά προσπαθεί να κάνει τους υπόλοιπους να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να παραμένουν ουδέτεροι. Χαρακτηριστικός άλλωστε είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Γάλλος Πρόεδρος σχολίασε την τρομοκρατική επίθεση στη Βιέννη το βράδυ της Δευτέρας. Με αναρτήσεις του στο Twitter (σ.σ.: στα γαλλικά αλλά και στα γερμανικά) ο Μακρόν εξέφρασε τη συμπαράστασή του στον αυστριακό λαό, μα δεν περιορίστηκε εκεί.
Συνδέοντας σαφώς τον αποκεφαλισμό του καθηγητή με όσα συνέβησαν το βράδυ της Δευτέρας στη Βιέννη («Μετά τη Γαλλία, μια ακόμη φίλη χώρα δέχεται επίθεση. Είναι η Ευρώπη μας») και τονίζοντας πως η Γαλλία δεν θα κάνει πίσω, ο Γάλλος Πρόεδρος δήλωσε μέσω Twitter:
«Εμείς, οι Γάλλοι, συμμεριζόμαστε το σοκ και τον πόνο του αυστριακού λαού που χτυπήθηκε απόψε (σ.σ.: Δευτέρα) από την τρομοκρατική επίθεση στην καρδιά της πρωτεύουσας, της Βιέννης. Μετά τη Γαλλία, μια ακόμη φίλη χώρα δέχεται επίθεση. Είναι η Ευρώπη μας. Οι εχθροί μας οφείλουν να γνωρίζουν με ποιους έχουν να κάνουν. Δεν θα κάνουμε πίσω σε τίποτα».

Ο ισλαμικός αυτονομισμός
Έτσι κι αλλιώς ο Μακρόν έθιξε το πρόβλημα του ισλαμικού εξτρεμισμού πριν από τον θάνατο του Σαμουέλ Πατί, στην ομιλία του στις 2 Οκτωβρίου. Απ’ όσα είπε εκείνη την ημέρα, το παρακάτω κομμάτι ήταν που ενόχλησε την Τουρκία πιο πολύ από όλα: «Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία που βιώνει μια κρίση σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν πιστεύουμε στο πολιτικό Ισλάμ που δεν είναι συμβατό με τη σταθερότητα και την ειρήνη στον κόσμο». 
Ο ισλαμικός αυτονομισμός, τον οποίο ο Μακρόν περιγράφει ως απόκλιση του Ισλάμ, είναι «ένα συνειδητό, θεωρητικό, πολιτικοθρησκευτικό σχέδιο, το οποίο εκδηλώνεται μέσα από επαναλαμβανόμενες ασυμφωνίες με τις αξίες της δημοκρατίας, οι οποίες συχνά οδηγούν στη δημιουργία μιας αντι-κοινωνίας.
Εκδηλώσεις αυτής της παράλληλης κοινωνίας είναι η εγκατάλειψη του σχολείου και η ανάπτυξη αθλητικών, πολιτιστικών και κοινοτικών πρακτικών που αποτελούν το πρόσχημα για τη διδασκαλία αρχών που δεν συμμορφώνονται με τους νόμους της δημοκρατίας».
Η Γαλλία έχει μια μακρά και περίπλοκη σχέση με το Ισλάμ, αλλά και 5 εκατομμύρια μουσουλμάνους πολίτες, σχεδόν το 9% του πληθυσμού της χώρας. Παρότι υπάρχει μια πραγματική συνταγματική βάση για τη θέση του Μακρόν στο ισλάμ, όπως απαιτείται από το laicite, μοιάζει επίσης και πολιτική αναγκαιότητα. Κανένας Γάλλος πολιτικός δεν θα μπορούσε να αγνοήσει τον αντίκτυπο των γεγονότων της ισλαμιστικής βίας στη γαλλική κοινωνία.
Η δίκη των δολοφόνων του «Charlie Hebdo» άρχισε τον Σεπτέμβριο, πέντε χρόνια μετά την επίθεση, και για πολλούς η φρικτή δολοφονία του Σαμουέλ Πατί ήταν συνέχεια της τρομοκρατικής επίθεσης εναντίον του «Charlie Hebdo».

Η αντίδραση της Τουρκίας
Ο Μακρόν ανακοίνωσε επίσης ένα αμφιλεγόμενο για τους μουσουλμάνους της Γαλλίας νομοσχέδιο για την καταπολέμηση του ισλαμικού ριζοσπαστισμού, που πρόκειται να εισαχθεί στο Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο. Προβλέπει μια σειρά μέτρα, στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις στη σχολική εκπαίδευση ώστε τα παιδιά των μουσουλμάνων να μην παρατάνε το σχολείο, αλλά και αυστηρότερους ελέγχους σε τζαμιά και ιεροκήρυκες. 

Η Τουρκία, που ήδη βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη Γαλλία για διάφορα ζητήματα, δεν άργησε να διαστρεβλώσει τις απόψεις Μακρόν, ειδικά από τη στιγμή που οι μισοί ιμάμηδες της Γαλλίας είναι Τούρκοι.
Όσον αφορά τον «απασφαλισμένο» νεοοθωμανισμό της Άγκυρας, ο Μακρόν δείχνει να υπολογίζει ότι τελικά η Τουρκία θα υποκύψει στην πίεση. Η τουρκική λίρα βρίσκεται σε ένα νέο χαμηλό επίπεδο ρεκόρ και ο σουλτάνος έχει ανοίξει υπερβολικά πολλά μέτωπα για να μπορέσει να τα διαχειριστεί. 
Όμως ο Ερντογάν θα κοιτάξει να εργαλειοποιήσει την καταδίκη του Μακρόν από μεγάλα κομμάτια του αραβικού κόσμου. Στην έκκληση για μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων ο Ερντογάν δήλωσε: «Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να είσαι μουσουλμάνος και να ζεις με έναν ισλαμικό τρόπο ζωής στις δυτικές χώρες». Το θέμα Ισλάμ και Ευρώπη φαίνεται μόλις τώρα να ανοίγει. Και δεν θα κλείσει σύντομα…