Η αδυναμία ελέγχου του κορωνοϊού κλονίζει την εμπιστοσύνη σε Ε.Ε. και Ελλάδα.

Ο κορωνοϊός επελαύνει στην Ελλάδα και την Ευρώπη συναντώντας την ελάχιστη αντίσταση. Οικονομίες καθηλωμένες, συστήματα Υγείας στο όριο, πολίτες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, κυβερνήσεις με καταφανή απώλεια πολιτικής ισχύος είναι το παζλ που συνθέτει την εικόνα της πανδημίας στη Γηραιά Ήπειρο.

Η εικόνα αυτή αντανακλάται σταδιακά και στην Ελλάδα, η οποία σε καμιά προηγούμενη φάση δεν έζησε τραγικές στιγμές, αλλά αποδεικνύεται και αυτή εξαιρετικά ευάλωτη στις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές παρενέργειες της Covid-19, τουλάχιστον για όσο δεν προκύπτει εμβολιαστική κάλυψη.

Πολιτική απαξίωση

Στη Γαλλία ο κορωνοϊός καλπάζει, τα κρούσματα αυξάνονται ραγδαία και ο Εμανουέλ Μακρόν, έχοντας ήδη κηρύξει νέο εθνικό λοκντάουν, βλέπει την εμπιστοσύνη προς την πολιτική του να υποχωρεί. Η γαλλική κοινωνία, παρεμπιπτόντως, εμφανίζει πολύ υψηλά ποσοστά αρνητών και αντιδράσεων στα περιοριστικά μέτρα.

Στη Γερμανία η κατάσταση ελέγχεται όλο και λιγότερο και η Άνγκελα Μέρκελ, που βλέπει τη δημοτικότητα της κυβέρνησής της να φθίνει ραγδαία όσο πλησιάζει η ώρα της εξόδου της από την πολιτική, βρίσκεται σε σύγκρουση με τους πρωθυπουργούς των κρατιδίων καθώς επιδιώκει να επιβάλει ομοσπονδιακό νόμο για ενιαία τήρηση των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού.

Στη νότια, την κεντρική και την ανατολική Ευρώπη η κατάσταση επιδεινώνεται. Η δε Γερμανίδα επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δεν είναι δημοφιλής ούτε στη χώρα καταγωγής της, αφού η διαχείρισή της στο θέμα των εμβολίων κρίνεται εντελώς αποτυχημένη.

Κίνδυνος αστάθειας

Η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, λίγο πριν από την έναρξη της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας τη Δευτέρα, προειδοποίησε ότι για την Ευρώπη το παράθυρο της οικονομικής ανάκαμψης είναι αβέβαιο καθώς οι προβλέψεις για την Ε.Ε. και την ευρωζώνη δεν είναι ιδιαίτερα καλές και ενδέχεται να αναθεωρηθούν προς τα κάτω όσο τα κρούσματα αυξάνονται και τα λοκντάουν παρατείνονται.

Το Ταμείο διατύπωσε όμως μια ακόμη ζοφερή εκτίμηση, λίγες μέρες νωρίτερα, όταν σε έκθεσή του προειδοποίησε ότι οι προϋπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες επιδεινώθηκαν εξαιτίας της πανδημίας και πλέον ενδέχεται να οδηγήσουν σε αποσάθρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τις κυβερνήσεις και στο ξέσπασμα κοινωνικής αναταραχής.

Οι αρνητικές επιδράσεις στα εισοδήματα, στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη και ο εμβολιασμός, η ταχύτερη από το αναμενόμενο ψηφιοποίηση της οικονομίας, η οποία οδηγεί εκτός εργασίας πολλούς εργαζόμενους με χαμηλή ειδίκευση, ενδέχεται να αποδειχθούν διαρκείς, ειδικά για τα παιδιά και τους νέους που ανήκουν στα φτωχότερα νοικοκυριά.

Ωστόσο η κρίσιμη έννοια, καθόσον αφορά το πολιτικό σύστημα, είναι η «εμπιστοσύνη», αφού οι κυβερνήσεις, όσο διαρκεί η πανδημία, είναι παγιδευμένες μεταξύ αντιδημοφιλών επιλογών που παράγουν μόνο κατήφεια και αντιδράσεις. Είναι όντως δύσκολο – έως τραγικό – να πρέπει να διαλέξεις μεταξύ υγειονομικά καταστροφικών ανοιγμάτων της οικονομίας και οικονομικά καταστροφικών λοκντάουν.

Και στις δύο περιπτώσεις οι κοινωνίες αντιδρούν και το πολιτικό σύστημα χάνει την αξιοπιστία του.

Διαρκής μετεωρισμός

Στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι πολύ διαφορετικά, αφού η κυβέρνηση διαρκώς μετεωρίζεται

● μεταξύ διαφόρων μορφών λοκντάουν που τελικά… δεν συνιστούν λοκντάουν,

● μεταξύ επιβολής μέτρων και αδυναμίας ελέγχου για την εφαρμογή τους,

● μεταξύ ανοίγματος και κλεισίματος δραστηριοτήτων της οικονομίας χωρίς περιορισμό των κρουσμάτων,

● μεταξύ εξαγγελιών, αποτυχίων και διαψεύσεων – έστω και αν δεν φταίει για κάποιες, όπως π.χ. για την καθυστέρηση των εμβολιασμών.

Αντίθετα από το πρώτο λοκντάουν της άνοιξης του 2020, αυτό που επιβλήθηκε τον Νοέμβριο και διαρκεί μέχρι σήμερα με διάφορες μορφές δεν έχει κάποιο θετικό επιδημιολογικό αποτέλεσμα, αφού το σύστημα Υγείας λειτουργεί διαρκώς στο κόκκινο, η επιδημιολογική επιτήρηση κατ’ ουσίαν δεν υφίσταται, η οικονομία παραπαίει και όλο και περισσότερες μικρές επιχειρήσεις κινούνται στο όριο της κατάρρευσης.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ελληνική κυβέρνηση, η οποία αντιμετωπίζει πλέον πολλά προβλήματα «ανυπακοής», πότε από άτομα νεαρής ηλικίας που δεν έχουν πλέον καμιά όρεξη για συμμόρφωση με τα περιοριστικά μέτρα – τα οποία παραβιάζουν μαζικά – και πότε από τους καταστηματάρχες, οι οποίοι είναι σε απόγνωση και ζητούν να δουλέψουν πριν γίνουν οι επιχειρήσεις τους φαντάσματα και ζόμπι.

Ανικανότητα εις το τετράγωνο

Η τεράστια κοινωνική πίεση και η αδυναμία της κυβέρνησης αφενός να επιβάλει ένα ορθολογικό και αποτελεσματικό λοκντάουν και αφετέρου πείσει την κοινωνία να το τηρήσει έχει οδηγήσει στην τραγική αντίφαση να μοιάζει με μονόδρομο το άνοιγμα της οικονομίας στον πιο υψηλό αριθμό κρουσμάτων.

Αν σε αυτή την κατάσταση προσθέσουμε την καταρράκωση της αξιοπιστίας και της κυβέρνησης και της επιστημονικής επιτροπής, η οποία πάντως δεν ήταν αναπόφευκτη, τότε είναι εύλογη η απορία για το τι θα συμβεί αν ο εμβολιασμός δεν πάει καλά και γρήγορα, αν τα κρούσματα δεν μειωθούν σε εύλογο χρόνο και αν η κυβέρνηση αναγκαστεί να επιβάλει ένα νέο λοκντάουν παραμονές καλοκαιριού.

Ήδη η στροφή της κοινής γνώμης, η οποία όλο και περισσότερο δηλώνει τη δυσαρέσκειά της για την αντιμετώπιση της πανδημίας από την κυβέρνηση, αυξάνει τον πονοκέφαλο στα αρμόδια επιτελεία. Αν αυτή η δυσαρέσκεια επιταθεί με το νέο εργασιακό καθεστώς που προωθείται ή / και με την κατάρρευση δεκάδων χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων, τότε η «εμπιστοσύνη» της κοινωνίας, η οποία αποτελούσε αρχικά το μεγαλύτερο όπλο της κυβέρνησης, θα βυθιστεί στα Τάρταρα.

Καθώς το τέλος της πανδημίας δεν είναι ορατό, οι διαθέσεις της κοινωνίας δεν είναι προβλέψιμες. Αν η ευρωπαϊκή ανικανότητα συνδυαστεί με την εγχώρια, τότε ίσως αποδειχτεί ότι οι προειδοποιήσεις για πολιτική και κοινωνική αστάθεια το επόμενο διάστημα δεν είναι άστοχες…