Αχός βαρύς ακούγεται, πολλά ντουφέκια πέφτουν για το θέμα της ψήφου των απόδημων Ελλήνων. Ήταν αρκετή μια εκτός γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ δήλωση της Τζάκρη για να βγουν τα σπαθιά από τα θηκάρια των νεοδημοκρατών, οι οποίοι αίφνης ανακάλυψαν ότι ο Νόμος 4648/2019, στον οποίο και οι ίδιοι είχαν συμφωνήσει / συμβιβαστεί για να διασφαλιστεί η ψήφος των αποδήμων, έχει… προβλήματα.

Έτσι τις τελευταίες μέρες άρχισε μια φασαρία η οποία εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να καταλήξει κάπου, αφού η αλλαγή του σχετικού νόμου απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή, άρα 200 βουλευτικές ψήφους, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να βρεθούν. Συνεπώς αυτό που απομένει να δει κάποιος είναι το πολιτικό υπόβαθρο της σύγκρουσης.

Τι διασφαλίζει ο νόμος

Κατ’ αρχάς να πούμε ότι καλώς έχει βρεθεί ένας τρόπος ώστε να υπάρχει ψήφος των αποδήμων. Δεν μπορείς να στερείς την ψήφο από κάποιον που για συγκυριακούς λόγους βρίσκεται εκτός Ελλάδας και έχει ενεργή σχέση μαζί της. Ο νόμος 4648/2019, έτσι όπως είναι σήμερα, με τους περιορισμούς που έχουν τεθεί, εξασφαλίζει δύο πράγματα:
● Πρώτον, ότι αυτός που ψηφίζει έχει ενεργή σχέση με την Ελλάδα. Δεν είναι λογικό να ψηφίζει κάποιος που ούτε σχέση έχει ούτε ξέρει την πραγματικότητα της χώρας ούτε υφίσταται τις συνέπειες αυτού που ψηφίζει.
● Δεύτερον, ότι θα μπορεί να ταυτοποιηθεί ποιος ακριβώς ψηφίζει. Και ότι δεν θα διπλοψηφίσει. Γι’ αυτό έχει μπει ο περιορισμός της αυτοπρόσωπης παρουσίας στα εκλογικά τμήματα των αποδήμων.

Από την πλευρά της Ν.Δ. και της κυβέρνησης θεωρείται ότι αυτοί οι περιορισμοί καταστρατηγούν την ισότητα της ψήφου και χρεώνουν στον ΣΥΡΙΖΑ το εν λόγω πολιτικό «αδίκημα». Η αλήθεια βεβαίως είναι ότι οι προβλέψεις του νόμου δεν ήταν η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ.

Ποια ρύθμιση υιοθετήθηκε ως συμβιβασμός; Ο ψηφοφόρος να μπορεί να αποδείξει ότι τα τελευταία 35 χρόνια έχει μείνει στην Ελλάδα τουλάχιστον δύο χρόνια αθροιστικά και να έχει υποβάλει φορολογική δήλωση (Ε1, Ε3 ή Ε9) το τρέχον ή το προηγούμενο έτος.

Ο συμβιβασμός αυτός, στη βάση της πρότασης του ΚΚΕ, έγινε αποδεκτός προκειμένου να βρεθούν οι 200 ψήφοι, οι οποίες δεν μπορούσαν να συγκεντρωθούν και δεν θα μαζευτούν ούτε τώρα εάν επιχειρηθεί αλλαγή. Άρα, για την ώρα, η ρεαλιστική επιλογή είναι να διατηρηθούν οι ρυθμίσεις, ώστε να προστατευτεί το δικαίωμα ψήφου των αποδήμων.

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ

Ο περιορισμός που πρότεινε τότε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αφορούσε τόσο τον αριθμό αυτών που θα ψηφίσουν, αλλά το περιεχόμενο της ψήφου, δηλαδή για ποιο πράγμα ψηφίζει.

Δηλαδή όποιος έχει τις προϋποθέσεις (εγγεγραμμένος στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού κ.λπ.) να ψηφίζει αποκλειστικά για εκλογή μικρού αριθμού απόδημων βουλευτών Επικρατείας, χωρίς η ψήφος να προσμετράται στο συνολικό αποτέλεσμα της επικράτειας, ώστε να μην αλλοιώνεται η σύνθεση του εκλογικού σώματος.

Η πρόταση ήταν να καθιερωθούν τέσσερις έδρες βουλευτών Επικρατείας. Από μία έδρα για τις εξής γεωγραφικές ενότητες:
● Ευρώπης.
● Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.
● Χωρών Ωκεανίας – Άπω Ανατολής.
● Υπολοίπων χωρών.

Επίσης η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης προέβλεπε η ψηφοφορία να γίνεται αυτοτελώς, με ενιαίο ψηφοδέλτιο, σε κάθε μία από τις γεωγραφικές αυτές ενότητες, με μοναδικό περιορισμό την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη και τη μόνιμη εγκατάσταση στη συγκεκριμένη περιοχή, η οποία βεβαιώνεται από τις κατά τόπους προξενικές αρχές.

Η ανάγκη να βρεθούν οι 200 ψήφοι στη Βουλή έφερε τον επιπλέον περιορισμό της αυτοπρόσωπης παρουσίας στα εκλογικά τμήματα που θα στηθούν στα προξενεία και τις πρεσβείες.

Επι της ουσίας

Το ερώτημα είναι γιατί, ύστερα από τον αρχικό συμβιβασμό και την ψήφιση του Νόμου 4648/2019, η Ν.Δ. φωνάζει για καταστρατήγηση της ισότητας της ψήφου και ζητάει αλλαγή του νόμου.
Η απάντηση είναι ότι, εκεί που αρχικά υπολόγιζαν ότι θα έπειθαν ένα εκατομμύριο ανθρώπους να ψηφίσουν, εκ των οποίων η πλειονότητα θα ψήφιζε Ν.Δ., η «συγκομιδή» των νέων εγγραφών φτάνει – δεν φτάνει τα 150.000 άτομα, παρότι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι επιστήμονες θρυλείται ότι έχουν μεταναστεύσει στη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας.

Είτε επειδή δεν μπορούν να αποδείξουν ενεργή σχέση με την Ελλάδα είτε επειδή, απλώς, δεν ενδιαφέρονται.
Επί της ουσίας τώρα, πέρα από τις πολιτικές κόντρες, θα πρέπει να σημειωθούν δύο πράγματα:

1. Ότι το δικαίωμα ψήφου δεν μπορεί να παρέχεται ανεξέλεγκτα για μια σειρά ηθικοπολιτικούς λόγους. Ο βασικότερος από αυτούς είναι ότι δεν μπορεί να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις για μια χώρα κάποιος που επί συνεχείς δεκαετίες δεν διατηρεί ενεργή σχέση μαζί της και δεν συνεισφέρει στην ευημερία της.
   Υπάρχουν – με βάση διάφορους υπολογισμούς – μερικά εκατομμύρια απόδημοι, εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι αμφίβολο εάν διατηρούν έστω και… τουριστική σχέση με την Ελλάδα. Ο αστικός μύθος κάνει λόγο για άλλη μια Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν όλοι αυτοί οι άνθρωποι να θεωρούνται εκλογείς.
2. Η χώρα μας, από την άλλη πλευρά, έχει ανάγκη αξιοποίησης της ελληνικής διασποράς. Πολλές χώρες το κάνουν με επιτυχία – π.χ. το Ισραήλ και η Τουρκία – αλλά η δική μας χώρα έχει εν πολλοίς αποτύχει.
   Κορυφαία των αποτυχιών θα πρέπει να θεωρηθεί το περίφημο Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ), το οποίο ιδρύθηκε το 1994, κατάφερε μετά βίας να επιζήσει λίγα χρόνια και έσβησε μέσα σε γενική αδιαφορία χάρη στις πολιτικές και άλλες ίντριγκες που χαρακτήρισαν τη λειτουργία του.
3. 
   Η δύναμη που θα μπορούσαν να έχουν οι εκατομμύρια απόδημοι Έλληνες δεν μπορεί να αξιοποιηθεί από την πιθανή ικανότητα ενός ή δύο κομμάτων να προσελκύσουν κάποιες χιλιάδες απ’ αυτούς στην κάλπη για αμφιλεγόμενους ψηφοθηρικούς λόγους. Χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική προσέγγισης και αξιοποίησής τους, η οποία όμως πιθανότατα υπερβαίνει κατά πολύ τις στρατηγικές και οργανωτικές δυνατότητες της μάλλον