Ο εκσυγχρονισμός του εργατικού δικαίου είναι αναγκαίος. Το επιβάλλουν οι σύγχρονες συνθήκες εργασίας που έχουν δημιουργήσει η εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και της ψηφιοποίησης.

Το νέο εργατικό νομοσχέδιο επιχειρεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες αυτές συνθήκες με διατάξεις που είναι καταρχήν θετικές και, κατά την άποψή μου, έχουν περιθώρια βελτίωσης. Οι προτάσεις μου προκύπτουν από την επιστημονική μου γνώση και επαγγελματική μου εμπειρία από την ενασχόλησή μου με το εργατικό δίκαιο, αλλά και βιωματικά σ’ ό,τι αφορά τη νέα γενιά.

Εκτιμώ ότι λειτουργούν και ως ασφαλιστικές δικλείδες για την απρόσκοπτη εφαρμογή των διατάξεων του υπό διαβούλευση εργασιακού νομοσχεδίου. Παράλληλα, έχει αποδειχθεί ότι ένα νομοσχέδιο, ειδικά όταν είναι μεταρρυθμιστικό, θα έχει περισσότερο θετικά αποτελέσματα αν έχει την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη συναίνεση από την κοινωνία και τις λιγότερες αντίστοιχα τριβές. Επομένως, αυτές στοχεύουν στο παραπάνω και συνακόλουθα στο να είναι επωφελείς για την παράταξή μου.

Εκτός των άλλων, πιστεύω ότι το νομοσχέδιο αυτό έχει και ένα στοίχημα να κερδίσει. Την ικανοποίηση της κοινωνικής απαίτησης της νέας γενιάς για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας καλά αμειβόμενων με βιώσιμο τρόπο. Η άποψή μου είναι βιωματική, καθόσον η γενιά των τότε 30άρηδων της μνημονιακής κρίσης, έχουμε γίνει η γενιά των σημερινών 40άρηδων, που έχουν ήδη ζήσει 10 χρόνια οικονομικής κρίσης στην πιο παραγωγική τους φάση με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ειδικότερα, η τήρηση του νόμιμου και συμβατικού ωραρίου εργασίας του εργαζόμενου έχει μεγάλη σημασία για αυτόν. Η θεσμοθέτηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας είναι πραγματικά ένα εργαλείο για την κατοχύρωσή του. Αλλά και η δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, ύστερα από αίτηση του εργαζόμενου, θα μπορούσε να επιφέρει θετικά αποτελέσματα για αυτόν, ιδίως σε ό,τι αφορά την εξισορρόπηση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

Ωστόσο, η σχέση εργοδότη – εργαζόμενου εμπεριέχει έντονα το στοιχείο της εξάρτησης και συνακόλουθα δεν είναι ισότιμη. Επομένως, για να λειτουργήσουν οι διατάξεις του νομοσχεδίου απρόσκοπτα προς όφελος του εργαζόμενου είναι αυτονόητη η ελαχιστοποίηση των δυνατοτήτων καταστρατήγησής τους.

Η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών αποτελεί ένα δυνατό μέσο για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο αναβαθμίζει την Επιθεώρηση Εργασίας σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή, που θα διενεργεί ελέγχους όλο το 24ωρο με ετήσιο στόχο ελέγχων. Όμως, κατά την επιστημονική μου κρίση, χρειάζεται να ληφθούν και πρόσθετα μέτρα. Κομβικό είναι η ενίσχυσή της με προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή. Παράλληλα, θα συνέβαλε και ο εκσυγχρονισμός του Οργανωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.) και η διαλειτουργικότητα των πληροφορικών συστημάτων όλων των συναρμόδιων υπηρεσιών και Υπουργείων.

Πέραν τούτων, σ’ ό,τι αφορά την καταγγελία της σύμβασης εργασίας που κρίνεται άκυρη και καταχρηστική και τη δυνατότητα επιλογής είτε από τον εργαζόμενο είτε από τον εργοδότη ανάμεσα στην επαναπρόσληψη ή τη λήψη πρόσθετης αποζημίωσης, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, θα ήταν θετικό να τεθούν πρόσθετες ασφαλιστικές δικλείδες. Και τούτο, διότι η πιθανότητα της παγίωσης ως πρακτική της επιλογής της πρόσθετης αποζημίωσης έναντι της επαναπρόσληψης, θα έχει ως αποτέλεσμα τη «νομιμοποίηση» έναντι κάποιων μισθών της παράνομης και καταχρηστικής απόλυσης και της κατάργησης στην πράξη δικαστικών αποφάσεων. Όμως, το δικαίωμα του εργαζόμενου για επαναπρόσληψη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του εργατικού δικαίου. 

Ως προς την αύξηση του ορίου των υπερωριών, θα ήταν σκόπιμο να διερευνηθεί αν μπορεί και σε ποιο βαθμό, να λειτουργήσει ως ανασταλτικός παράγοντας για νέες προσλήψεις και άρα τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Θα μπορούσε να εξετασθεί η δυνατότητα εφαρμογής «μοντέλου» Γαλλίας, δηλαδή της αποφορολόγησης των υπερωριών. Είναι ένα μέτρο δίκαιο τόσο για τον εργαζόμενο, διότι αυξάνει το διαθέσιμο εισόδημά του όσο και για τον εργοδότη, διότι μειώνει το κόστος της υπερωριακής απασχόλησης, αλλά παράλληλα δεν εμποδίζει και τη δυνατότητα νέων προσλήψεων.  

Παράλληλα, η τηλεργασία ήρθε στη ζωή μας λόγω COVID-19, για να μείνει. Η χώρα μας είναι η τρίτη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που θα θεσπίσει ένα νομοθετικό πλαίσιο ρύθμισης των όρων εργασίας που συνίσταται, κυρίως, στο δικαίωμα της αποσύνδεσης του εργαζόμενου και της παροχής σε αυτόν από τον εργοδότη του κατάλληλου εξοπλισμού. Επιπλέον, θα πρότεινα την εισαγωγή των «τεκμηρίων τηλεργασίας» για το μέγιστο αριθμό τηλεργαζόμενων σε μία επιχείρηση, αλλά και την επικαιροποίηση της έννοιας του εργατικού ατυχήματος καθώς την υπαγωγή στις επαγγελματικές ασθένειες των νοσημάτων που σχετίζονται με τις συνθήκες παροχής εργασίας.

Καταλήγοντας, το εργασιακό νομοσχέδιο εύλογα θα πρέπει να θέσει σε λειτουργία εκείνες τις ασφαλιστικές δικλείδες που θα εμπεδώνουν σχέσεις ασφάλειας μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη. Η ασφάλεια και η εργασιακή ειρήνη είναι ζητούμενο και των δύο μερών. Διότι με τον τρόπο αυτό και ο εργοδότης θα μπορεί να λειτουργήσει την επιχείρησή του καλύτερα και ο εργαζόμενος θα είναι ικανοποιημένος από την εργασία του σ’ αυτήν.

*H Άννα Ευθυμίου είναι Βουλευτής ΝΔ Α’ Θεσσαλονίκης και δικηγόρος με εξειδίκευση στο Εργατικό Δίκαιο