Καθημερινά χάνουμε από το σώμα μας υγρά όχι μόνον με την ούρηση, που είναι το πιο προφανές, αλλά με τον ιδρώτα, την ομιλία, ακόμη και με την… αναπνοή. Μαζί με τα υγρά, αποβάλλονται από το σώμα μας και μικρές ποσότητες θρεπτικών συστατικών, κυρίως αλάτων, τα οποία είναι απαραίτητα να βρίσκονται ως «μόνιμη κατάσταση» σε σωστό ισοζύγιο στον οργανισμό μας.

Όταν το σώμα μας χάσει υπερβολικές ποσότητες υγρών, παρασύρει και τα απαραίτητα συστατικά, αφού στην πραγματικότητα «ξεπλένεται» και τα κύτταρά μας μένουν χωρίς «νερό και φαγητό».

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας ονομάζεται αφυδάτωση, την οποία ίσως γνωρίζεται καλά όταν προσβάλει το δέρμα. Στο σύνολο τους σώματός μας όμως, μία ακραία κατάσταση μπορεί να αποβεί ακόμη και… μοιραία.

Ειδικά κατά τη διάρκεια των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών το καλοκαίρι, είναι πολύ πιο πιθανό να προσβληθούμε από αφυδάτωση, λόγω της μεγάλης αποβολής υγρών μέσω του ιδρώτα.

Ωστόσο, όσο και αν ακούγεται περίεργο, ακόμη και η υπερβολική κατανάλωση υγρών μπορεί να προκαλέσει ζαλάδες, αφού η λήψη τους σε μεγάλες ποσότητες και η συχνή διούρηση μπορούν να «ξεπλύνουν» τα απαραίτητα συστατικά του οργανισμού και να προκαλέσουν την εν λόγω κατάσταση. Γι’ αυτό χρειάζεται σωστή ισορροπία υγρών, καθώς και αποφυγή ακραίων διαιτητικών καταστάσεων κατά την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών.

Τι προκαλεί αφυδάτωση

Αρκετές είναι οι καταστάσεις οι οποίες προκαλούν στον οργανισμό ταχεία και συνεχή απώλεια υγρών που συνδέεται ακολούθως με την αφυδάτωση, όπως εξηγεί στο topontiki.gr η Κατερίνα Λαμπρινοπούλου, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών.

Αυτές είναι:

– Υπερβολική έκθεση στον ήλιο (περισσότερη από 1 ώρα έκθεσης χωρίς προστατευτικά αξεσουάρ)
– Υπερβολική άσκηση ή περπάτημα (περισσότερο από 3 ώρες την ημέρα)
– Πυρετός (πάνω από 38 για περισσότερες από 6 ώρες)
– Εμετός, διάρροια και αυξημένη διούρηση λόγω γαστρεντερίτιδας ή τροφικής δηλητηρίασης
– Εκτενή τραύματα στο δέρμα, όπως εγκαύματα, έλκη στο στόμα, ή άλλες δερματικές νόσοι, στις οποίες αρκετά σεβαστή ποσότητα νερού χάνεται διαμέσω των εν λόγω βλαβών

–Φαρμακευτική αγωγή, κυρίως διουρητικά φάρμακα που χορηγούνται για την πίεση

-Υπερκατανάλωση αλκοολούχων ποτών, περισσότερα από 2 ποτά ή μπύρες την ημέρα, κυρίως κατά τη διάρκεια της ηλιοφάνειας

-Υπερκατανάλωση καφέ, περισσότεροι από 2 καφέδες ελληνική ή 1 φραπέ την ημέρα

Η έντονη αφυδάτωση μπορεί να αποτελεί ένα από τα σημεία πρώτης εμφάνισης ή απορύθμισης του Σακχαρώδη Διαβήτη. Συνεπώς αν συνυπάρχει πολυουρία, ξηροστομία, καταβολή ή απώλεια βάρους θα χρειαστεί να γίνει κάποια άμεση μέτρηση σακχάρου.

Συμπτώματα αφυδάτωσης

Τα πρώτα σημάδια της αφυδάτωσης μπορεί να είναι είτε αμελητέα για να τους δώσουμε σημασία, είτε να προκαλέσουν καταστάσεις που μπορούν να μας τρομάξουν ακόμη περισσότερο. Ωστόσο, όποια και να είναι εμείς θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή όταν:

– Συνεχής δίψα
Όταν καταναλώνουμε (εμείς ή το παιδί μας) συγκεκριμένη ποσότητα νερού την ημέρα και ξαφνικά αυξηθεί στο διπλάσιο, τότε θα πρέπει να υποψιαστούμε και το σενάριο της επερχόμενης αφυδάτωσης.

Ακολούθως θα πρέπει να παρατηρήσουμε εάν…

• Το στόμα μας είναι ξηρό και η γλώσσα μας πρησμένη
• Έχουμε τον τελευταίο καιρό ζαλάδες, ενώ τρώμε φυσιολογικά και δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες που μπορούν να τις προκαλέσουν
• Έχουμε έντονο χτύπο καρδιάς, τον οποίο αισθανόμαστε σαν φτερούγισμα ή χοροπήδημα
• Ένα γενικότερο «μπέρδεμα» στη συνοχή σκέψης που αρκετές φορές μας προκαλεί σύγχυση
• Νωθρότητα που μας προκαλεί να «σβήσουμε» και ίσως να φθάσει έως και τη λιποθυμία
• Δεν ιδρώνουμε εύκολα ενώ βρισκόμαστε σε θερμοκρασία άνω των 24 βαθμών Κελσίου και είμαστε εν κινήσει
• Εάν το χρώμα των ούρων είναι βαθύ κίτρινο ή κεχριμπαρένιο, ίσως να βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια της αφυδάτωσης
• Ασυνήθιστη σωματική κόπωση
• Ξηροστομία
• Αίσθημα καύσους ή δυνατής ζέστης σε όλο το σώμα

Τα εν λόγω σημάδια μπορούν να προκληθούν σε οποιαδήποτε εποχή, αλλά ειδικότερα το καλοκαίρι είναι πολύ συχνότερα και επιπλέον λόγω των υψηλών θερμοκρασιών είναι πιθανότατο να συνοδεύονται και από άλλα τέσσερα βασικά συμπτώματα.

Συμπτώματα αφυδάτωσης από υψηλή θερμοκρασία

Ειδικά την καλοκαιρινή περίοδο συμπτώματα της κατάστασης που μπορούν να προκληθούν από την υψηλή θερμοκρασία ή από υπερβολική έκθεση στον ήλιο περιλαμβάνουν

–Κράμπες

Επώδυνες κράμπες στους μυς της κοιλιάς, των ποδιών και των χεριών

Τι πρέπει να κάνω άμεσα:

Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι να καταναλώσετε άμεσα τουλάχιστον 2 ποτήρια νερό. Ενεργειακά ποτά, μία μπανάνα και κάτι αλμυρό, μπορούν να προφυλάξουν από την κατάσταση.

–Λιποθυμίες

Περιλαμβάνουν αδυναμία στήριξης του σώματος, έντονο αίσθημα κόπωσης ή έντονες ζαλάδες και όλα αυτά μετά από έκθεση στον ήλιο

Τι πρέπει να κάνω άμεσα:

Ξαπλώστε αυτόν που λιποθύμησε, σηκώστε του τα πόδια ψηλά. Μόλις συνέλθει και βρει τις αισθήσεις του δώστε του να πιει υγρά, είτε νερό είτε κάποιο φρέσκο χυμό.

–Εξάντληση

Έντονη εφίδρωση, σκοτοδίνη, πονοκέφαλος, ζάλη, απώλεια όρεξης, ναυτία, εμετός, κρυάδες ενώ έχει ζέστη, κράμπες, αδυναμία, υπερβολική δίψα, κράμπες, προβλήματα όρασης κυρίως θόλωση, «φούντωμα» και τρεμούλιασμα

Τι πρέπει να κάνω άμεσα:

Όπως και με τις κράμπες, χρειάζεται να μεταφερθούμε σε δροσερό μέρος και να πιούμε αρκετά υγρά. Εάν υπάρχει δυσκολία στην αναπνοή, εμετός ή διάρροια θα πρέπει να επισκεφτούμε άμεσα γιατρό.

–Θερμοπληξία

Υψηλή θερμοκρασία σώματος (πάνω από 39,5 C), ναυτία, εμετός, αποπροσανατολισμός, ζεστό και ξηρό δέρμα, δυσκολία αναπνοής, μειωμένη διούρηση και αίμα στα ούρα ή και στα κόπρανα

Τι πρέπει να κάνω άμεσα:

Τοποθετήστε παγάκια στον αυχένα, στις μασχάλες και στους προσαγωγούς. Προσοχή: πάντα τυλίξτε τα παγάκια σε μία πετσέτα, μην τα φέρνετε σε άμεση επαφή με το δέρμα, διότι προκαλούν έγκαυμα! Ακολούθως, ψεκαστείτε με δροσερό νερό και τοποθετήστε δίπλα σας ανεμιστήρα. Εάν συμβεί σε παιδί θα πρέπει να το μεταφέρουμε άμεσα σε νοσοκομείο όπου θα του χορηγηθούν ενδοφλέβια υγρά με άλατα.

Τι πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερο και τι λιγότερο το καλοκαίρι

Αυτά που θα πρέπει να αποφεύγουμε το καλοκαίρι είναι:

• Αλκοολούχα ποτά
• Καφέ
• Αναψυκτικά τύπου κόλα

Αντιθέτως, θα καλό θα είναι να καταναλώνουμε:

Νερό και άλλα υγρά

Tο σώμα χρειάζεται 8-10 ποτήρια υγρών την ημέρα. Το νερό αποτελεί το καλύτερο μέσο ενυδάτωσης αλλά επίσης ενυδάτωση επιτυγχάνετε από:

• Χυμούς
• Αναψυκτικά, εκτός από αυτά που περιέχουν καφεΐνη (τύπου cola)
• Τσάι πράσινο

Φρούτα και Λαχανικά

• Τα περισσότερα λαχανικά  και φρούτα περιέχουν 90-95% νερό στη σύσταση τους, περισσότερη δηλαδή από το γάλα (85% περίπου) που αποτελεί υγρή τροφή.
• Επιπλέον, ειδικά η μπανάνα περιέχει αρκετή ποσότητα καλίου το οποίο βοηθάει στη «ρύθμιση» του ισοζυγίου των αλάτων, άρα και της σωστής πίεσής μας.

Ειδικά για όσους γυμνάζονται

Νερό
Αθλητικά – ενεργειακά ποτά για αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών (κάλιο, νάτριο) που έχουν χαθεί κατά τη διάρκεια της άσκησης

Πώς πρέπει να το αντιμετωπίζουμε

Προσπαθήστε να καταναλώσετε υγρά με τους ακόλουθους τρόπους:

• Πίνετε μικρές γουλιές νερό
• Καταναλώστε ενεργειακά ποτά
• Φτιάξτε γλειφιτζούρια – γρανίτες από φυσικούς χυμούς φρούτων (είναι κάτι ευχάριστο ειδικά για παιδιά σας)
• Βάλτε μικρά κομμάτια πάγου στο στόμα (μην τα μασάτε). Μπορείτε να βάλετε παγάκια σε μία καθαρή πετσέτα να τα τυλίξετε και να τα χτυπήσετε στον πάγκο της κουζίνας ώστε να θρυμματιστούν

Δημιουργήστε χαμηλή θερμοκρασία στο σώμα με:

• Φορέστε μόνον τα απαραίτητα ρούχα
• Δωμάτιο με air-condition είναι ο πιο κατάλληλος χώρος για να επιστρέψει το σώμα στη φυσιολογική του θερμοκρασία μετά από έκθεση σε υπερβολική ζέστη
• Εάν δεν υπάρχει air-condition χρησιμοποιήστε ανεμιστήρα
• Τοποθετήστε ψυχρά υποθέματα (πετσέτες μουσκεμένες με κρύο νερό) στο κεφάλι, τα πόδια και στην πλάτη
• Χρησιμοποιείστε ένα μπουκάλι σπρέι για να ψεκάζετε «χλιαρό» νερό πάνω στο δέρμα. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε κρύο νερό ή πάγο στον ψεκασμό, διότι μπορεί να προκαλέσει συστολή των αγγείων και αυτό θα μειώσει αντί να αυξήσει την απώλεια της θερμοκρασίας του σώματός σας
• Έκθεση σε υπερβολικά χαμηλή θερμοκρασία μπορεί να προκαλέσει σύγκρυα, τα οποία αργότερα και με τη σειρά τους προκαλούν αύξηση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος
• Εάν ο πυρετός εμμένει για περισσότερες από 6 ώρες, η χρήση παρακεταμόλης ή ιβουπροφένης μπορεί να κατεβάσει τον πυρετό

Προλάβετε πριν σας καταβάλει

Η καλύτερη αντιμετώπιση για την αφυδάτωση είναι η πρόληψη.

• Θα πρέπει πάντα να προβλέπετε τις ανάγκες σας σε υγρά, ειδικά σε περιπτώσεις που προγραμματίζετε δραστηριότητες σε υπαίθριους χώρους ή όταν κάνετε εργασία που απαιτεί σωματική δραστηριότητα όπου αυξάνει η απώλεια υγρών από το σώμα. Προσοχή!

• Αποφύγετε τη γυμναστική και την έκθεση στον ήλιο της ημέρες που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 30 βαθμούς Κελσίου. Μην πίνεται πολύ νερό πριν την προπόνηση.

• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ

• Φορέστε ανοιχτόχρωμα ρούχα

• Έχετε μαζί σας μία βεντάλια ή ανεμιστήρα ή σπρέι με νερό

• Εάν έχετε air-condition θέστε το σε λειτουργία. Ακόμη και δύο ώρες διαμονής σε χώρο με χαμηλότερη θερμοκρασία μπορεί να σταματήσει τα συμπτώματα της αφυδάτωσης

Πότε πρέπει να πάμε σε γιατρό

Η αφυδάτωση που οφείλεται σε υπερβολική έκθεση στον ήλιο ή στις υψηλές θερμοκρασίες της περιόδου αντιμετωπίζεται εύκολα χωρίς τη βοήθεια ειδικού.

Υπάρχουν περιπτώσεις όμως που κάποια από αυτά τα συμπτώματα εμμένουν οπότε θα πρέπει να επισκεφτούμε άμεσα γιατρό. Τα σημάδια που θα μας οδηγήσουν στον ειδικό είναι:

• Εμετός για περισσότερες από 24 ώρες
• Πυρετός πάνω από 38
• Διάρροια περισσότερες από 48 ώρες
• Απώλεια βάρους
• Μειωμένη διούρηση ή καθόλου το τελευταίο 12ωρο
• Ιδιαίτερη αδυναμία
• Σπασμοί
• Πόνοι στο στήθος και την κοιλιά
• Λιποθυμία

Έξυπνος τρόπος αυτοεκτίμησης

Μετρώντας τις σφίξεις και την πίεση σε κλινήρη θέση και ξαναμετρώντας τη μετά από ορθοστασία ενός λεπτού, μπορούμε να υπολογίσουμε το βαθμό της αφυδάτωσης.

Φυσιολογικά με αυτή τη διαδικασία υπάρχει μία μικρή πτώση της πίεσης για μερικά δευτερόλεπτα. Η χτύποι της καρδιάς αυξάνουν και η πίεση επιστρέφει στο φυσιολογικό. Παρόλα αυτά όταν δεν υπάρχει αρκετό «υγρό» στο αίμα εξαιτίας της αφυδάτωσης και οι καρδιακοί ρυθμοί αυξάνουν και φυσικά δεν υπάρχει αρκετά σωστή κυκλοφορία για να πάει αίμα στον εγκέφαλο. Η κατάσταση γίνεται αντιληπτή από τον εγκέφαλο, η καρδιά χτυπά πιο γρήγορα και εάν έχετε υποστεί αφυδάτωση, αισθάνεστε ζάλη και λιποθυμική τάση με την ορθοστασία, ίσως κάτι δεν πάει καλά…

Συμβουλή: αναπληρώστε υγρά, καταναλώστε φρούτα κυρίως μπανάνα.

Δεν είναι αφυδάτωση!

Υπάρχουν και άλλες παθήσεις που μπορούν να προκληθούν με την έκθεσή μας στον ήλιο και τις υψηλές θερμοκρασίες, όπως τα δερματικά εξανθήματα και το κοκκίνισμα και πρήξιμο στα πόδια και τα χέρια, αλλά δεν θα πρέπει να σας μπερδεύουν, αφού δεν έχουν καμία σχέση με την αφυδάτωση.

Πόσο νερό περιέχουν οι πιο συνηθισμένες «καλοκαιρινές» τροφές;

Λαχανικά 75-95% 

Φρούτα 85-95%

Γάλα έχει 85-88 %

Ψάρι 40%

Τι είναι αφυδάτωση δέρματος;

Το δέρμα σε σύγκριση με τα αλλά όργανα είναι φτωχό σε νερό ενώ παράλληλα έρχεται σε συνεχή επαφή με ουσίες που προκαλούν την αφυδάτωση του, όπως είναι το σαπούνι. Επιπλέον, η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο «στεγνώνει» το δέρμα. Αρνητικοί παράγοντες είναι και συστατικά των πισινών (όπως χλώριο), ενώ και το αλάτι από τη θάλασσα θα πρέπει να ξεπλένεται άμεσα από το σώμα μας, εξηγεί η κυρία Λαμπρινοπούλου.

Που οδηγεί η παρατεταμένη ή χρόνια αφυδάτωση

Ανάπτυξη ρυτίδων και ρωγμών με πιθανότητα επιμόλυνσης

Ποια τα πρώτα σημάδια/ Πως θα καταλάβουμε

• Άγριο δέρμα
• Κνησμός
• Απολέπιση

Τι πρέπει να κάνουμε

Να αποφεύγουμε τις αιτίες που δημιουργούν αφυδάτωση δέρματος, και να το ενυδατώνουμε μια φορά την ημέρα με κρέμες ή λοσιόν.

Διαβάστε επίσης:

Εμβόλια mRNA: Έλληνες επιστήμονες εξηγούν τον μηχανισμό των σπάνιων περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας

Εφαρμογή «my health»: Σε λειτουργία το ηλεκτρονικό βιβλιάριο υγείας με πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό

Κορωνοϊός: Τελικά μεταδίδεται με τα χρήματα;