Τόσο οι αντιδραστήρες των πυρηνικών εργοστασίων, όσο και τα πυρηνικά όπλα, βασίζονται στη διάσπαση ουρανίου και πλουτωνίου. Η πυρηνική σχάση, δηλαδή η διάσπαση του πυρήνα του ατόμου ενός στοιχείου, μεταξύ άλλων, παράγει ραδιενεργά στοιχεία και απελευθερώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας.

Για ένα πυρηνικό όπλο, η αλυσιδωτή αντίδραση της σχάσης είναι σχεδόν στιγμιαία και η ενέργεια που απελευθερώνεται μπορεί να είναι της κλίμακας μεγατόνων TNT. Η καταστροφική ενέργεια απελευθερώνεται ως ωστικό κύμα, το οποίο μπορεί να γίνει αισθητό σε αποστάσεις δεκάδων χιλιομέτρων, ως θερμότητα σε απόσταση χιλιομέτρων, ως ορατό φως σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων, καθώς και ως ιοντίζουσα ακτινοβολία (Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας: Ιοντίζουσες είναι οι ακτινοβολίες που μεταφέρουν ενέργεια ικανή να εισχωρήσει στην ύλη, να προκαλέσει ιοντισμό των ατόμων, να διασπάσει βίαια χημικούς δεσμούς και να προκαλέσει βιολογικές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό).

Στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις ελέγχονται, οι τεράστιες ποσότητες ενέργειας που παράγονται από τη σχάση και τη ραδιενεργή αποσύνθεση απομακρύνονται από ένα ψυκτικό υγρό, ενώ ο παραγόμενος ατμός χρησιμοποιείται για την κίνηση στροβίλων, οι οποίοι παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Η ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων βασίζεται κυρίως στη συνεχή απομάκρυνση της θερμότητας, διότι σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να οδηγήσει σε συμβάντα τήξης.

Ποια είναι όμως τα τρωτά σημεία ενός πυρηνικού αντιδραστήρα σε εμπόλεμη ζώνη; Σαφώς, ένας πυρηνικός αντιδραστήρας δεν είναι μια πυρηνική βόμβα, καθότι οι αντιδραστήρες έχουν σχεδιαστεί για να αποφεύγουν τις αλυσιδωτές αντιδράσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Rodney C. Ewing, καθηγητή του πανεπιστημίου Frank Stanton στην Πυρηνική Ασφάλεια, υπάρχουν τρία τρωτά σημεία που μπορεί να επιφέρουν σοβαρές συνέπειες.

• Πρώτον, μια επίθεση σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα μπορεί να διαταράξει κρίσιμες λειτουργίες, όπως στις αντλίες που μεταφέρουν το ψυκτικό μέσα στον αντιδραστήρα. Η απώλεια ψυκτικού υγρού, από διακοπή λειτουργίας του ηλεκτρικού δικτύου, για παράδειγμα, μπορεί να οδηγήσει σε τήξη, σε χημικές εκρήξεις και σε έκλυση ραδιενέργειας, όπως στη Φουκουσίμα (Ιαπωνία, 11 Μαρτίου 2011).

• Δεύτερον, μια ρήξη των δομών συγκράτησης μπορεί να επιφέρει έκθεση του πυρηνικού καυσίμου, προκαλώντας πυρκαγιές, εκρήξεις, κατάρρευση και έκλυση ραδιενέργειας, όπως συνέβη στο Τσερνόμπιλ (Ουκρανία, 26 Απριλίου 1986).

• Τρίτον, τα χρησιμοποιημένα καύσιμα συχνά αποθηκεύονται επιτόπου σε δεξαμενές και βαρέλια. Εάν παραβιαστούν αυτές οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης, τότε πυρκαγιές μπορεί να οδηγήσουν στην έκλυση ραδιενέργειας.

Αυτός είναι ο πιο πιθανός μηχανισμός για την απελευθέρωση ραδιενέργειας, καθώς το αναλωμένο καύσιμο παραμένει εξαιρετικά ραδιενεργό για πολλές δεκαετίες μετά την απομάκρυνσή του από τον αντιδραστήρα, αλλά οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης, ιδιαίτερα οι δεξαμενές, δεν είναι θωρακισμένες ώστε να αντέξουν σε επιθέσεις.

Όσον αφορά την παραγωγή προϊόντων σχάσης, θα μπορούσε να γίνει ένας συσχετισμός μεταξύ ενός πυρηνικού όπλου και ενός πυρηνικού αντιδραστήρα. Για παράδειγμα, ένα πυρηνικό όπλο 20 κιλοτόνων, ελαφρώς μεγαλύτερο από την ατομική βόμβα που χρησιμοποιήθηκε στη Χιροσίμα, παράγει την ίδια ποσότητα ενέργειας με έναν ηλεκτρικό πυρηνικό αντιδραστήρα 1.000 μεγαβάτ, ο οποίος λειτουργεί για μία ημέρα.

Παρά τις διεθνείς συμφωνίες για τη μη στοχοποίηση πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε εμπόλεμες ζώνες, κατά τη διάρκεια της ρωσο-ουκρανικής κρίσης, στοχοποιήθηκαν εγκαταστάσεις του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια.

Επίσης, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τέτοιες επιθέσεις ή και δολιοφθορές ενδέχεται να επαναληφθούν το επόμενο χρονικό διάστημα, προκειμένου να επιτευχθούν εκατέρωθεν στόχοι και να επηρεασθεί η διεθνής κοινή γνώμη υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς.

Θα πρέπει να τονισθεί ότι, αν και οι πυρηνικοί σταθμοί είναι σχεδιασμένοι να λειτουργούν με ασφάλεια, εντούτοις, στις εμπόλεμες ζώνες δεν υπάρχουν εγγυήσεις. Ακόμη χειρότερα, «στον πόλεμο της Ουκρανίας, οι πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ενέργειας φαίνεται να έχουν καταστεί νέο όπλο και μάλιστα όπλο μαζικής καταστροφής, το οποίο απειλεί αντιπάλους και ημετέρους».

Διαβάστε επίσης:

Το… μενού του γεύματος Μητσοτάκη- Ερντογάν

Ο Πούτιν μάς αλλάζει…

Διπλωματική είναι η μόνη λύση στη ρωσο-ουκρανική κρίση