Σε νέα μεγάλη αύξηση των επιτοκίων αναμένεται να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα λόγω του υψηλού πληθωρισμού, παρά την επιδείνωση των προοπτικών της οικονομίας, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο τσουχτερές οι δόσεις των δανειοληπτών και στη χώρα μας.

Υπενθυμίζεται πως η ΕΚΤ έχει προχωρήσει ήδη σε δύο αυξήσεις επιτοκίων από τον Ιούλιο, συνολικού ύψους 125 μονάδων βάσης (1,25 ποσοστιαίων μονάδων), με τις αγορές να αναζητούν ενδείξεις για το πότε μπορεί να ολοκληρωθεί ο κύκλος σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής της.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη «έκλεισε» τον Σεπτέμβριο στο 9,9%, όταν ο στόχος της ΕΚΤ διαμορφώνεται στο 2%, προμηνύοντας νέους γύρους επιθετικών κινήσεων μέσω αύξησης των επιτοκίων. Την ίδια ώρα η Ευρωτράπεζα αψηφά τα «καμπανάκια» που χτυπούν οι οίκοι αξιολόγησης για επιστροφή μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, σε καθεστώς ύφεσης εντός του 2023.

Μάλιστα, στην πρόσφατη ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, εκτιμήθηκε πως το 1/3 των οικονομιών θα περάσει σε ύφεση το ερχόμενο έτος και τα 2/3 των χωρών θα βιώσουν τουλάχιστον δύο συνεχόμενα τρίμηνα ύφεσης. Αξίζει να σημειωθεί πως μία νέα αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ θα συμπαρασύρει και τις δόσεις των δανείων που καταβάλλουν οι δανειολήπτες και στη χώρα μας.

Οι αγορές θέτουν πέντε ερωτήματα εν όψει της συνεδρίασης της ΕΚΤ:

1. Ποιες θα είναι οι βασικές αποφάσεις;

Οικονομολόγοι που ρωτήθηκαν από το Reuters προβλέπουν μία αύξηση του επιτοκίου αποδοχής καταθέσεων κατά 75 μ.β., στο 1,5%. Αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν ταχθεί υπέρ μίας μεγάλης αύξησης, με τους περισσότερους να εκφράζονται υπέρ των 75 μ.β.

Η ΕΚΤ μπορεί να ανακοινώσει και μία πιθανή αλλαγή των κανόνων για τη χορήγηση φθηνών μακροχρόνιων δανείων (TLTRO) στις τράπεζες.

2. Υπάρχουν ενδείξεις κορύφωσης του πληθωρισμού στην ευρωζώνη;

Οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι είναι πολύ νωρίς για να το πει κανείς αυτό, αλλά αυξάνονται οι πιθανότητες να συμβεί αυτό σύντομα. Ένας λόγος είναι ότι οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν μειωθεί 65% από τα υψηλά επίπεδα του Αυγούστου.

Αν και ο πληθωρισμός μπορεί να είναι κοντά στην κορύφωσή του, αν δεν υπάρξουν νέα σοκ από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η αποκλιμάκωσή του θα είναι αρχικά αργή, σύμφωνα με τον αξιωματούχο της ΕΚΤ Bostjan Vasle. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι ο πληθωρισμός έχει πλέον ευρύτατη βάση, ώστε οι πιέσεις θα παραμείνουν υψηλές ακόμη και όταν αρχίσει να υποχωρεί.

Το πότε θα κορυφωθεί ο πληθωρισμός είναι κρίσιμης σημασίας για το αν η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια πέρα από το λεγόμενο «ουδέτερο» επίπεδό τους – που ούτε ενισχύει ούτε περιορίζει την οικονομία –, το οποίο γενικά εκτιμάται ότι κινείται μεταξύ του 1,5% και του 2%, αλλά για κάποιους αξιωματούχους της θεωρείται πολύ χαμηλό.

3. Θα αρχίσει η ποσοτική σύσφιξη (QT);

Όχι ακόμη, αλλά η ΕΚΤ μπορεί να αλλάξει κάπως τη φρασεολογία της σχετικά με τις επανεπενδύσεις σε ομόλογα. Η επόμενη βασική συζήτηση στην ΕΚΤ θα αφορά τη μείωση του αποθέματος των ομολόγων, ύψους άνω των 5 τρισ. ευρώ, που έχει στο χαρτοφυλάκιό της, μία διαδικασία που είναι γνωστή ως ποσοτική σύσφιξη.

4. Τι θα γίνει με τα δάνεια TLTRO;

Οι τράπεζες της ευρωζώνης έχουν λάβει δάνεια ύψους 2,1 τρισ. ευρώ από την ΕΚΤ με πολύ χαμηλά, ενίοτε και αρνητικά, επιτόκια, με στόχο την ενίσχυση της οικονομίας.

Ωστόσο, η ταχεία και μεγάλη αύξηση των επιτοκίων σημαίνει ότι οι τράπεζες μπορούν να καταθέσουν ξανά τα χρήματα αυτά στην ΕΚΤ, εξασφαλίζοντας κέρδη χωρίς κανέναν κίνδυνο. Οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ θεωρείται ότι είναι κοντά σε μία συμφωνία, ενδεχομένως και σήμερα, για την αλλαγή των κανόνων που διέπουν τα δάνεια αυτά, μειώνοντας έτσι δυνητικά τραπεζικά κέρδη δεκάδων δισ. ευρώ.

5. Πόσο ανησυχεί η ΕΚΤ για μία χρηματοπιστωτική αστάθεια;

Οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες και η αναταραχή στην αγορά των βρετανικών ομολόγων προκάλεσαν ανησυχία για χρηματοπιστωτική αστάθεια. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ανέφερε ότι οι κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα αυξήθηκαν σημαντικά, ενώ η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ προειδοποίησε ότι οι αγορές πιθανόν να είναι υπεραισιόδοξες για τις οικονομικές προοπτικές αυξάνοντας τον κίνδυνο μίας απότομης διόρθωσης των αγορών.

Ταμείο ανάκαμψης

Σταθερό στο 0,35% παραμένει το ελάχιστο επιτόκιο χορήγησης δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από τις τράπεζες προς τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενώ για τις υπόλοιπες αυξάνεται και διαμορφώνεται, πλέον, σε επίσης σταθερό 1%.

Τα παραπάνω προβλέπονται σε Κοινή Απόφαση του υπουργού Οικονομικών και του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα και Θόδωρου Σκυλακάκη, που υπεγράφη και τέθηκε σε ισχύ από τη Δευτέρα που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Β’ 5473/24-10-2022).

Στο πλαίσιο της νέας ΚΥΑ, επισημαίνεται πως τα παραπάνω επιτόκια ισχύουν για όσες δανειακές συμβάσεις συναφθούν μεταξύ των τραπεζικών φορέων και των δικαιούχων με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από την έναρξη ισχύος της απόφασης και μέχρι την έναρξη ισχύος τυχόν απόφασης τροποποίησής της, με την οποία θα αναθεωρείται το ελάχιστο προβλεπόμενο επιτόκιο.

Επιπρόσθετα διευκρινίζεται πως η αύξηση του σταθερού επιτοκίου από 0,35% σε 1% για τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις δεν αφορά όσες έχουν, ήδη, συνάψει, το αργότερο μία ημερολογιακή ημέρα προ της δημοσίευσης της παρούσας απόφασης, σύμβαση με ανεξάρτητο αξιολογητή για τον έλεγχο του επενδυτικού τους σχεδίου. Υπενθυμίζεται πως, προς το παρόν, στο δανειοδοτικό σκέλος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» συμμετέχουν τα παρακάτω πιστωτικά ιδρύματα: Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ), Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), Εθνική Τράπεζα, Τράπεζα Πειραιώς, Alpha Bank, Eurobank, Optima Bank, Παγκρήτια Τράπεζα και Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Διαβάστε επίσης:

#MeToo στη βιομηχανία της πορνογραφίας

Η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα

Παγιδευμένες στο αδιέξοδο των επιλογών τους Άγκυρα και Μόσχα