Από τα τέλη του περασμένου χρόνου οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με ελλείψεις φαρμάκων – από βασικά είδη, όπως τα σιρόπια για τον βήχα και τα αντιβιοτικά, μέχρι να σκευάσματα για σοβαρές ασθένειες. Πόσο κακή είναι και κατάσταση και τι γίνεται; Το Politico προσπαθεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν εκατομμύρια άνθρωποι στη Γηραιά Ήπειρο.

Πόσο σοβαρές είναι οι ελλείψεις;

Έρευνες που έγιναν σε φαρμακευτικές εταιρίες σε 29 χώρες της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων τα κράτη-μέλη της ΕΕ, η Τουρκία, το Κόσοβο, η Βόρεια Μακεδονία, αλλά και η Νορβηγία, έδειξε ότι στο ένα τέταρτο των κρατών υπάρχουν ελλείψεις τουλάχιστον 600 φαρμάκων. Στο 20% των χωρών αναφέρονται ελλείψεις 200-300 φαρμάκων. Στα τρία τέταρτα των χωρών οι ελλείψεις είναι πιο σοβαρές τον χειμώνα αυτό σε σύγκριση με πριν από ένα χρόνο.
Τα στοιχεία δείχνουν μεγάλες διαφοροποιήσεις. Οι βελγικές αρχές αναφέρουν ελλείψεις 300 σκευασμάτων. Στην Γερμανία οι ελλείψεις αφορούν σε 408 φάρμακα, στην Αυστρία περισσότερα από 600. Η κατάσταση είναι χειρότερη στην Ιταλία, όπου καταγράφεται έλλειψη 3.000 φαρμάκων.
Οι πιο σοβαρές ελλείψεις αναφέρονται στα αντιβιοτικά, στα αντιβηχικά σιρόπια, στην παιδική παρακεταμόλη και σε σκευάσματα για την ρύθμιση της πίεσης.

Τι συμβαίνει;

Οι ελλείψεις είναι συνέπεια την αυξημένης ζήτησης και της μειωμένης διάθεσης των σκευασμάτων στη αγορά.
Οι εποχιακές μολύνσεις (κυρίως η γρίπη και ο ιός RSV) άρχισαν νωρίτερα φέτος και είναι πιο ισχυρές. Υπάρχει επίσης ασυνήθιστη έξαρση των νόσων του αναπνευστικού, κυρίως στις παιδικές ηλικίες. Αυτά τα φαινόμενα μπορούν να αποδοθούν στο ασθενέστερο ανοσοποιητικό που είναι συνέπεια των περιοριστικών μέτρων λόγω της πανδημίας. Αυτός ο δύσκολος χειμώνας, ύστερα από δύο χρόνια σχετικής ηρεμίας, έπιασε απροετοίμαστες τις φαρμακοβιομηχανίες, όπως γράφει το Politico.
Η μειωμένη διάθεση φαρμάκων σχετίζεται επίσης με τον πληθωρισμό και την ενεργειακή κρίση.
Πέρυσι η ολλανδική φαρμακευτική Centrient Pharmaceuticals, λέει ότι παρήγαγε 25% λιγότερα σκευάσματα σε σύγκριση με το 2021 λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας. Τον Δεκέμβριο η InnoGeneris, μια άλλη φαρμακευτική στην Ολλανδία, πτώχευσε και επενέβη η κυβέρνηση για να μείνουν ανοιχτές οι παραγωγικές μονάδες.
Αυτά τα φαινόμενα είχαν ως συνέπεια, σύμφωνα με την Sandoz, μία από τις μεγαλύτερες φαρμακοβιομηχανίες στην Ευρώπη, να υπάρχει «στενότητα εφοδιασμού» της αγοράς. Η Sandoz αποδίδει τις ελλείψεις φαρμάκων και στις ελλείψεις πρώτων υλών.

Πως αντιδρούν οι κυβερνήσεις;

Κάποιες χώρες βάζουν φρένο στις εξαγωγές για να προστατεύσουν την εσωτερική αγορά. Τον Νοέμβριο η Ελλάδα διεύρυνε τον κατάλογο των φαρμάκων για τα οποία απαγορεύεται η παράλληλη αγορά, δηλαδή η πώληση σε άλλες χώρες. Η Ρουμανία απαγόρευσε προσωρινά τις εξαγωγές συγκεκριμένων αντιβιοτικών και παιδικών παυσίπονων. Στο Βέλγιο εκδόθηκε απόφαση που επιτρέπει στις αρχές να σταματήσουν τις εξαγωγές σε περίπτωση που η κατάσταση γίνει χειρότερη.
Αλλά αυτά τα περιοριστικά μέτρα έχουν αλυσιδωτές συνέπειες. Η επίτροπος της ΕΕ που είναι υπεύθυνη για θέματα Υγείας, Στέλα Κυριακίδου, απηύθηνε επιστολή στον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, με την οποία του ζητά να ληφθούν υπόψη οι συνέπειες της απαγόρευσης εξαγωγών φαρμάκων σε άλλες χώρες.
«Τα κράτη-μέλη πρέπει να αποφύγουν την λήψη εθνικών μέτρων που επηρεάζουν την εσωτερική αγορά στην ΕΕ και παρεμποδίζουν την πρόσβαση σε φάρμακα εκείνων που τα έχουν ανάγκη στα άλλα κράτη-μέλη», γράφει η κυρία Κυριακίδου στην επιστολή της προς τον Θάνο Πλεύρη.
Η γερμανική κυβέρνηση εξετάζει την αλλαγή της νομοθεσίας για να χαλαρώσει τις απαιτήσεις προμηθειών, που υποχρεώνουν σήμερα τις υγειονομικές υπηρεσίες να αγοράζουν φάρμακα από εκεί όπου είναι φτηνότερα, συγκεντρώνοντας την εφοδιαστική αλυσίδα στα χέρια λίγων παραγωγών που έχουν ανταγωνιστικές τιμές. Η γερμανική κυβέρνηση θέλει έτσι να επιτρέψει την αναζήτηση φαρμάκων και από πιο ακριβούς προμηθευτές, για να εξασφαλιστεί η επάρκεια.
Η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή για τα φάρμακα, η ΕΜΑ, προτείνει μεταξύ άλλων να χαλαρώσουν οι κανόνες ώστε οι φαρμακευτικές να μπορούν να ρυθμίζουν μεμονωμένα την διάθεση φαρμάκων.
Στην Γερμανία η αντίστοιχη εθνική ρυθμιστική αρχή πήγε ακόμα πιο πέρα, ζητώντας την δημιουργία μίας ανεπίσημης «λαϊκής αγοράς» φαρμάκων, όπου οι πολίτες θα μπορούν να διαθέτουν τα αχρησιμοποίητα φάρμακα που έχουν για να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες.

Μπορεί να λύσει το πρόβλημα η ΕΕ;

Θεωρητικά η ΕΕ θα έπρεπε να είναι περισσότερο έτοιμη για να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση. Η ΕΕ έχει ήδη κάνει βελτιώσεις στη νομοθεσία της για να αντιμετωπίσει υγειονομικές απειλές, μεταξύ των οποίων και η έλλειψη φαρμάκων. Η ΕΜΑ έχει πλέον διευρυμένες αρμοδιότητες για να παρακολουθεί το θέμα των ελλείψεων σκευασμάτων. Δημιουργήθηκε μια νέα υπηρεσία, η Αρχή Ετοιμότητα και Ανταπόκρισης σε Υγειονομικές Έκτακτες Περιστάσεις (HERA), που έχει την εξουσία να βγαίνει στις αγορές και να κάνει μαζικές αγορές φαρμάκων για την κάλυψη των ευρωπαϊκών αναγκών.
Όμως μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Για να αναλάβει δράση η HERA, πρέπει τουλάχιστο τέσσερις χώρες της ΕΕ να υπογράψουν κοινό αίτημα για την αγορά φαρμάκων. Αλλά καμία χώρα δεν έχει ενεργοποιήσει αυτή τη διαδικασία. Αυτό δεν εκπλήσσει αν λάβουμε υπόψη την γραφειοκρατία των Βρυξελλών και την εξαιρετικά αργή ανταπόκριση των αρμόδιων υπηρεσιών στη διάρκεια της πανδημίας.
Την προσεχή Πέμπτη μία ομάδα εργασίας της ΕΜΑ μπορεί να αποφασίσει αν θα χαρακτηρίζει «μείζον ζήτημα» τις ελλείψεις φαρμάκων στην ΕΕ, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία πανευρωπαϊκή προσπάθεια δράσης. Αλλά κι αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα.
Όμως σε πρόσφατη ομιλία της στην επιτροπή υγείας του ευρωκοινοβουλίου, η Σάντρα Γκαλίνα, αξιωματούχος της κομισιόν για θέματα υγείας, ανέφερε ότι θέλει να «μειωθεί η εντύπωση ότι υπάρχει τεράστια έλλειψη» φαρμάκων, υποστηρίζοντας ότι υπάρχουν διαθέσιμα εναλλακτικά σκευάσματα. Κάποιοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί. Άρα, κατά πάσα πιθανότητα δεν αναμένεται κάποια ενέργεια με την έννοια του επείγοντος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Διαβάστε επίσης:

Νέα έρευνα: Σπουδαία τα οφέλη στην υγεία από την κατανάλωση… εντόμων!

Προσοχή στη «σιωπηλή» καρδιακή προσβολή – Ποια τα «αθώα» συμπτώματα

Παγώνη: Πότε θα αυξηθούν τα κρούσματα κορωνοϊού και γρίπης – Πόσο θα διαρκέσει η νέα έξαρση