Λένα Διβάνη

Εργαζόμενο αγόρι

Εκδόσεις: Πατάκη

Σελ.: 380

Πολυπράγμων και πανεπιστήμων, πολυγραφότατη με εξαιρετικές επιδόσεις σε όλα τα είδη γραφής με τα οποία καταπιάστηκε αλλά και κοινωνικά ενεργή, κυρίως σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και δεινή περιπατήτρια, η συγγραφέας μας είναι ένα κορίτσι που γνωρίζει πώς να κάνει ενδιαφέροντα τον χρόνο του!

Καθηγήτρια Ιστορίας Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Αθηνών, από όπου και παραιτήθηκε, η Λένα Διβάνη έχει δημοσιεύσει πέντε ιστορικές μελέτες και πλήθος σχετικών άρθρων για τη σύγχρονη Ελλάδα, εμπλουτίζοντας την ελληνική ιστοριογραφία. Ταυτόχρονα, πληθωρική και αξιοσημείωτη παραμένει η παρουσία της στον χώρο της λογοτεχνίας με δώδεκα μυθιστορήματα και πλήθος διηγημάτων, αρκετά εκ των οποίων έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Το βιβλίο «Εργαζόμενο αγόρι» (είναι επανέκδοση και κυκλοφόρησε το 2010 για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Καστανιώτη) διακωμωδεί ένα δράμα με τον πλέον αφοπλιστικό και απλό τρόπο: αντιστρέφοντάς το, ξεπατικώνοντάς το ανάποδα. Έτσι, η γυναικεία ζωή ως ρόλος ενδύεται ανδρικά!

Από τον τίτλο, η Διβάνη προϊδεάζει για μια παρωδία ρόλων. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο αντιστρέφονται τα πάντα από μια συγγραφέα, ωστόσο, που έχει το επιπλέον προσόν να είναι ιστορικός και γνώστης της λεγόμενης πατριαρχικής κοινωνίας – με ό,τι αυτό σημαίνει σε όλη την ευρεία του έκταση. Η αντιστροφή των «ιστορικών ρόλων» – εγχείρημα διόλου εύκολο – απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες στη διαχείριση στερεότυπων και παγιωμένων συμπεριφορών αιώνων. Το θέμα αντιμετωπίζεται υπαρξιακά, γι’ αυτό και η Διβάνη δεν διστάζει να επιστρατεύσει την παιγνιώδη αντιμετώπισή του σε όλες τις διακριτές εκφάνσεις της.

Έτσι, λοιπόν, από το μυθιστόρημά της δεν λείπουν οι σπαρταριστές σκηνές και οι διακωμωδήσεις που στον πυρήνα τους κρύβουν σκληρότητα. Καθώς ο Χάρης, ένας δεκαοκτάχρονος επαρχιώτης, καταφθάνει στην πρωτεύουσα για να ζήσει τη δική του ζωή, ελεύθερος και ωραίος, καλείται να μπει στα… παπούτσια του άλλου φύλου! Με δυο λόγια, του συμβαίνουν και βιώνει όλα αυτά που θα βίωνε ένα αντίστοιχο κορίτσι της ηλικίας του. Η αντιστροφή αυτή των ρόλων, του Χάρη σε αντικείμενο του πόθου από τη μεγαλύτερη σε ηλικία διευθύντριά του, αποδεικνύεται ιδιαίτερα επώδυνη, γι’ αυτό και φαντάζει αστεία, παράταιρη, ως κάτι τρελό. Η καρικατούρα του βλαχομπαρόκ διευθυντή περιοδικού ευρείας καταναλώσεως, με το πούρο στο στόμα που θα την «πέσει» στην ωραία κοπελίτσα, μας παραπέμπει στις γκροτέσκο φάσεις που ζήσαμε τη δεκαετία του 1990. Κωμικοτραγικές καταστάσεις όπου με ένα φαντασμαγορικό τρόπο η γυναικεία αξιοπρέπεια εξαρτιόταν από το ευγενές τρίπτυχο: στήθος, μέση, περιφέρεια. Με αυτό ως κυρίαρχο αξιακό ολοκλήρωμα, ως όνειρο ζωής, καριέρας, μέλλοντος, η γυναικεία υπόθεση – που θα έλεγαν οι παλαιότερες φεμινίστριες – έμοιαζε να καταπνίγεται από τα φλας, τα στρας και τα κορσάζ. Επιτέλους έλαμψε γυμνή η αλήθεια στα εξώφυλλα μέσα από τη θεοποίηση της νεότητας.

Ο φανταχτερός κόσμος των περιοδικών, η σκύλα διευθύντρια, ο Χάρης ως ωραίος, φιλόδοξος, αφελής νέος κι όλος ο υπόλοιπος διάκοσμος μιας εποχής που ζήσαμε σαν όνειρο και εφιάλτη, έχει οργανωθεί αριστοτεχνικά αντεστραμμένος. Η ανδρική εκδοχή συμπεριφορών, που εκλαμβάνεται ως κάτι το αυτονόητο, το αναμενόμενο και το κατανοητό, φαντάζει εξωφρενική στην αντίθετή της εκδοχή: μια μεστωμένη διευθύντρια με πούρο στο στόμα και ασυγκράτητες ορμές απέναντι στο έτοιμο ορεκτικό, έναν νεαρό εργαζόμενο! Αίφνης, το «φυσιολογικό» γίνεται ακατανόητο, αλλόκοτο, αδιανόητο, μη αποδεκτό. Το ίδιο ακριβώς συμβάν, εν τέλει, δεν προκαλεί ίδιες αντιδράσεις, εντυπώσεις ή ανοχές. Έτσι, από την ψηφιακή εποχή και τους αλματώδεις τεχνολογικούς άθλους, ο χρόνος της νοοτροπίας μας, της αντίληψης του κόσμου, έχει καθηλωθεί στο παρελθόν κι αυτή η πραγματικότητα δεν αντιμετωπίζεται με μανιφέστα, πορείες και καταγγελίες. Στο «Εργαζόμενο αγόρι» η Διβάνη αντιστρέφει την πραγματικότητα, καθώς μας βάζει στον ρόλο του άλλου – για να καταλάβουμε.

Αναγκαζόμαστε να ζούμε ανάμεσα σε δύο εποχές και με πολλές ψυχώσεις λόγω των βίαιων πλέον αντιθέσεων, όπως τόσο μοναδικά υποδεικνύεται στη σκηνή εκείνη όπου ένας πατέρας, αφού έχει στρώσει τραπέζι στη γυναίκα του και μια φίλη της, αποσύρεται σεμνά στην κουζίνα προκειμένου να συζητήσουν οι γυναίκες τα σοβαρά τους θέματα.

Η Διβάνη έξυπνα αποφεύγει να επεκτείνει το θέμα της σε πιο πολύπλοκα σύγχρονα ζητήματα που προκύπτουν από την πολυδιάσπαση των φύλων, καθώς εκεί θα χανόμασταν στη μετάφραση. Κυρίως, όμως, γιατί θα χάναμε το ιδιαίτερα ουσιώδες που μας αποκαλύπτει το μυθιστόρημα αυτό, που δεν είναι άλλο από τη σοκαριστική αντοχή απόλυτα ξεπερασμένων νοοτροπιών και αντιλήψεων που δημιουργεί χαώδεις αντιφάσεις και παρενέργειες.

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μελαγχολικό, γραμμένο με σπαρταριστό τρόπο σε μιαν εποχή όπου οι εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης μοιάζουν να καταδιώκουν κοκκινομάλλες στον Μεσαίωνα…

---

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Χρήστος Αζαριάδης

Χωρίς άντρες

Εκδόσεις: Bell

Σελ.: 368

Ήταν μια συνηθισμένη μέρα. Κάποιοι κοιμούνταν. Ορισμένοι έπιναν τον καφέ τους. Άλλοι έπαιζαν με τα παιδιά τους. Πολλοί πήγαιναν στις δουλειές τους… Και τότε συνέβη το αδιανόητο. Το γεγονός που άλλαξε τον κόσμο.

Μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα πέθαναν όλοι οι άντρες. Σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Και έμειναν μόνο οι γυναίκες. Μια νέα τάξη πραγμάτων. Ένας κόσμος χωρίς πατεράδες και γιους, χωρίς συζύγους, χωρίς πρωθυπουργούς, προέδρους, στρατηγούς… Και ένα φύλο, που δεν είναι πια το δεύτερο ή το πρώτο, αλλά το μοναδικό. Εφτά γυναίκες, όλες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, τόσο μοναδικές, προσπαθούν να επιβιώσουν σ’ έναν κόσμο όπου επικρατεί το χάος. Και να ανακαλύψουν για ποιον λόγο πέθαναν όλοι οι άντρες. Για να τα καταφέρουν θα πρέπει πρώτα να γνωριστούν μεταξύ τους, να εμπιστευτούν η μία την άλλη και να συνεργαστούν. Γιατί αν δεν βρουν τις απαντήσεις, η κατάληξη θα είναι μία και μόνη: Το τέλος του ανθρώπινου είδους. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

---

Ντίνος Σιώτης

Τετράδια Αμερικής: Περιπλάνηση στην Αμερική του πολιτισμού και της πολιτικής

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Σελ.: 576

Ο ποιητής Ντίνος Σιώτης, πολλαπλώς ζήσας και περιπλανηθείς για πολλά χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη Βοστόνη, το Σαν Φρανσίσκο, το Οντάριο και το Κεμπέκ του Καναδά, οργανώνει ένα μεγάλο συνθετικό έργο για την Αμερική, όχι το γνωστό και προβλέψιμο κράτος των επεμβάσεων, αλλά την αφανή χώρα της κριτικής σκέψης, της λογοτεχνίας, της εκδοτικής κίνησης, του βιβλίου, των ΜΜΕ, της τεχνολογίας, της τζαζ, του σινεμά, των προσώπων που χάραξαν τις τέχνες και τα γράμματα και των πνευματικών ιδρυμάτων στα οποία θριαμβεύουν η έρευνα και το πνεύμα. Στην Αμερική όπου τίποτα δεν χαρίζεται σε κανέναν και κανείς δεν είναι ξένος, επειδή όλοι είναι ξένοι. Στη δική του Αμερική όπως την έζησε, με άρθρα, ανταποκρίσεις, κριτικές βιβλίου, συναντήσεις με συγγραφείς, προσωπογραφίες, ταξιδιογραφήματα και ξεφυλλίσματα που καλύπτουν μια περίοδο σχεδόν πενήντα χρόνων τριβής του με το άπιαστο αμερικανικό όνειρο.

---

Μάκης Καραγιάννης

Η σκόνη του κόσμου όταν γκρεμίζεται

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Σελ.: 264

Από ορίζοντα σε ορίζοντα, φεγγάρι στο φεγγάρι σε μια πορεία γεμάτη ενέδρες, στρατό και παρακρατικούς. Οι τελευταίοι των τελευταίων του Εμφυλίου θα παραδοθούν ή θα εξοντωθούν με τις αλλεπάλληλες προδοσίες, όταν ο φόβος γκρεμίζει τις αδύναμες ψυχές. Η ελπίδα του οράματος, η πατρίδα, η επανάσταση, το μίσος και η επιθυμία για εκδίκηση, το αίμα και ο θάνατος στρώνουν τη λάσπη στο θέατρο του πολέμου. Ένα παιχνίδι χωρίς όρια ανάμεσα στη δύναμη της θέλησης και τις παγίδες της ιστορίας που μετατρέπουν τους πρωταγωνιστές του δράματος σε μια ασήμαντη χαρακιά στο άγριο σκηνικό της βορειοελλαδικής ενδοχώρας.

Το μυθιστόρημα αποτελεί, μαζί με το «Όνειρο του Οδυσσέα» και την «Πόλη χωρίς Θεούς», το τρίτο μέρος μιας τριλογίας που συμπεριλαμβάνει στο χρονικό άνυσμα της αφήγησης την Ελλάδα του Εμφυλίου, της Μεταπολίτευσης και την Ελλάδα της κρίσης. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: οι προτάσεις της εβδομάδας

Όταν το Ολοκαύτωμα διδάσκεται με graphic novel

Η Θεσσαλονίκη στα θυελλώδη χρόνια του Μεσοπολέμου