Ο Τομάς Γκιτάρτε είναι γεννημένος σε μια γωνιά της Ισπανίας που την έχει ξεχάσει η Μαδρίτη. Στη διάρκεια των 62 χρόνων της ζωής του, ο αρχιτέκτονας είδε διαδοχικές ισπανικές κυβερνήσεις να αδιαφορούν πλήρως για την ιδιαίτερη πατρίδα του, το Τερουέλ, ένα κομμάτι γης στην Αραγωνία, στην καρδιά της βορειοανατολικής Ισπανίας.

Η άρνηση των εθνικών κυβερνήσεων να επενδύσουν στο Τερουέλ οδήγησε στην δραματική μείωση του πληθυσμού. Το 1920 ζούσαν στην περιοχή 264.062 άνθρωποι. Σήμερα μόλις 134.505. Στο ίδιο διάστημα ο πληθυσμός της Ισπανίας έχει υπερδιπλασιαστεί.

«Μας παράτησαν. Αποφάσισαν ότι δεν άξιζε η προσπάθεια και ήλπιζαν ότι θα εξαφανιστούμε», λέει ο Γκιτάρτε. Σήμερα η περιοχή Τερουέλ παίρνει την εκδίκησή της.

Since 2019, Teruel Existe, a hyper-local political party, has become an unlikely power player in Spanish politics.

As they head to the polls Sunday, movements like this could make further gains in Spain’s increasingly fractioned political landscape.https://t.co/p7gfKaMRC1

— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) July 21, 2023

Από κραυγή αγωνίας, σε ρόλο κλειδί σε εθνικό επίπεδο

Από το 2019 το πολιτικό κόμμα Teruel Existe (το Τερουέλ Υπάρχει), ένα υπερτοπικό πολιτικό κίνημα υπό την ηγεσία του Γκιτάρτε, αναδεικνύεται σε μία απρόσμενη πολιτική δύναμη στην ισπανική πολιτική σκηνή. Χωρίς την υποστήριξη αυτού του κόμματος ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δεν θα μπορούσε να σχηματίσει την κυβέρνησή του πριν από τέσσερα χρόνια.

Η πολιτική στρατηγική του κόμματος συνίσταται στην απόρριψη των συμβατικών ιδεολογικών γραμμών και στην εστίαση στην εξασφάλιση υποδομών και υπηρεσιών για την περιφέρεια Τερουέλ, που επί δεκαετίες ήταν ξεχασμένη. Με αυτή την στρατηγική έγινε το μοντέλο των περιφερειακών κινημάτων που δημιουργήθηκαν στα άλλα τμήματα της αποκαλούμενης España vacía (Άδεια Ισπανία) — που είναι τμήματα στο εσωτερικό της χώρας, που κινδυνεύουν με αφανισμό εξαιτίας της μετανάστευσης πληθυσμών στα αστικά κέντρα.

Καθώς η Ισπανία οδεύει στις πρόωρες εθνικές εκλογές, τα κινήματα όπως το  Teruel Existe, αναμένεται ότι θα καταγράψουν κέρδη στις κάλπες. Κι επειδή κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν θα εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία, όπως τουλάχιστον δείχνουν οι κάλπες, τα τοπικά κινήματα θα παίξουν ρόλο – κλειδί για την διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού στη χώρα την επομένη των εκλογών.

As 🇪🇸 heads to the polls this weekend to elect a new Cortes General, check out our primer on Spain's election and why it matters.https://t.co/tekwYB9Iak pic.twitter.com/rRang6Z2O4

— Europe Center (@ACEurope) July 19, 2023

Η προκλητική αδιαφορία των κυβερνήσεων για την περιφέρεια

Η περιφέρεια Τερουέλ βρίσκεται σε μια εύφορη πεδιάδα ανάμεσα στη Μαδρίτη, την Βαρκελώνη, την Θαραγόθα και την Βαλένθια. Θα μπορούσε να είναι κόμβος εμπορίου. Αλλά στη διάρκεια του 20ού αιώνα οι κυβερνήσεις φρόντισαν να αναπτυχθούν δίκτυα υποδομών με επίκεντρο τη Μαδρίτη και η επαρχία αγνοήθηκε επιδεικτικά.

«Σε ομιλία του σε ένα σχολείο στη δεκαετία του 1970, ένας υπουργός Παιδείας μας έλεγε ότι είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε σκληρά για να προσθέσουμε αξία στις άλλες κοινότητες της Ισπανίας, στις οποίες θεωρούσε αναπόφευκτο ότι θα μεταναστεύσουμε», λέει ο Τομάς Γκιτάρτε.

Το 1992, όταν η Ισπανία σπαταλούσε εκατομμύρια σε έργα υποδομών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης, ο τότε υπουργός Μεταφορών, Ζοζέπ Μπορέλ, που είναι σήμερα ο Ύπατος Εκπρόσωπος τη ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, έλεγε στους κατοίκους της Τερουέλ ότι δεν είχε νόημα για το κράτος να επενδύσει σε εδάφη όπως αυτή η περιοχή, που είναι καταδικασμένα να μείνουν χωρίς πληθυσμό…

Spain’s general election could make the country the latest EU member to swing to the populist right, a shift that would return a far-right force to the Spanish government for the first time since the 1975 death of dictator Francisco Franco. https://t.co/mROhefxkKO

— The Associated Press (@AP) July 18, 2023

Η συστηματική αδιαφορία των κεντρικών κυβερνήσεων οδήγησε τους ντόπιους να συγκροτήσουν το κίνημα Teruel Existe, το 1999. Έμεινε μακριά από τα περιφερειακά κόμματα των Βάσκων και των Καταλανών εθνικιστών. «Δεν ζητούσαμε κάτι ιδιαίτερο, μόνο να μας αντιμετωπίζουν όπως και τους υπόλοιπους, όπως ορίζει το ισπανικό Σύνταγμα», λέει ο Γκιτάρτε.

«Οι πολιτικοί μας συναντούσαν με ενθουσιασμό, έγνεφαν θετικά ακούγοντας τα αιτήματά μας, εξέφραζαν τη λύπη τους για την αδιαφορία του κράτους. Φωτογραφίζονταν μαζί μας, μας χτυπούσαν στην πλάτη και δεν έκαναν τίποτα για τα αιτήματά μας», λέει ο Γκιτάρτε.

Μοχλός πίεσης για την περιφερειακή ανάπτυξη, έστω και με έναν βουλευτή

Πριν από τέσσερα χρόνια τα πράγματα άλλαξαν, όταν το κίνημα κατέβηκε στις εθνικές εκλογές ως πολιτικό κόμμα, έστω κι αν δεν είχε πόρους για να κάνει εκστρατεία. Αλλά είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στις δύο δεκαετίες της δράσης του και έτσι κατάφερε να εκλέξει έναν βουλευτή στο εθνικό κοινοβούλιο.

Αφού εξασφάλισε δεσμεύσεις από τον Σάντσεθ για έργα υποδομών στην περιφέρεια Τερουέλ, ο Γκιτάρτε έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην κεντροαριστερή κυβέρνηση συνεργασίας.

«Αυτό που με εξέπληξε με εκείνους που είναι στη Βουλή, είναι ότι όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, τα μεγάλα πολιτικά κόμματα συνήθως ενδιαφέρονται μόνο να εκμεταλλευτούν το θέμα για να επιτεθούν στους αντιπάλους», παρατηρεί ο Γκιτάρτε, ο οποίος επιδίωξε να έχει σχέσεις με όλα τα κόμματα.

Το αποτέλεσμα ήταν στην τετραετία που ήταν βουλευτής να εξασφαλίσει επενδύσεις ύψους 290 εκατομμυρίων ευρώ για το σιδηροδρομικό δίκτυο της περιφέρειας και άλλα έργα υποδομών. Έτσι αναβαθμίζεται το οδικό δίκτυο, χτίζονται νέα μουσεία και υποδομές για εξ΄αποστάσεως πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Στις εκλογές αυτής της Κυριακής ο Γκιτάρτε δεν θα είναι υποψήφιος. Έκανε στην άκρη δίνοντας το δαχτυλίδι σε έναν 27χρονο, τον Ντιέγο Λόρας για να διεκδικήσει την ψήφο των συμπολιτών του.

Ο Λόρας είναι οικονομολόγος και υπόσχεται πως θα παλέψει για να μην χρειαστεί να φεύγουν οι νέοι από την περιοχή για να σπουδάσουν και να χτίσουν το μέλλον τους.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ο Λόρας μάλλον θα εξασφαλίσει την έδρα στη Βουλή και θα παλέψει για την αναβάθμιση των υποδομών στην Παιδεία και την Υγεία.

Μετά το Teruel Existe, το κίνημα Soria ¡Ya!

Η μεγάλη επιτυχία του κινήματος Teruel Existe έχει εμπνεύσει κι άλλα κόμματα και κινήματα στην Ισπανία, όπως το  Soria ¡Ya! (Σόρια Τώρα ), που θέλει να βελτιώσει την κατάσταση στην επαρχία με τον λιγότερο πληθυσμό. Ο Άνχελ Σένια, αρχηγός του κόμματος λέει πως οι τοπικές κοινότητες στην Ισπανία αντιλήφθηκαν πλέον ότι η πολιτική εκπροσώπησή τους είναι στρατηγικής σημασίας για την επιβίωση των περιφερειών της «Άδειας Ισπανίας».

Υπάρχουν κάποια σημεία στη Σόρια όπου δεν υπάρχει καν τηλεοπτικό σήμα κι όπου βεβαίως δεν γίνεται συζήτηση για ίντερνετ.

Ο Πάμπλο Σιμόν, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης λέει πως το πολιτικό σκηνικό στην χώρα διευκολύνει την ανάπτυξη τοπικών κινημάτων.

«Η Ισπανία είναι πολυδιασπασμένη. Δεν υπάρχει ένα δεξιό κόμμα, ούτε ένα αριστερό και αυτό το ρευστό σκηνικό όπου οι απόλυτες πλειοψηφίες δεν υπάρχουν, σημαίνει ότι τα μικρότερα κόμματα μπορούν να έχουν απροσδόκητη δύναμη», εξηγεί ο Πάμπλο Σιμόν,  μιλώντας στο Politico.

Πως μπορούν να πρωταγωνιστήσουν τα περιφερειακά κινήματα

Κι αυτό διευκολύνεται από το εκλογικό σύστημα, αφού για μια έδρα στην Μαδρίτη, ένα κόμμα πρέπει να πάρει περίπου 100.000 ψήφους, ενώ για να βγάλει έναν βουλευτή κάποιο κόμμα στη Σόρια, χρειάζεται περίπου 18.000 ψήφους. Ο Πάμπλο Σιμόν λέει πως αν το Soria ¡Ya! τα πάει το ίδιο καλά όπως πήγε στις περιφερειακές εκλογές, τότε θα εκπροσωπηθεί και στο εθνικό κοινοβούλιο.

Και με δεδομένο ότι τα δύο μεγαλύτερα κόμματα δεν έχουν μεγάλη διαφορά, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, τα περιφερειακά μικρά κόμματα μπορεί να κρατούν το κλειδί για τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης.

Αν βρει πρώτος ο Σάντσεθ θα χρειαστεί την υποστήριξη των μικρών περιφερειακών κομμάτων για να κυβερνήσει. Αν βρει πρώτο το Λαϊκό Κόμμα και δεν συμμαχήσει με το ακροδεξιό Vox, τότε κι εκείνο θα στραφεί στα μικρά κόμματα για να κάνει κυβέρνηση μειοψηφίας.

Αλλά ο Τομάς Γκιτάρτε, από το κίνημα Teruel Existe ξεκαθαρίζει πως δεν θα στηρίξει μια υποθετική συμμαχία του Λαϊκού Κόμματος με το ακροδεξιό Vox.

«Το Vox είναι ενάντιο σε ο,τιδήποτε πρεσβεύουμε εμείς. Υπερασπίζεται ένα κράτος συγκεντρωτικό, θέλει να εξαφανίσει τις περιφερειακές κυβερνήσεις, προσποιείται ότι υποστηρίζει τους αγρότες αλλά μετά θέλει να γίνει εκτροπή υδάτων από τα ποτάμια. Και επιπλέον, η σεξιστική βία που προάγει αυτό το κόμμα είναι απολύτως ασύμβατη με μας», εξηγεί ο Γκιτάρτε. «Εμείς θέλουμε ελευθερία, δημοκρατία και πλουραλισμό, το ελάχιστον για να συμφωνήσει κάποιος με μας είναι να σέβεται αυτές τις αξίες».

Διαβάστε επίσης:

Γλυπτά Παρθενώνα: Υπέρ της επιστροφής οι Βρετανοί αλλά θέλουν… ανταλλάγματα

Βερολίνο: Η λέαινα ήταν τελικά… αγριογούρουνο – «Σαφάρι παρωδία», λένε συνδικαλιστές της αστυνομίας

Τόνι Μπένετ: Πέθανε στα 96 του ο θρυλικός τραγουδιστής