Μία από τις πιο εμβληματικές γυναικείες παρουσίες στη μεταπολεμική και κυρίως μεταπολιτευτική Ελλάδα, η Μαργαρίτα Παπανδρέου Τσαντ κλείσει σήμερα 30 Σεπτεμβρίου, 100 χρόνια ζωής.

Η αυτοβιογραφία της θα μπορούσε να είναι μία από τις κύριες πηγές για την κατανόηση της ιστορικής διαδρομής της χώρας από τη δεκαετία του 1960, όταν και βρέθηκε στην Ελλάδα, με τον τότε σύζυγό της, τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Υπήρξε έτσι κι αλλιώς μία «Πρώτη Κυρία» με όλη τη σημασία, όπως ακριβώς την εννοούν στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς διαδραμάτισε ενεργό ρόλο δίπλα στον ιστορικό ηγέτη της Δημοκρατικής Παράταξης, ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και για σειρά ετών πρωθυπουργό.

Και πράγματι, στην αυτοβιογραφία της, με τίτλο «Ερωτας και Εξουσία», περιγράφει με εντυπωσιακό ρυθμό και καθηλωτικές αποκαλύψεις μία γοητευτική πολιτική, κοινωνική και οικογενειακή διαδρομή και φωτίζει ιστορικά γεγονότα και εξελίξεις, οι οποίες διαμόρφωσαν τη σημερινή Ελλάδα.

Η Μαργαρίτα Παπανδρέου Τσαντ διεκδίκησε από την πρώτη στιγμή, που βρέθηκε με τον Ανδρέα στην Ελλάδα να έχει τη δική της φωνή. Χειραφετημένη, δυναμική και προοδευτικά φιλελεύθερη, κατά τα αμερικανικά στάνταρ των Δημοκρατικών, ηγήθηκε μία ισχυρής κίνησης για την κοινωνική απελευθέρωση των γυναικών, όχι απλά διεκδικώντας, αλλά συχνά και επιβάλλοντας την είσοδό τους σε κέντρα αποφάσεων.

Δημιούργησε την περίφημη ΕΓΕ (Ένωση Γυναικών Ελλάδας), ενώ πρωταγωνίστησε στη δημιουργία, επεξεργασία και προώθηση νόμων που βελτίωσαν πολύ τη νομική και κοινωνική θέση των Ελληνίδων, όπως η κατάργηση του θεσμού της προίκας (1982), η νομιμοποίηση των εκτρώσεων (1986), η θέσπιση του πολιτικού γάμου (1982), η νομιμοποίηση διαζυγίων με αμοιβαία συναίνεση, η δυνατότητα διατήρησης του επωνύμου των γυναικών μετά από το γάμο τους και η απόκτηση ίσων δικαιωμάτων με το σύζυγο στην κηδεμονία των παιδιών τους.

Και βέβαια είχε πάντα ρόλο και λόγο στην πολιτική παρουσία της οικογένειας, εκφράζοντας την άποψή της για την πορεία και τις αποφάσεις των Παπανδρέου.

Μέχρι και πριν λίγα χρόνια, όταν οι δυνάμεις της, τής το επέτρεπαν διαδραμάτιζε ως και ρόλο συμβούλου για τις κινήσεις των μελών της οικογένειας.

Και ήταν εκείνη που πάντοτε στήριξε την ανάδειξη του Γιώργου, θεωρώντας φυσικό διάδοχο του Ανδρέα και συνεχιστή της πολιτικής δυναστείας των Παπανδρεου! 

Η Μαργαρίτα γεννήθηκε στο Όουκ Παρκ του Ιλλινόις, έξω από το Σικάγο, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1923. Ήταν η πρωτότοκη από τις πέντε κόρες του χρονίως άνεργου και περιστασιακά μεροκαματιάρη Ντάγκλας Τσαντ, κάποιου που όπως εκατομμύρια Αμερικανοί εξωθήθηκε στο κοινωνικό περιθώριο μετά το Κραχ και τη Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας του 1930.

Ο έρωτας με τον Ανδρέα

Υπήρξε παντρεμένη με τον Ανδρέα Παπανδρέου για 38 χρόνια (1951-89).

Έζησαν στη Μινεσότα και στην Καλιφόρνια, όπου ο Ανδρέας ήταν Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ και στενός φίλος του μετέπειτα κυβερνήτη της Καλιφόρνια Πατ Μπράουν.

Η οικογένειά της είχε εμπλοκή στην πολιτική, καθώς ο παππούς της, ως συνδικαλιστής στο σωματείο των υδραυλικών του Σικάγου, είχε θέσει υποψηφιότητα για το πολιτειακό νομοθετικό σώμα. Μετά το λύκειο η Μάργκαρετ φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, αλλά αποφάσισε να μην ακολουθήσει την επιστήμη των οικονομικών, παρότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν… καθηγητής Οικονομικών στο ίδιο πανεπιστήμιο.

Με τον Ανδρέα Παπανδρέου γνωρίστηκαν το 1948 (24 ετών εκείνη, 29 εκείνος), παντρεύτηκαν το 1951 και απέκτησαν τέσσερα παιδιά, τον Γιώργο, τη Σοφία, τον Νίκο και τον Αντρίκο Παπανδρέου.

Ο έρωτάς του ήταν αστραπιαίος και ακατανίκητος και παρότι χρειάστηκε μία μικρή τρικυμία βρέθηκαν μαζί: Ο Ανδρέας ήταν ήδη σε γάμο με την Χριστίνα Ρασσιά, ενώ η Μαργαρίτα δίστασε να προχωρήσει μαζί του και μάλιστα παντρεύτηκε στο μεταξύ, για πολύ σύντομο διάστημα, ένα φοιτητή. Τελικά όλα ξεπεράστηκαν.

Εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα το 1961. Τότε ο Γιώργος ήταν ήδη 8 ετών, η Σοφία 6, ο Νίκος 4 και ο Αντρίκος μόλις 18 μηνών.

Στα χρόνια της χούντας, ο Ανδρέας συνελήφθη και η Μαργαρίτα κινητοποιήθηκε για να εξασφαλίσει την απελευθέρωσή του τον Δεκέμβριο του 1967. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν αρχικά στη Στοκχόλμη της Σουηδίας και μετέπειτα στο Τορόντο του Καναδά.

Με την επιστροφή τους στην Ελλάδα, μετά την πτώση της χούντας, η δημόσια παρουσία της υπήρξε έντονη, αν και με τον Ανδρέα χωρίζουν στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μετά την επεισοδιακή ιστορία με τη σχέση του τότε πρωθυπουργού με τη Δήμητρα Λιάνη.

Από την αυτοβιογραφία της ξεχωρίζουν πολλά, αλλά δύο κομμάτια κάνουν εντύπωση.

Το ένα είναι το πώς περιγράφει μία ερωτική επίθεση της Δήμητρας Λιάνη στον Ανδρέα Παπανδρέου, όπως αυτή που εκτυλίχθηκε το 1986 στο Μεξικό: «Υπήρχαν τουλάχιστον δέκα φιγούρες σε κύκλο γύρω από τον Ανδρέα, χοροπηδώντας δίπλα στην ακτή. Αναγνώρισα τον υπουργό Εξωτερικών, Κάρολο Παπούλια, και άνδρες από το πλήρωμα της Ολυμπιακής. Είδα και μια Αμαζόνα – σαν γυναικεία σιλουέτα που χοροπηδούσε γύρω από τον Ανδρέα. Θα έπεφτε με την πλάτη της στο νερό, με τα στήθη προτεταμένα σαν βουνά από ζελέ και τα πόδια της στην κυριολεξία γύρω από τον Ανδρέα. Έβλεπα αυτή την παράσταση με ένα κράμα περιέργειας και αηδίας».

Και το πώς κρίνει τις σχέσεις του Παπανδρέου με τις γυναίκες: «Ο Ανδρέας θέλει να ερωτεύεται διαρκώς, να βιώνει την ερωτική, ρομαντική φάση. Για τους άντρες που έχουν εξιδανικεύσει τις γυναίκες ή αμφιβάλλουν για τις σεξουαλικές τους ικανότητες, που συνδέουν τον ανδρισμό τους με τη σεξουαλική πρόοδο, φαίνεται πως διαρκώς νέες γυναίκες είναι σημαντικές. Μόλις η σχέση ξεθωριάσει, θα ξεκινήσει η αναζήτηση για την επόμενη».

Διαβάστε επίσης:

Κασσελάκης για Μπέο: Καλώ τον πρωθυπουργό να αποσύρει τη στήριξή του

Αχιλλέας Μπέος: Έδειρε πλημμυροπαθή επειδή ήταν… άυπνος (Video)

Ακατανόητες δηλώσεις Βρούτση για ΟΑΚΑ – «Μέρος του προβλήματος ο Παναθηναϊκός»