Mε τον τίτλο της να αποτελεί σαφή αναφορά στο βιβλίο του Georges Perec, «Ζωή, Οδηγίες χρήσεως», (La vie mode d’emploi), η έκθεση «Επιφάνειες, οδηγίες χρήσης* Η διαλεκτική ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη» της Ρένας Παπασπύρου στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου που εγκαινιάζεται αύριο Τρίτη 12 Δεκεμβρίου είναι η πρώτη μίας σειράς δράσεων που ανήκουν στο νέο πρόγραμμα του μουσείου με τίτλο «Ενδιάμεσος Χώρος».

Έτσι λοιπόν η έκθεση αυτή ανοίγει αυλαία με τη Ρένα Παπασπύρου, να επισημαίνει τη ζωγραφική διάσταση της ύλης και να προσφέρει γενναιόδωρα στον θεατή τη δυνατότητα να αποκτήσει ενεργό ρόλο μέσω του βλέμματός του: να ψάξει και να βρει εικόνες. Όπως υπογραμμίζει η ίδια: «η εικόνα στην ύλη δημιουργείται αποκλειστικά από τα ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία της κάθε επιφάνειας. Η φαντασία του θεατή – του όποιου θεατή – την ανιχνεύει και την απομονώνει μέσα από ένα πλήθος τυχαίες μορφές που συνυπάρχουν πάνω στην ίδια επιφάνεια».

Όλα ξεκίνησαν το 1972  όταν η  Ρένα Παπασπύρου άρχισε να πειραματίζεται προβάλλοντας μεγάλες σκιές στο δωμάτιό  της και βρίσκεται αντιμέτωπη με τον ιδιαίτερο μορφολογικό χαρακτήρα του τοίχου. Μη θέλοντας να παρέμβει στην «αυτοτέλεια της ύλης», επιλέγει να καταγράψει τα «επεισόδια στην ύλη», τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε επιφάνειας, ζωγραφίζοντας με το ελάχιστο χρωστικό μέσο, το μολύβι.  Στην πορεία, αρχίζει να χρησιμοποιεί για το έργο της τα καθημερινά υλικά που έχει στη διάθεσή της στο σπίτι  καθώς και αυτά που συναντά μέσα στην πόλη (ξύλο, λαμαρίνες, αποσπάσματα από τοίχους εγκαταλελειμμένων σπιτιών, άσφαλτο και αργότερα μωσαϊκά και πλαστικοποιημένες επιφάνειες).  Αργότερα, με τη σειρά έργων της που ονομάζει «εικόνες στην ύλη» καταγράφει τις εικόνες που ανακαλύπτει συνειρμικά στις επιφάνειες.  

Που εστιάζει όμως η έκθεση «Επιφάνειες, οδηγίες χρήσης  –  Η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη»; Η έκθεση έχει ως σημείο εκκίνησης το έργο Balbeeks που ανήκει στην συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου και δείχνει μία γυναικεία μορφή να αναδύεται στον χώρο και παρουσιάζει έργα της Ρένας Παπασπύρου που αντιπροσωπεύουν όλα τα στάδια της δουλειάς της από το 1976 μέχρι σήμερα ενώ περιλαμβάνει δύο νέα έργα που δημιούργησε ειδικά για την έκθεση.

Καταλαμβάνοντας απρόσμενα σημεία της ΕΠΜΑΣ και δίνοντάς τους νέα μορφή και νέα λειτουργία, το έργο της Παπασπύρου ασκεί θεμελιώδη ερωτήματα γύρω από την πολλαπλότητα της εικόνας, τη σχέση της αντικειμενικής ύλης  με το υποκειμενικό βλέμμα, την αισθητική εμπειρία της καθημερινής ζωής και τη δυνατότητα του ανθρώπινου νου να δημιουργεί εικόνες και να κάνει ελεύθερους συνειρμούς. Η έκθεση προκαλεί με τον τρόπο αυτό μία σειρά συναντήσεων: ανάμεσα στον θεατή και την εικόνα, στην ιστορία των καθημερινών υλικών και το παρόν τους ως έργα τέχνης, στο ίδιο το μουσείο και τον αστικό ιστό μέσα στον οποίο εντάσσεται. Η Ρένα Παπασπύρου–γυναίκα, μάνα, καλλιτέχνης και πρώτη γυναίκα καθηγήτρια σε εργαστήριο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών –  ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς της μετατρέποντάς την σε καλλιτεχνικό πεδίο έρευνας και δημιουργίας. Και έτσι, την υπερβαίνει.

Τι είναι το πρόγραμμα «Ενδιάμεσος Χώρος»;

Είναι ένα  ευέλικτο πρόγραμμα με συνεχή ροή ανάμεσα σε περιεκτικές ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις, εργαστήρια, επιτελεστικές δράσεις, θεματικά αφιερώματα, παρουσιάσεις και διατομεακά προγράμματα που εστιάζει στη σύνδεση του «μέσα» με το «έξω» και θα ενεργοποιεί κάθε φορά διαφορετικούς χώρους τόσο στον εσωτερικό, όσο και στον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου. Στόχος του προγράμματος «Ενδιάμεσος Χώρος» είναι να τροφοδοτήσει με σύγχρονες επιμελητικές και θεωρητικές προσεγγίσεις την ανάγνωση της μόνιμης συλλογής, των αρχείων και της ιστορίας της Εθνικής Πινακοθήκης και να γίνει ο δίαυλος επικοινωνίας, η γέφυρα που θα συνδέσει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Επιφάνειες, οδηγίες χρήσης* Η διαλεκτική ανάμεσα στην καθημερινότητα και την ύλη» της Ρένας Παπασπύρου

Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου

 Διάρκεια έκθεσης: 12 Δεκεμβρίου 2023 – 16 Ιουνίου 2024