Ο Πάουλο Πιρές σκαρφαλώνει την πλαγιά ακολουθώντας το κοπάδι με τα πρόβατα και τα σκυλιά του και δίπλα του ρέει γάργαρο νερό σε ένα πανάρχαιο κανάλι, που οι ντόπιοι το προσέχουν από γενιά σε γενιά. «Υπάρχει τόσος πλούτος εδώ», λέει, καθώς κάθεται κάτω από μια βελανιδιά για να ξεκουραστεί.

Ξεδιψά από το νερό που πηγάζει εδώ και αιώνες από την περιοχή Κόβας ντο Μπαρόζο, το νερό που χρησιμοποιείται για το πότισμα των χωραφιών, των κοπαδιών και του δάσους. Ο Πιρές λέει στο al Jazeera πως η περιοχή έχει σωθεί μέχρι τώρα, αλλά είναι ανήσυχος.

Μια εταιρία από τη Βρετανία, η Savannah Resources, έχει βάλει το μάτι την περιοχή γιατί θέλει να εκμεταλλευθεί το μεγαλύτερο στη δυτική Ευρώπη ανοιχτό ορυχείο λιθίου που βρίσκεται στο Μπαρόζο, αν και βρίσκεται στα όρια του Εθνικού Δρυμού Πενέδα-Ζερές, στη βορειοανατολική Πορτογαλία.

«Όταν ήμουν παιδί ερχόμουν εδώ με τους φίλους μου και κάναμε μπάνιο στην πηγή», λέει ο Πιρές, δείχνοντας ένα σημείο όπου σήμερα βρίσκονται παρατημένοι πλαστικοί σωλήνες, απομεινάρια των ερευνών για τον εντοπισμό λιθίου, που έγιναν το 2017. Ο Πιρές βλέπει τις πληγές που άνοιξε στο περιβάλλον η έρευνα για το ορυκτό και ανησυχεί ότι η περιοχή θα καταστραφεί πλήρως, στο όνομα της ανάπτυξης.

Η δημιουργία ενός ορυχείου λιθίου απειλεί όχι μόνο τις πλαγιές στο Κόβας ντο Μπαρόζο, αλλά και οτιδήποτε εξαρτάται από τη ροή του ποταμού και τα δάση και προφανώς και το χωριό Ρομάνιο, που βρίσκεται εκεί κοντά.

Άδειες για ορυχεία στο όνομα της «πράσινης μετάβασης»

Τον Μάιο η βρετανική εταιρία πήρε προσωρινή έγκριση από τις πορτογαλικές αρχές για να «αναπτύξει» ένα ανοιχτό ορυχείο λιθίου σε έκταση που κατά τα τρία τέταρτα ανήκει στην κοινότητα.

Κάτω από το σύνθημα για την «πράσινη μετάβαση» έχει αρχίσει ένας αγώνας δρόμου για την εξασφάλιση λιθίου, που είναι απαραίτητο ορυκτό για την παραγωγή μπαταριών για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Η εταιρία Savannah Resources εκτιμά ότι από την ορεινή περιοχή Μπαρόζο θα εξορύσσει κάθε χρόνο το λίθιο που χρειάζεται για τις μπαταρίες μισού εκατομμυρίου ηλεκτρικών αυτοκινήτων.

Η ζήτηση λιθίου θα αυξηθεί εντυπωσιακά – θα είναι κατά 60 φορές μεγαλύτερη μέχρι το 2050, όπως εκτιμά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατά την γραφειοκρατία των Βρυξελλών συνδέεται με στους στόχους για την προστασία του κλίματος, που δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς κρίσιμης σημασίας υλικά όπως το λίθιο.

Το ερώτημα είναι βεβαίως πώς συνάδει η «πράσινη μετάβαση» και οι στόχοι για την προστασία του κλίματος με την καταστροφή οικοσυστημάτων όπως αυτό στο Μπαρόζο της Πορτογαλίας, προκειμένου να γίνει εξόρυξη λιθίου.  

Μάλιστα επειδή στις Βρυξέλλες θέλουν να μειωθεί η εξάρτηση από πηγές λιθίου σε τρίτες χώρες, η ΕΕ ενέκρινε τον Νόμο για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, που διευκολύνει εξορυκτικές δραστηριότητες, με στόχο τουλάχιστον το 10% των πρώτων υλών που χρειάζεται η Ευρώπη να προέρχεται από ευρωπαϊκές πηγές.

Αυτό θα μπορούσε να περιγραφεί και ως πλήρης παραλογισμός: στο όνομα της λεγόμενης «πράσινης μετάβασης» θα καταστραφούν παρθένα οικοσυστήματα για να γίνουν ορυχεία!

Από την «ανάπτυξη» στα σκάνδαλα διαφθοράς

Για την υπουργό ενέργειας και κλίματος της Πορτογαλίας, Άνα Φοντούρα Ζουβέια, η «ανάπτυξη» του ορυχείου λιθίου στο Μπαρόζο είναι «μια καταπληκτική ευκαιρία», διότι υποστηρίζει ότι θα παίξει ρόλο-κλειδί στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την αποκαλούμενη «πράσινη μετάβαση». Κατά την Ζουβέια, η εξόρυξη λιθίου θα εξασφαλίσει επενδύσεις ύψους 9 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Η πορτογαλική κυβέρνηση έδωσε πράσινο φως και σε άλλη μια εταιρία, την Lusorecursos, για να ανοίξει ορυχείο λιθίου στον προστατευόμενο χώρο Γκέρες-Ζούρες, λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά από το Κόβας ντο Μπαρόζο.

Οι πορτογαλικές αρχές έχουν ανακοινώσει την πρόθεση διενέργειας διεθνούς διαγωνισμού για να δοθούν κι άλλες άδειες εξόρυξης λιθίου, αλλά η διαδικασία έχει παγώσει εξαιτίας αντιρρήσεων για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και λόγω ενός σκανδάλου.

Τον Νοέμβριο μία έρευνα για διαφθορά σε σχέση με τις εξορύξεις λιθίου οδήγησε στην παραίτηση της κυβέρνησης του Αντόνιο Κόστα, όταν οι εισαγγελικές αρχές έδωσαν εντολή σύλληψης του προσωπάρχη του. Ως ύποπτοι γι’ αυτό το σκάνδαλο ελέγχονται επίσης ο πρώην υπουργός ενέργειας και ο πρόεδρος της πορτογαλικής υπηρεσίας περιβάλλοντος.

Οι αγώνες των ντόπιων και οι υποσχέσεις των εταιριών

Παράλληλα στις τοπικές κοινότητες συγκροτούνται ομάδες προστασίας του περιβάλλοντος για να σταματήσουν τις απόπειρες εξόρυξης λιθίου, οι οποίες καταγγέλλουν αδιαφάνεια στις διαδικασίες αδειοδότησης των εταιριών. Εντούτοις οι προκαταρκτικές έρευνες στο Μπαρόζο συνεχίζονται, την ώρα που οι εμπλεκόμενες κυβερνητικές υπηρεσίες ελέγχονται για διαφθορά.

Η εταιρία Savannah Resources ισχυρίζεται ότι θα δημιουργήσει εκατοντάδες θέσεις εργασίας και θα προσθέσει πάνω από ένα δισεκατομμύριο στο ΑΕΠ της Πορτογαλίας. Αλλά οι υποσχέσεις αυτές δεν πείθουν τις τοπικές κοινότητες, που ανησυχούν για τα οικοσυστήματα και την ίδια την επιβίωσή τους.

«Δουλειές έχουμε», απαντά χαρακτηριστικά ο Αλφρέδο Κάντιμε, κτηνοτρόφος στο Μπαρόζο, προσθέτοντας: «Έχουμε επίσης καθαρό αέρα, καθαρό νερό, προϊόντα καλής ποιότητας. Σε αυτά πρέπει να επενδύσουμε».

Εξάλλου το Μπαρόζο είναι μία από τις μόλις οκτώ περιοχές της Ευρώπης που έχουν αναγνωρισθεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) ως Σημαντικά Παγκόσμια Συστήματα Αγροτικής Κληρονομιάς, με εξαιρετικού κάλλους οικοσυστήματα που συνδυάζουν την γεωργική βιοποικιλότητα, τη βιωσιμότητα και την πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά.

Οι ντόπιοι λένε πως αν η περιοχή μετατραπεί σε ένα απέραντο ορυχείο, οι δουλειές θα διαρκέσουν μια δεκαετία και οι εταιρίες θα φύγουν αφήνοντας πίσω τους Κρανίου Τόπο, που θα χρειαστεί αιώνες για να ανακάμψει.

Διαβάστε επίσης:

ΗΠΑ: Ο… πολυμήχανος μπαμπάς που έγινε viral – Παίζει στο χιόνι με το παιδί του και εντυπωσιάζει (video)

Βερολίνο: Εμπρηστική επίθεση σε αυτοκίνητο υπαλλήλου της ελληνικής πρεσβείας (video)

Μεταμφιεσμένοι ως γιατροί, ισραηλινοί στρατιώτες μπήκαν σε νοσοκομείο και εκτέλεσαν 3 παλαιστίνιους μαχητές