Σύμφωνα με την Κεντρική Διοίκηση των ΗΠΑ (CENTCOM), περίπου 2.400 Αμερικανοί στρατιώτες έχουν αναπτυχθεί στο Ιράκ και 800 στη Συρία προκειμένου να διευκολύνουν τις επιχειρήσεις κατά του Ισλαμικού Κράτους κυρίως στη Συρία, όπου αφενός οι μαχητές του είναι πιο ενεργοί, αφετέρου οι εταίροι των Αμερικανών (συριακές κουρδικές δυνάμεις) επιτηρούν τις φυλακές κράτησης χιλιάδων τζιχαντιστών.

Επιθέσεις σιιτικών πολιτοφυλακών

Όπως αναφέρει πρόσφατο έγγραφο του Κογκρέσου, μετά την έναρξη των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων του ισραηλινού στρατού στη Λωρίδα της Γάζας φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές έχουν πολλαπλασιάσει τις επιθέσεις τους κατά του προσωπικού των ΗΠΑ στο Ιράκ. Σε απάντηση οι αμερικανικές δυνάμεις διεξάγουν αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ και στη Συρία. Είναι γεγονός ότι, τους τελευταίους μήνες, οι πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν «πιέζουν» τις αμερικανικές δυνάμεις προκειμένου να οδηγηθούν σε απόσυρση από το Ιράκ και τη Συρία.

Στην παρούσα φάση, το Ιράν και ο λεγόμενος Άξονας Αντίστασης χρησιμοποιούν τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς ως ευκαιρία για να επιταχύνουν την απέλαση των αμερικανικών δυνάμεων από την περιοχή. Την αποστολή αυτή έχει αναλάβει η Δύναμη Ιερουσαλήμ (Quds Force) των Φρουρών της Ιρανικής Επανάστασης (IRGC), η οποία εκπαιδεύει, εξοπλίζει και παρέχει διαρκή υποστήριξη προς τις σιιτικές πολιτοφυλακές (Άξονας Αντίστασης) στο Ιράκ και τη Συρία. Επιπρόσθετα έχει αναλάβει την αποστολή σιιτών μαχητών τόσο στον συριακό Βορρά, όπου συνεχίζεται ο εμφύλιος, όσο και στα Υψίπεδα του Γκολάν (νοτιοδυτική Συρία), προκειμένου να απειλείται το Ισραήλ κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στη Γάζα.

Από τον Οκτώβριο του 2023 έχουν διεξαχθεί περισσότερες από 150 επιθέσεις της Ισλαμικής Αντίστασης στο Ιράκ (Al-Muqawama al-Islamiyah fi al-Iraq) κατά του αμερικανικού προσωπικού και κατά άλλων στόχων του στρατιωτικού συνασπισμού στο Ιράκ, τη Συρία και την Ιορδανία, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης της 28ης Ιανουαρίου 2024 στην Ιορδανία, όπου σκοτώθηκαν τρεις Αμερικανοί στρατιώτες και τραυματίστηκαν άλλοι 25 από μαχητικά drones, που έπληξαν τη βάση Tower 22 (συρο-ιορδανικά σύνορα). Νωρίτερα η Ισλαμική Αντίσταση στο Ιράκ, ομάδα ιρακινών και συριακών πολιτοφυλακών και οργανώσεων, ανέλαβε την ευθύνη για μια σειρά επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένης της αμερικανικής βάσης al-Tanf (σύνορα Συρίας – Ιορδανίας – Ιράκ).

Ως απάντηση, οι αμερικανικές δυνάμεις πραγματοποίησαν τουλάχιστον οκτώ αεροπορικές επιδρομές κατά εγκαταστάσεων των Φρουρών της Ιρανικής Επανάστασης (IRGC) και κατά μιας φιλο-ιρανικής πολιτοφυλακής στη Συρία και το Ιράκ. Άμεσα, η ιρακινή κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε και χαρακτήρισε τις επιθέσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων ως «ενέργειες εχθρικές προς το Ιράκ», ενώ για τις αεροπορικές επιδρομές των Αμερικανών δήλωσε ότι «παραβιάζουν την ιρακινή κυριαρχία».

Απόσυρση των Αμερικανών από το Ιράκ;

Από την πλευρά της, η ιρακινή κυβέρνηση, επικαλούμενη κινδύνους για την ασφάλεια της χώρας, δήλωσε ότι θα επιδιώξει να τερματίσει την παρουσία στο Ιράκ του Παγκόσμιου Συνασπισμού κατά του Ισλαμικού Κράτους υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.¹ Λίγες ημέρες αργότερα (25 Ιανουαρίου 2024), ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν ανακοίνωσε ότι σύντομα θα ξεκινήσουν αμερικανο-ιρακινές συνομιλίες, σχετικά με την παρουσία και την αποστολή του στρατιωτικού συνασπισμού, αλλά και την πιθανότητα να καταστεί δυνατή η μετάβαση σε μια διαρκή διμερή αμερικανο-ιρακινή εταιρική σχέση ασφαλείας.

Πράγματι, πρόσφατο δημοσίευμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι μια αμερικανο-ιρακινή Ανώτατη Στρατιωτική Επιτροπή (Higher Military Commission – HMC) πρόκειται να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ουσιαστικές αλλαγές σχετικά με τη στρατιωτική παρουσία των Αμερικανών στα ιρακινά εδάφη.² Εκπρόσωπος του Πενταγώνου δήλωσε ότι σκοπός της Ανώτατης Στρατιωτικής Επιτροπής δεν είναι απαραίτητα η διαπραγμάτευση για την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ. Ωστόσο, πριν από την έναρξη των συναντήσεων, οι Αμερικανοί θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο και φυσικά να έχουν έτοιμες τις απαντήσεις σε μια σειρά ουσιαστικών ερωτημάτων, όπως:

● Πόσο σημαντική είναι για τις ΗΠΑ η στρατιωτική τους παρουσία στο Ιράκ;

● Πόσο αναμένεται να αυξηθεί η ιρανική επιρροή στην περιοχή;

● Πόσο αναμένεται να υποβαθμιστεί η αποτελεσματικότητα των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων στη γειτονική Συρία;

● Πόσο αναμένεται να επιδεινωθεί η περιφερειακή κατάσταση ασφαλείας;

● Πόσο αναμένεται να αυξηθεί η απειλή κατά των Κούρδων και των Ισραηλινών;

Αναθέρμανση των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων;

Εκτιμάται ότι η πιθανή απόσυρση των Αμερικανών από το Ιράκ θα περιέπλεκε τη διατήρηση της παρουσίας τους στη Συρία, καθότι η στρατιωτική υποδομή στο Ιράκ παρέχει σημαντική υλικοτεχνική υποστήριξη προς τις αμερικανικές δυνάμεις και τους εταίρους τους στη Συρία. Επομένως η αποχώρησή τους από το Ιράκ θα προκαλούσε την απόσυρση μεγάλου μέρους των αμερικανικών δυνάμεων και από τη γειτονική Συρία, με αποτέλεσμα την ταχεία αναβίωση του Ισλαμικού Κράτους.

Επιπρόσθετα, εκτιμάται ότι ο Άξονας Αντίστασης θα ξεκινήσει μια συντονισμένη εκστρατεία και κατά των αμερικανικών δυνάμεων στην Ιορδανία. Το έδαφος της Ιορδανίας προσφέρει πολλαπλές χερσαίες διαδρομές, μέσω των οποίων το Ιράν θα μπορούσε να μεταφέρει στρατιωτικό υλικό στη Δυτική Όχθη.

Είναι σχεδόν προφανές ότι, κατά τη διάρκεια των αμερικανο-ιρακινών διαπραγματεύσεων, οι ΗΠΑ αναμένουν από τη φιλο-ιρανική κυβέρνηση της Βαγδάτης να ζητήσει χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ.

Στην περίπτωση που επαληθευτεί αυτό το σενάριο, τότε θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν τα όσα δήλωσε στην τουρκική τηλεόραση, στις 30 Ιανουαρίου, η Αμερικανίδα αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, περί πιθανής επανόδου της Τουρκίας στο πρόγραμμα παραγωγής των μαχητικών αεροσκαφών F-35 και της προμήθειας συστημάτων αεράμυνας Patriot, εφόσον εγκαταλείψει τους ρωσικούς πυραύλους S-400, προετοιμάζουντην αναθέρμανση των αμερικανο-τουρκικών σχέσεων στρατιωτικής συνεργασίας.

Αν βελτιωθούν οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις σε στρατιωτικό επίπεδο, τότε οι Αμερικανοί θα έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν σε μεγάλο βαθμό το επιχειρησιακό έλλειμμα που θα προκύψει λόγω της πιθανής απόσυρσής τους. Επιπρόσθετα ο Ερντογάν θα έχει την ευκαιρία να διορθώσει τις λανθασμένες επιλογές του παρελθόντος και να αποκτήσει τα «πολυπόθητα» προαναφερθέντα – και όχι μόνο – αμερικανικά οπλικά συστήματα. Βέβαια, προηγουμένως, ο Τούρκος Πρόεδρος θα πρέπει να συνυπολογίσει τις τριβές που θα δημιουργηθούν με το Κρεμλίνο και τις όποιες επιπτώσεις κυρίως σε οικονομικό και ενεργειακό επίπεδο.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρόκειται για ένα νέο, ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ουσιαστικό ανακάτεμα της γεωπολιτικής τράπουλας, που θα επηρεάσει μεγάλο αριθμό κρατικών και μη κρατικών δρώντων, συμπεριλαμβανομένων των Αθηνών…

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

1. «The Wall Street Journal», «Iraq Prime Minister Says U.S.-Led Military Coalition in Iraq Is No Longer Needed», Jan. 18, 2024

2. U.S. Department of Defense, «Statement by Secretary of Defense Lloyd J. Austin III on the Start of Working Group Meetings of the U.S.-Iraq Higher Military Commission», Jan. 25, 2024

Διαβάστε επίσης:

Οι αγρότες κλιμακώνουν τις κινητοποιήσεις ενώ η Κομισιόν επιχειρεί τον κατευνασμό τους

Βασιλιάς Κάρολος: Φουντώνουν οι φήμες παραίτησής του – Τι αποκαλύπτει πρώην μπάτλερ της πριγκίπισσας Νταϊάνα

Ζιζέλ: Το συγκινητικό «αντίο» στη μητέρα της: «Ήσουν ένας άγγελος επί γης» (photos)