The Trivialist

Από τον Βασιλιά Θάνατο στον Βασιλιά Ήλιο

Σεισμοί, λιμοί, καταποντισμοί και άλλες διασκεδαστικές ιστορίες

Εκδόσεις: Διόπτρα

Σελ.: 224

Οι μύθοι είναι ο καθρέφτης της Ιστορίας, γι’ αυτό και η πραγματικότητα υπερβαίνει πολλές φορές τη φαντασία. Όλες οι προβολές των μύθων κάποια στιγμή βρίσκουν διέξοδο στην πραγματικότητα, από τον Ίκαρο ώς τα αεροπλάνα που ίπτανται υπεράνω των νεφελών και τον Ικαρομένιππο που εκτελεί πλέον δρομολόγια Γης – Σελήνης!

Έτσι και η Ευρώπη γεννήθηκε και ανατράφηκε από τους μύθους ώσπου να ενηλικιωθεί, βρίσκοντας το σχήμα της μέσα στον κόσμο. Το ενδιαφέρον αυτού του ιστορικού αφηγήματος είναι η στόχευσή του, περισσότερο από τον ευφάνταστο, ωστόσο απόλυτα έγκυρο, τρόπο που μας διηγείται την Ιστορία. Είναι η περίοδος εκείνη που διαφεύγει από την εσωστρεφή εμμονή μας στο δικό μας περιχαρακωμένο σύμπαν, που ξεχνά ότι έχει οικουμενική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης και της ευρωπαϊκής σκέψης – και όχι μόνο. Είναι αυτή η λανθάνουσα εθνική εθελοτυφλία που μας καθιστά φοβικούς, κυρίως γιατί δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ως νέο έθνος – κράτος τη μεγάλη ιστορική μας κληρονομιά. Αυτό θα σήμαινε ότι θα διεκδικούσαμε τον ιστορικό μας ρόλο ως αναπόσπαστο και καθοριστικό κομμάτι της ευρωπαϊκής Ιστορίας. Οι εθνικές αυτές αγκυλώσεις, που ασύγγνωστα επιχειρούν να μας αποκόψουν από την ευρωπαϊκή Ιστορία και να μας καταστήσουν έθνος ανάδελφο, διαψεύδονται καθημερινά από την Ιστορία και τις εξελίξεις. Η Ελλάδα είναι μέρος της ευρωπαϊκής Ιστορίας και η γνώση της ευρωπαϊκής (δυτικόστροφης) Ιστορίας μάς αφορά άμεσα και υπαρξιακά. Ως εκ τούτου, η απόφαση συγγραφής αυτού του βιβλίου, που εξετάζει μέσα από μιαν ιδιότυπη όσο και πολύ ενδιαφέρουσα ματιά τη συγκρότηση του πολιτισμού της, είναι ιδιαίτερα σημαντική όσο και ενδιαφέρουσα.

Ένα άλλο στοιχείο που καθιστά το ανάγνωσμα ιδιαίτερο είναι ο παιγνιώδης και γλαφυρός αφηγηματικός τρόπος που επιλέγει ο συγγραφέας μέσα από μια σύγχρονη οπτική, η οποία αποβλέπει σαφώς στο νεότερο ηλικιακά κοινό, ώστε να γίνουν εύληπτα και ελκυστικά θέματα τα οποία σχεδόν είναι άγνωστα σε επίπεδο γνώσεων σε ένα αδικαιολόγητα μεγάλο κοινό. Προφανώς, αυτή η διαπίστωση δεν είναι αυθαίρετη όταν φέρει κάποιος στον νου του ότι ένα μεγάλο μέρος της μαθητιώσας νεολαίας μας και του «ρωμαλέου φοιτητικού κινήματος» αδυνατεί να ξεχωρίσει την 28η Οκτωβρίου από την 25η Μαρτίου…

Αξιοπρόσεκτο επίσης είναι ότι δεν εκλαϊκεύει καθόλου την Ιστορία, παρ’ όλη την παιγνιώδη αφήγηση. Αντίθετα, τη διηγείται απλά, σύγχρονα, ωστόσο δίχως εκπτώσεις ή απλουστεύσεις και λαϊκισμούς. Καμιά λέξη δεν περισσεύει ή, αλλιώς, δεν υπάρχει δίχως λόγο – διακοσμητικά. Στις σελίδες του βιβλίου κυριαρχούν οι λεπτομέρειες εκείνες που έχουν την ιδιότητα να φωτίζουν την Ιστορία από άλλη οπτική γωνία. Λεπτομέρειες σημειωμένες στα περιθώρια της Ιστορίας, οι οποίες, ωστόσο, της χαρίζουν βάθος. Καθώς ο συγγραφέας μοιάζει μ’ εκείνον τον πολύπειρο ξεναγό που παίρνει από το χέρι τον φιλομαθή επισκέπτη και τον εισάγει στα ενδότερα ενός ερείπιου, έτσι ώστε όταν αυτός βγαίνει να το κοιτά ως ένα ενιαίο κτίσμα.

Ο συγγραφέας μάς συστήνει μιαν ιδιαίτερη περίοδο της ευρωπαϊκής Ιστορίας, στην οποία συγκροτήθηκε ουσιαστικά αυτό που σήμερα ονομάζουμε ευρωπαϊκός πολιτισμός, μέσα από πρόσωπα και προσωπικότητες, εγκλήματα και διαστροφές, επιτεύγματα και καταστροφές, όπου το ατομικό πλάι στο συλλογικό μέσα από τις βίαιες αντιθέσεις της πραγματικότητας των υποκειμένων της Ιστορίας ανέδειξε έναν νέο φωτεινό πολιτισμό. Μέσα από ένα όργιο αγριότητας, εξάλλου, αναδείχτηκε και ο αναγεννησιακός άνθρωπος!

Το βιβλίο παρακολουθεί από τα παρασκήνια τη θεατρική παράσταση της Ευρώπης από το 1342 που αρχίζει να εξαπλώνεται η πανούκλα φτάνοντας έως τον σεισμό της Λισαβόνας των 8,5 ρίχτερ της 1ης Νοεμβρίου του 1755, που έθεσε τέρμα στην αποικιοκρατική επέκταση των Πορτογάλων, και εμείς απολαμβάνουμε τις λεπτές αποχρώσεις, εκείνες τις αόρατες υπαινικτικές σκιές της Ιστορίας.

Ένα ακόμα προσόν του βιβλίου είναι ο ενθουσιασμός του! Το βιβλίο μεταφέρει την ένταση και το πάθος του συγγραφέα, ο οποίος, έχοντας σχηματίσει μια σφαιρική αντίληψη για την Ιστορία, αδυνατεί – ευτυχώς! – να συγκρατήσει το πάθος του, νιώθοντας την ακαταμάχητη έλξη να μεταλαμπαδεύσει αυτόν τον μοναδικό κόσμο της γνώσης με τον δικό του τρόπο. Και το πετυχαίνει εξαιρετικά με το ιδιαίτερο επικοινωνιακό χάρισμά του, το οποίο, ωστόσο, δεν κάνει εκπτώσεις στην ακρίβεια, στη σοβαρότητα αλλά και στην αυστηρά επιστημονική αντιμετώπιση των θεμάτων. Το πετυχαίνει δε κυρίως επειδή έχει απαλλαγεί από κάθε ακαδημαϊκό σύνδρομο πανοσιολογιοτατισμού και μένει στον ενθουσιασμό για το αντικείμενο και όχι για τον εαυτό του και την ακαδημαϊκή του σκευή. Το βιβλίο αυτό γίνεται προέκταση του εαυτού και της ύπαρξής του, ένα πνευματικό εργαλείο επικοινωνίας μέσω συναρπαστικών γεγονότων που διευρύνουν την οπτική της ζωής μας αλλά και της καθημερινότητάς μας.

Θαρρώ πως είναι κι ένας τρόπος διδασκαλίας και εκμάθησης της Ιστορίας, καθώς την αντιμετωπίζει ολοκληρωμένα μέσα από τα γεγονότα και την επίδρασή τους στη διαμόρφωση της καθημερινότητας και της Ιστορίας, τις επιδράσεις στα ήθη, τις προκαταλήψεις, τον αντίκτυπο που έχουν οι τέχνες και ο πολιτισμός που διαμορφώνει συμπεριφορές κι αξίες. Είναι συναρπαστικός ο τρόπος που αναλύει τις ιστορικές περιόδους μέσα από διάφορα δευτερεύοντα (αν υπάρχουν δευτερεύοντα) γεγονότα αλλά και άγνωστα κεφάλαια της Ιστορίας που εξάπτουν όχι μόνο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αλλά αποτελούν και πολιτισμικά εργαλεία επεξεργασίας ζητημάτων που έπαιξαν και παίζουν ρόλο στις ζωές μας δίχως να το ξέρουμε.

Πρόκειται για ένα αξιοπρόσεκτο βιβλίο όπου οι λεπτομέρειες ή τα παραμελημένα συμβάντα φωτίζουν αλλιώς τον κόσμο, αναδεικνύοντας τον αστείρευτο πλούτο του ιστορικού παρελθόντος της ανθρωπότητας, που αποκτά ιδιαίτερη σημασία στη συγκρότηση της δικής μας ατομικής κι εθνικής ταυτότητας.

Τέλος, ο συγγραφέας (The Trivialist) μας συστήνεται με την ψηφιακή του ταυτότητα. Μάλιστα, καθώς διαπίστωσα, τον παρακολουθούν αδιαλείπτως πάνω από 100 χιλιάδες ακόλουθοι – όπως λέγονται στις μέρες μας!

Διαβάστε επίσης:

Bιβλίο: Από το ατομικό συμφέρον στη συλλογική δράση

Bιβλίο: Ένα αθόρυβο μυθιστόρημα ιδεών

Βιβλία: Οι προτάσεις της εβδομάδας