Η Ρωσία, το Ισλαμικό Κράτος (ISIS), η Δύση και η Τουρκία ήταν οι τέσσερις κύριες πηγές πληροφοριών σχετικά με την πρόσφατη πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στο Crocus City Hall της Μόσχας, την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024. Οι σημαντικότερες πληροφορίες της ρωσικής πλευράς έκαναν λόγο για:

● Τη διεξαγωγή της τρομοκρατικής επίθεσης σε real time.

● Τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των θυμάτων, τα οποία, έως τις 26 Μαρτίου, είχαν ξεπεράσει τους 139 νεκρούς.

● Την πρώτη εκτίμηση της ρωσικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (Federal Security Service – FSB) και τις δηλώσεις του Ρώσου Προέδρου περί εμπλοκής της Ουκρανίας στην τρομοκρατική ενέργεια, καθότι αυτή η επίθεση είναι κομμάτι των επιθέσεων του Κιέβου κατά της Ρωσίας.

● Τη σύλληψη τεσσάρων Τατζίκων τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους του Κορασάν (ISIS-K), οι οποίοι προσπαθούσαν να διαφύγουν οδικώς στην Ουκρανία.

● Τις κατηγορίες των Ρώσων διπλωματών περί χρησιμοποίησης της τρομοκρατίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθότι η εν λόγω οργάνωση δεν επιτίθεται κατά δυτικών στόχων.

● Την εκτίμηση της FSB ότι συνολικά συμμετείχαν 20 έως 25 τζιχαντιστές στην επίθεση.

● Την πολύμηνη εκπαίδευση των δραστών σε στρατόπεδο τρομοκρατών στην Κωνσταντινούπολη.

Το Ισλαμικό Κράτος, μέσω του πρακτορείου ειδήσεών του Amaq, ανέλαβε σχεδόν άμεσα την ευθύνη για την πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση. Λίγο αργότερα δημοσίευσε μια θολή εικόνα τεσσάρων ατόμων μπροστά από τη σημαία του ISIS και ισχυρίστηκε ότι «αυτοί πραγματοποίησαν την πιο σφοδρή επίθεση εδώ και χρόνια». Στη συνέχεια δημοσίευσε βίντεο διάρκειας 90 δευτερολέπτων με σκληρές εικόνες, οι οποίες εκτιμάται ότι βιντεοσκοπήθηκαν από τους δράστες. Η ανακοίνωση ανάληψης της ευθύνης από το Amaq φαίνεται να είναι σχεδόν ίδια, όπως και σε προηγούμενες τρομοκρατικές επιθέσεις του ISIS.

Σε γενικές γραμμές οι πληροφορίες των δυτικών ΜΜΕ συμπεριλάμβαναν τις δηλώσεις Ουκρανών και Αμερικανών αξιωματούχων, οι οποίοι αρνούνταν κάθε ανάμειξη του Κιέβου στην εν λόγω τρομοκρατική επίθεση. Μάλιστα, αξιωματούχοι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών δεν παρέλειψαν να θυμίσουν ότι πριν από μερικές εβδομάδες προειδοποίησαν τη Ρωσία για επικείμενη επίθεση από το Ισλαμικό Κράτος.

Από την πλευρά τους τα τουρκικά ΜΜΕ παρείχαν πληροφορίες για την ολιγοήμερη διαμονή των τρομοκρατών στην Τουρκία προκειμένου να ανανεώσουν τις άδειες παραμονής τους στη Ρωσία και ότι μπορούσαν να ταξιδέψουν ελεύθερα μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας. Οι τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας, οι οποίες προχώρησαν σε εκατοντάδες συλλήψεις υπόπτων, υποστήριξαν ότι οι δράστες δεν είχαν ποινικό μητρώο και δεν οργανώθηκαν στην Τουρκία. Επίσης ο γενικός πρόξενος της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη Αντρέι Μπουράβοφ δήλωσε σε τουρκικά ΜΜΕ ότι οι υπεύθυνοι πίσω από την επίθεση είχαν στόχο τη Ρωσία και την Τουρκία και, ως εκ τούτου, απαιτείται ρωσο-τουρκική συνεργασία κατά της τρομοκρατίας.

Το Ισλαμικό Κράτος του Κορασάν (ISIS-K)

Αναλυτές και δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών εκτιμούν ότι την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα διεξήγαγε το ISIS-Khorasan (ISIS-K), παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους που δραστηριοποιείται στο Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Τατζικιστάν και την Ινδία, και η δύναμή του υπολογίζεται σε 4.000 έως 6.000 σουνίτες τζιχαντιστές. Μάλιστα, τους τελευταίους 18 μήνες έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον τέσσερις επιθέσεις υψηλού προφίλ εκτός της Κεντρικής Ασίας.

Οι ρίζες του ISIS-K: Στα μέσα Οκτωβρίου του 2014, στα αφγανο-πακιστανικά εδάφη, μια μικρή ομάδα δυσαρεστημένων Πακιστανών ηγετικών στελεχών των Ταλιμπάν ανακοίνωσε την υποταγή της στο Ισλαμικό Κράτος. Μερικούς μήνες αργότερα (26 Ιανουαρίου 2015) ο εκπρόσωπος του Χαλιφάτου, Αντνάνι, ανακοίνωσε τη δημιουργία του «Wilayat Khorasan» (ISIS-K). Σχεδόν άμεσα, αφενός οι Αφγανοί αξιωματούχοι έσπευσαν να διαψεύσουν την παρουσία των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους στην περιοχή, αφετέρου ξέσπασαν συγκρούσεις μεταξύ των υποστηρικτών του ISIS-K και των αντίπαλων τοπικών φατριών των Ταλιμπάν.

Η ανακοίνωση και η πιθανή δημιουργία του ISIS-K είχε στόχο να επηρεάσει τη βούληση των Αφγανών ανταρτών, καθώς η υποταγή στο Ισλαμικό Χαλιφάτο θα σήμαινε γι’ αυτούς πιθανή αύξηση των πόρων τους και συνεπώς μελλοντική επικράτηση έναντι των τοπικών τους αντιπάλων. Ήταν σαφές ότι το ISIS-K επιδίωκε να επικρατήσει στην περιοχή έναντι της Αλ Κάιντα. Πέρα από την υφιστάμενη απειλή των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα, η εμφάνιση υποστηρικτών του Ισλαμικού Κράτους δημιούργησε επιπρόσθετο έλλειμμα εσωτερικής ασφαλείας στο Αφγανιστάν.

Τα νέα δεδομένα είχαν ως αποτέλεσμα τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και του Αφγανού ομολόγου του Ασράφ Γανί περί μη μείωσης της δύναμης των Αμερικανών στρατιωτών στο αφγανικό έδαφος. Τον Δεκέμβριο του 2015, στα αφγανο-πακιστανικά εδάφη δημιουργήθηκε μια επιχειρησιακά ικανή και έτοιμη να επεκταθεί δύναμη υποστηρικτών του Ισλαμικού Κράτους, που ήδη ήλεγχε κατοικημένες περιοχές του ανατολικού Αφγανιστάν και διεξήγαγε επιθέσεις στην Τζαλαλαμπάντ και στην Καμπούλ. Αυτές οι επιτυχίες των τζιχαντιστών στην εν λόγω περιοχή έδιναν στο Ισλαμικό Κράτος πρόσθετο στρατηγικό πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό του με την Αλ Κάιντα.¹

Σύμφωνα με στοιχεία του Combating Terrorism Center του West Point Military Academy, η άμεση περιοχή ενδιαφέροντος του ISIS-K είναι το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, το Ιράν, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Οι περισσότερες από τις επιχειρήσεις του έχουν πολλαπλές και συχνά αλληλο-ενισχυόμενες στρατηγικές λογικές, με πρωταρχικό στόχο να παρουσιάσουν τους Ταλιμπάν ως μια αδύναμη και ανίκανη κυβερνητική οντότητα.

Στις 26 Αυγούστου 2021, λίγο πριν από την απόσυρση των Αμερικανών από το Αφγανιστάν, ένας βομβιστής αυτοκτονίας του ISIS-K επιτέθηκε στο διεθνές αεροδρόμιο Hamid Karzai στην Καμπούλ σκοτώνοντας περισσότερα από 170 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 28 Ταλιμπάν και 13 Αμερικανών στρατιωτών.² Στα σχεδόν δυόμισι χρόνια από την ανάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, οι επιθέσεις του ISIS-K αυξήθηκαν άμεσα, αλλά στη συνέχεια μειώθηκαν σταδιακά, ειδικά το 2023. Η επίθεση αυτοκτονίας στο αεροδρόμιο της Καμπούλ και η έντονη εκστρατεία επιθέσεων που ακολούθησε δημιούργησαν πολλές ανησυχίες στη διεθνή κοινότητα, αλλά κυρίως στα περιφερειακά κράτη.

Σύμφωνα με την «Washington Post», έως τον Φεβρουάριο του 2023 οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ καταμέτρησαν 15 επιθέσεις εκτός της περιοχής της Κεντρικής Ασίας, που συνδέονται με το ISIS-K, κατά πρεσβειών, εκκλησιών, επιχειρηματικών κέντρων, Παγκοσμίου Κυπέλλου FIFA 2022 στο Κατάρ κ.λπ.³

Μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Μόσχα καταδεικνύεται ότι το ISIS διατηρεί την επιχειρησιακή του δυνατότητα σε υψηλό επίπεδο και είναι ικανό να διεξάγει τρομοκρατικές επιθέσεις υψηλού προφίλ και εκτός της κύριας περιοχής ενδιαφέροντός του (Κεντρική και Νότια Ασία). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις απειλές του Ρώσου Προέδρου για τιμωρία των πιθανών Δυτικών εμπλεκόμενων στην επίθεση, οδηγεί κυρίως την Ευρώπη στη λήψη αυξημένων μέτρων ασφαλείας. Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, αλλά και η Ελλάδα με την ΕΥΠ και την Ελληνική Αστυνομία έχουν αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας και έχουν εντείνει τους συνοριακούς ελέγχους.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

1. Από το βιβλίο του Βασίλη Γιαννακόπουλου «Ισλαμικό Κράτος – Οι ρίζες, η δημιουργία και η απειλή του Ισλαμικού Χαλιφάτου», Αθήνα, 2016

2. Abdul Sayed, «Washington Post», «Opinion ISIS-K is ready to fight the Taliban. Here’s how the group became a major threat in Afghanistan», August 29, 2021

3. Dan Lamothe & Joby Warrick, «Washington Post», «Afghanistan has become a terrorism staging ground again, leak reveals», April 22, 2023

Διαβάστε επίσης:

Δυτική Όχθη: Ένοπλος άνοιξε πυρ κατά αυτοκινήτων στην Ιεριχώ – Τρεις τραυματίες

Πούτιν: Η Μόσχα δεν θα επιτεθεί σε καμία χώρα του ΝΑΤΟ – Αν δοθούν F-16 στην Ουκρανία, θα καταρρίπτονται

Βραζιλία: Έπνιξε την κόρη του και πλήρωσε άστεγο για να κάψει το πτώμα της (video)