Paul Auster

Αιματοβαμμένο Έθνος

Φωτογραφίες: Spencer Ostrander

Μετάφραση: Ιωάννα Ηλιάδη

Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Σελ.: 172

Για να καταλάβουμε τους αριθμούς με το βάρος της σημασίας τους, οφείλουμε να κατανοούμε τι ακριβώς αντιπροσωπεύουν. Ακούμε συνέχεια και επί καθημερινής βάσεως στα δελτία ειδήσεων σε ολόκληρο τον πλανήτη για ανθρώπινες απώλειες που οφείλονται σε τροχαία δυστυχήματα, σε ανθρωποκτονίες, σε πολεμικές συγκρούσεις, σε αεροπορικά και σιδηροδρομικά δυστυχήματα ή ναυάγια. Εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο χάνουν για τον έναν ή τον άλλο λόγο τη ζωή τους με βίαιο τρόπο.

Η ανθρωπότητα καθημερινά καταβάλλει βαρύ φόρο αίματος στον βωμό του σύγχρονου τρόπου ζωής, προς χάριν των διευκολύνσεών μας και της απαίτησης ενός ανώτερου βιοτικού επιπέδου, που χοντρικά εντοπίζεται στην προσπάθεια διατήρησης των γεωστρατηγικών ισορροπιών μέσα από συγκρούσεις για οικονομική κυριαρχία, ισχύ και εξουσία, κρατών, εταιρειών, ατόμων, μέχρι τις μεταφορές στους δρόμους, στον αέρα και τη θάλασσα – για να μην αναφέρουμε κι αυτές στο Διάστημα που δεν έχουν ακόμα μαζική εφαρμογή…

Όλα αυτά κοστίζουν και στον πόλεμο και στην ειρήνη. Θα έλεγε κανείς ότι η ευημερία μας εξαρτάται ή είναι πάντα σε συνάρτηση με το χυμένο αίμα. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ευφάνταστος συγγραφέας ότι η ιστορία της ανθρωπότητας είναι η ιστορία των απωλειών και του αίματος.

Πριν από λίγες μέρες έχασε τη ζωή του, ύστερα από μια μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο, ο Πολ Όστερ, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς συγγραφείς, ιδιαίτερα δημοφιλής στη χώρα μας, με τα σημαντικότερα από τα έργα του να κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το τελευταίο του βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, είναι ιδιαίτερο. Πρόκειται για ένα ολιγοσέλιδο έργο που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε σαν ένα «μυθοπλαστικό ρεπορτάζ» κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος για ένα θέμα που στην Αμερική (το αιματοβαμμένο έθνος) αποτελεί ένα πολύπλοκο εθνικό – ταυτοτικό ζήτημα, το οποίο δεν μπορεί να λυθεί εύκολα. Το θέμα είναι η οπλοκατοχή και το κόστος αίματος που κάθε χρόνο καταβάλλει η αμερικανική κοινωνία σε ανθρώπινες απώλειες που προέρχονται από τραύματα λόγω πυροβολισμού.

Στο κείμενο που προτάσσεται στο πρωτότυπο εξώφυλλο και συνεχίζεται στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, ο Πολ Όστερ παραθέτει τα στοιχεία που είναι αποκαλυπτικά όσο και τρομακτικά: «Κάθε χρόνο περίπου σαράντα χιλιάδες Αμερικανοί σκοτώνονται από τραύματα λόγω πυροβολισμού, κάτι που χονδρικά ισοδυναμεί με τον ετήσιο αριθμό θανάτων από τροχαία δυστυχήματα στους αμερικανικούς δρόμους και αυτοκινητόδρομους».

Δεν χρειάζεται περισσότερα για να σκεφτεί κανείς ότι οι θάνατοι αυτοί πάνω – κάτω ισοδυναμούν, αν όχι ξεπερνούν, τα αντίστοιχα θύματα στον ρωσο-ουκρανικο πόλεμο ή – με αναγωγή – αυτά της Γάζας, αν ισχύουν οι αριθμοί των θανάτων που δηλώνονται. Από τη μία, συγκρίνουμε τα θύματα της καθημερινής ζωής εν καιρώ απόλυτης ειρήνης με αυτά δυο φονικών συγκρούσεων όπου χρησιμοποιούνται όπλα μαζικής καταστροφής και υψηλής τεχνολογίας. Πρόκειται σαφώς για έναν άτυπο εσωτερικό πόλεμο με μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Θα μπορούσε κανείς με έναν τρόπο να ισχυριστεί ότι το ανθρώπινο κόστος ζωής στην αμερικανική καθημερινότητα είναι περισσότερο στην ειρήνη παρά στις πολεμικές συγκρούσεις ανά τη Γη, όπου επιχειρεί η Αμερική.

Ο Πολ Όστερ εξετάζει αυτό το τεράστιο «αμερικανικό ζήτημα με εκείνη την αποκλίνουσα ματιά του συγγραφέα που ξέρει να δίνει άλλη διάσταση ακόμα και στο πιο κοινότοπο θέμα. Η οπλοφορία και η ανεξέλεγκτη οπλοχρησία είναι ένα ταυτοτικό ζήτημα της Αμερικής, που δεν μπορεί να καταστεί εύκολα κατανοητό σε πολίτες άλλων χωρών. Ο συγγραφέας παραθέτει στατιστικά στοιχεία που έκτος από το ότι δημιουργούν μεγάλη εντύπωση, μας δίνουν και μια σημαντική δυνατότητα να κατανοήσουμε λίγο βαθύτερα την αμερικανική κοινωνία, τα ιδανικά της, τον τρόπο που σκέφτεται και αντιλαμβάνεται τη ζωή. Εδώ, ο συγγραφέας Όστερ αναλαμβάνει να μας δώσει, μέσα από την προσωπική του οπτική, μιαν άλλη, λιγότερο ψυχρή αντίληψη για τη σχέση του μέσου Αμερικανού με τα όπλα.

Έτσι, ξεκινά μιαν αυτοβιογραφική αφήγηση μέσα από τις δικές του εμπειρίες που σχημάτισαν τη δική του πρόσληψη της αμερικανικής κουλτούρας των οπλών. Με φόντο την προσωπική του οικογενειακή ιστορία, καταλαβαίνουμε ότι δεν πρέπει να υπήρξε αμερικανική οικογένεια που να μην είχε μια δική της περιπέτεια με όπλα. Αντίθετα με αυτό που θα θεωρούν αυτονόητο οι πολίτες των περισσότερων εθνοτήτων, για την αμερικανική κοινωνία θεωρείται αδιανόητο να μην διαθέτει η οικογένεια ένα ή και περισσότερα όπλα. Μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα, η οπλοχρησία έρχεται σαν φυσιολογικό επακόλουθο της οπλοκατοχής. Είναι εντυπωσιακή η νοοτροπία των Αμερικανών που θεωρούν ότι το τσιγάρο σε σκοτώνει, ενώ το όπλο σού σώζει τη ζωή. Κάτι που αποτυπώνεται και στη νομοθεσία τους: ιδιαζόντως αυστηρή με το κάπνισμα και ευνοϊκή ως προς τη χρήση όπλων.

Η ιδέα του περιορισμού ή πολύ περισσότερο της απαγόρευσης της οπλοκατοχής είναι αδιανόητη, καθώς έρχεται σε αντίθεση με την αμερικανική ιδεολογία της πάλης του «καλού» με το «κακό», που παραπέμπει στον τρόπο της συγκρότησης του αμερικανικού έθνους, όπου η ατομική ιδιοκτησία οριοθετείται με τα όπλα και την υπερασπίζονται με τα όπλα.

Την εξαιρετική αφήγηση του Όστερ εικονογραφεί φωτογραφικά ο Σπένσερ Οστράντερ με φωτογραφίες από διάφορα σημεία της αχανούς αυτής χώρας, που μας είναι ταυτόχρονα τόσο οικεία όσο και ανοίκεια, με φωτογραφίες από τόπους εγκλημάτων όπου κυριαρχεί μια απόκοσμη ατμόσφαιρα δίχως στοιχεία ζωής και κυρίως με την απουσία των τεκμηρίων του εγκλήματος: των όπλων και του αίματος. Φωτογραφίες που αποτυπώνουν το πένθος της απώλειας.

«Η αιματοχυσία και ο θάνατος σε αυτή την κλίμακα και σε αυτήν τη συχνότητα λογικά θα απαιτούσαν εθνική δράση, μια συντονισμένη προσπάθεια από πλευράς πολιτειακής, ομοσπονδιακής και δημοτικής διακυβέρνησης με σκοπό τον έλεγχο ενός φαινομένου που με οποιοδήποτε κριτήριο λογικής κατανόησης, αποτελεί δημόσια κρίση υγείας. Εντούτοις, η σχέση της Αμερικής με τα όπλα κάθε άλλο παρά λογική είναι, συνεπώς δεν έχουμε κάνει τίποτα ή ίσως ελάχιστα, προκειμένου να επιλύσουμε το πρόβλημα. Όχι ότι δεν διαθέτουμε την ευφυΐα ή τα μέσα για να αναχαιτίσουμε αυτή την απειλή προς την ασφάλεια και την ευημερία της κοινωνίας, όμως εξαιτίας σύνθετων ιστορικών λόγων διαχρονικά ελλείπει η θέληση να το κάνουμε […]».

Διαβάστε επίσης:

Bιβλίο: Τολστόι υπέρ Πολωνών

Βιβλίο: Η Ευρώπη των μικρών Εθνών

Βιβλίο: Λογοτεχνικές προφητείες που έγιναν πραγματικότητα!