Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ιδρύθηκε με σκοπό την προαγωγή της ειρήνης, των αξιών της και της ευημερίας των λαών της Ευρώπης (Άρθρο 3 παρ. 1 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση).

Ωστόσο, καθώς οι δεκαετίες προχωρούν, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ένωση μεταβάλλονται, επηρεάζοντας και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και υλοποιούμε αυτούς τους αρχικούς στόχους. Στην παρούσα συγκυρία,η κριτική που έχει εκφραστεί έντονα για τη λειτουργία και τον προσανατολισμό της ΕΕ, προσφέρει ενδιαφέρουσα οπτική γωνία για την ανάλυση της μεταβολής του σκοπού της Ένωσης.

Μετά από προσεκτική μάτια, καθίσταται προφανές ότι η ΕΕ έχει απομακρυνθεί από τους αρχικούς της στόχους και ότι έχει εξελιχθεί σε οργανισμό που προάγει περισσότερο τα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και των πολυεθνικών εταιρειών παρά την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ευημερία των λαών της. Η κρίση χρέους που έπληξε χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα, αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση. Η διαχείριση της κρίσης αυτής από την ΕΕ, με τη λιτότητα και τις μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν μέσω των μνημονίων, θεωρείται καταστροφική για τις κοινωνίες και τις οικονομίες των πληττόμενων χωρών.

Η έντονη αυτή κριτική προς την ΕΕ στηρίζεται στην πεποίθηση ότι η πολιτική και οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης έχει γίνει χωρίς την απαραίτητη δημοκρατική νομιμοποίηση και διαφάνεια. Η επιβολή πολιτικών αποφάσεων από μη εκλεγμένους οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θεωρείται ως υποβάθμιση της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων των πολιτών. Αυτή η κριτική αποσκοπεί στο να αναδείξει την ανάγκη για μια Ευρώπη που θα βασίζεται περισσότερο στις αρχές της ισονομίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της λαϊκής κυριαρχίας.

Στην εποχή μας, η ΕΕ αντιμετωπίζει επίσης νέες προκλήσεις που δοκιμάζουν τη συνοχή και τον σκοπό της. Η κρίση της πανδημίας COVID-19 ανέδειξε τις αδυναμίες στον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, ενώ η προσφυγική κρίση και η άνοδος των εθνικιστικών και λαϊκιστικών κινημάτων αμφισβητούν την αλληλεγγύη και την ενότητά της. Ως εκ τούτου, καθίσταται αναγκαία η στροφή προς μια πιο ανθρωπιστική προσέγγιση στις πολιτικές της ΕΕ, με έμφαση στην αλληλεγγύη και τη στήριξη των πιο ευάλωτων ομάδων, αντί για τις αυστηρές οικονομικές πολιτικές.

Η κριτική αυτή, η οποία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αμφισβήτησης της νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης της ΕΕ, προτείνει την επαναφορά της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής σε επίπεδο που θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να διατηρούν τον έλεγχο των βασικών τομέων της οικονομίας τους και να προστατεύουν τα κοινωνικά τους δικαιώματα. Επιπλέον, ζητεί την αναθεώρηση των συνθηκών της ΕΕ, προκειμένου να ενισχυθεί η δημοκρατική συμμετοχή και η λογοδοσία των ευρωπαϊκών θεσμών.

Συνοψίζοντας, η απόκλιση της ΕΕ από τους αρχικούς στόχους της αναδεικνύει την ανάγκη για βαθιά αναθεώρηση της πορείας της. Οι στόχοι της ειρήνης, των αξιών και της ευημερίας παραμένουν εξαιρετικά σημαντικοί, αλλά για να επιτευχθούν στο σύγχρονο πλαίσιο, απαιτείται πιο δημοκρατική, διαφανής και ανθρωπιστική προσέγγιση. Και προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να προστεθεί στον δημόσιο διάλογο μια κριτική ματιά που θα ενθαρρύνει την αναζήτηση λύσεων προς μια πιο δίκαιη και ενωμένη Ευρώπη.

*Ο Χαραλάμπης Κύρκος, με καταγωγή από την Ανατολική Θράκη, και οικογενειακή παράδοση στην πολιτική, αφού είναι ανιψιός του ιστορικού ηγέτη της Αριστεράς, Λεωνίδα Κύρκου, είναι δικηγόρος, διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εργάζεται στο Επιστημονικό Συμβούλιο της Βουλής των Ελλήνων, είναι προϊστάμενος του Τμήματος Κοινοβουλευτικής Ιστορίας της Επιστημονικής της Υπηρεσίας και υποψήφιος ευρωβουλευτής με την Πλεύση Ελευθερίας

Διαβάστε επίσης:

Οι ικανοί στη μάχη των λόμπι των Βρυξελλών

Τι φοβάται η κυβέρνηση για τη ΔΕΘ;

Παλεύουμε για μια ισχυρή μαχόμενη αντιπολίτευση σε Ελλάδα και Ευρώπη