Η ελληνική οικονομία δεν έχει ακόμη επιστρέψει στα επίπεδα που υπήρχαν πριν από την τριπλή κρίση (χρέους, πανδημίας και ενεργειακής κρίσης), ακόμη και αν εξετάσουμε τα δεδομένα με ονομαστικούς όρους. Η πίεση παραμένει έντονη για τους αυτοαπασχολούμενους στο εμπόριο, ενώ οι περιφερειακές ανισότητες συνεχίζουν να παραμένουν ισχυρές, τόσο σε όρους καταναλωτικής δαπάνης όσο και γεωγραφικής ανάπτυξης.

Αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας καθιστά τη ζωή δύσκολη για τις εμπορικές επιχειρήσεις, όπως προκύπτει από την Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου για το 2024 της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας. Η έκθεση παρουσιάζει τις δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργούν οι επιχειρήσεις, και επισημαίνει ότι οι διεθνείς εξελίξεις, οι πολιτικές των ΗΠΑ για τους δασμούς και οι εγχώριες πολιτικές (σύνδεση κατώτατου μισθού με φορολογητέο εισόδημα, αυξήσεις του κατώτατου μισθού, και αθέμιτος ανταγωνισμός) συνεχίζουν να μην διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Επιπλέον, το υψηλό κόστος δανεισμού παραμένει ως παράγοντας που δημιουργεί επιπλέον πίεση στους επιχειρηματίες.

Τα κύρια προβλήματα για το εμπόριο

Από την ανάλυση της έκθεσης προκύπτουν τα εξής προβλήματα και προκλήσεις για το εμπόριο:

• Στασιμότητα στον τζίρο: Σχεδόν το 50% των εμπορικών επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν στασιμότητα στον τζίρο, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν αυξήσεις στο λειτουργικό κόστος, κάτι που επιδεινώνει τη συνολική τους οικονομική κατάσταση.
• Καθυστέρηση στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό: Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, επικεντρωμένες κυρίως στην επιβίωση, καθυστερούν τη μετάβαση στις σύγχρονες ψηφιακές και περιβαλλοντικές πρακτικές.
• Αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα: Η αύξηση της κατανάλωσης επικεντρώνεται κυρίως στα είδη πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα και φάρμακα, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τις πωλήσεις άλλων εμπορευμάτων.
• Αβεβαιότητα και επενδύσεις: Η συνεχής αβεβαιότητα σε διεθνές επίπεδο έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση των επενδυτικών σχεδίων και τη συγκράτηση των καταναλωτικών δαπανών, γεγονός που επιβραδύνει τις αναπτυξιακές προοπτικές του κλάδου.

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, όπως η διαχείριση ανατιμήσεων, το υψηλό λειτουργικό κόστος, η φορολόγηση, η έλλειψη ρευστότητας και η δυσκολία εύρεσης κατάλληλου προσωπικού. Ειδικά το ενεργειακό κόστος συνεχίζει να είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που απειλούν τη βιωσιμότητα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.

Όπως σημείωσε ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ, Σταύρος Καφούνης, η ελληνική αγορά εμπορίου βρίσκεται σε σταυροδρόμι, με το 44% των επιχειρήσεων λιανικής να αντιμετωπίζουν στασιμότητα και το 52% να μην αναμένει κάποια αλλαγή στο προσεχές μέλλον. Ενδεικτικά, η αύξηση του τζίρου του εμπορίου (+1,9%) δεν καταφέρνει να καλύψει τον πληθωρισμό (+2,7%), γεγονός που δείχνει την πραγματική συρρίκνωση του κλάδου.

Το τέλος του παραδοσιακού καταστήματος

Τα δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι παραδοσιακές μικρές επιχειρήσεις συνεχίζουν να αποχωρούν από την αγορά, με τον αριθμό των αυτοαπασχολουμένων να μειώνεται κατά 8,9%. Οι καταναλωτές στρέφονται κυρίως σε αγαθά πρώτης ανάγκης, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν την πίεση του προϋπολογισμού τους σε μια εποχή αυξημένων τιμών.

Η τάση αυτή σχετίζεται και με το γεγονός ότι τα ιδιόκτητα καταστήματα μειώνονται, ενώ συνεχίζεται η τάση του κλείσιμο των επιχειρήσεων, κάτι που συνδέεται και με την αποτυχία μεταβίβασης των επιχειρήσεων στην επόμενη γενιά.

Προκλήσεις για την χρηματοδότηση και την κατανάλωση

Η χρηματοδότηση για τις εμπορικές επιχειρήσεις παρουσιάζει μια μορφή «εξορθολογισμού», αλλά τα άτυπα χρηματοδοτικά κανάλια συνεχίζουν να είναι ισχυρά. Η καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε μέχρι το 2023, όμως αυτή η αύξηση κατευθύνθηκε κυρίως προς τα απαραίτητα αγαθά και απέχει από τα επίπεδα κατανάλωσης πριν την κρίση του χρέους, ακόμη και σε ονομαστικούς όρους.

Οι περιφερειακές ανισότητες στην κατανάλωση συνεχίζουν να υπάρχουν, γεγονός που εγείρει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της ΕΕ.

Εξωτερικές κρίσεις και αλλαγές στην παραγωγή

Οι εμπορικές επιχειρήσεις συνέχισαν την ανοδική τους πορεία το 2023, αν και οι εξωτερικές κρίσεις και οι γεωπολιτικές εντάσεις περιορίζουν τη δυναμική τους. Η άνοδος των τιμών προμηθευτών οδήγησε σε ιστορικά υψηλά ποσοστά (36%) επιχειρήσεων που διέκοψαν συνεργασίες με προμηθευτές. Παράλληλα, η προτίμηση για εγχώρια προϊόντα μειώνεται λόγω του κινδύνου «δασμολογικού σοκ» και της αλλαγής στη θέση του εμπορίου στις διεθνείς αλυσίδες αξίας.

Η ανάγκη για αναδιάρθρωση και μετασχηματισμό

Η ελληνική εμπορική αγορά βρίσκεται σε μετασχηματισμό και αυτό απαιτεί την αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις του διεθνούς εμπορίου και της σύγχρονης οικονομίας.

Η αβεβαιότητα που συνεχίζει να επικρατεί για τους εμπόρους καταδεικνύει την αναγκαιότητα ενός αναγκαίου μετασχηματισμού που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς.

Διαβάστε επίσης:

IDEAL Holdings: Ολοκληρώθηκε η εξαγορά της Μπάρμπα Στάθης έναντι 130 εκατ. ευρώ

Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών: Αύξηση 33,1% στα καθαρά κέρδη το 2024 – Διανέμει μέρισμα 0,29 ευρώ

Alpha Bank: Εξαγορά της Axia Ventures – Δημιουργία ηγετικής δύναμης στην Επενδυτική Τραπεζική σε Ελλάδα & Κύπρο