Όταν οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν το ισχυρότερο στρατιωτικό πλήγμα κατά του Ιράν εδώ και δεκαετίες, χτυπώντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Φορντό, της Νατάνζ και του Ιφχασάν,  ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για «απόλυτη επιτυχία» και «ολοκληρωτική καταστροφή» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Όμως, πίσω από τις πανηγυρικές δηλώσεις και τους πολιτικούς υπολογισμούς, ειδικοί και αξιωματούχοι σκιαγραφούν μια πολύ πιο σύνθετη εικόνα, όπως περιγράφει το περιοδικό The Atlantic, στην ανάλυσή του.

Η μυστική επιδρομή του Σαββάτου, κατά την οποία αμερικανικά βομβαρδιστικά έριξαν μια σειρά από τεράστιες, ειδικά σχεδιασμένες βόμβες σε οχυρωμένες ιρανικές εγκαταστάσεις, αφαίρεσε τη δυνατότητα του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα «πλήρως και ολοκληρωτικά εξουδετερωμένη», όπως διακήρυξε ο πρόεδρος σε μια θριαμβευτική ομιλία του από τον Λευκό Οίκο αργά το ίδιο βράδυ.

By his own account, the military operation that Donald Trump mounted against Iran over the weekend “completely and totally obliterated" Iran's nuclear program. The reality is more complex.

Read our reporting: https://t.co/oEzVVBp5jO

— The Atlantic (@TheAtlantic) June 24, 2025

Η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Αν και η επιχείρηση πέτυχε εντυπωσιακά σε τακτικό επίπεδο, με σμήνη πολεμικών αεροσκαφών να διεισδύουν στο Ιράν χωρίς αντίσταση έπειτα από μια μακρά και αθέατη πτήση από το Μιζούρι, η αξιόπιστη εκτίμηση της ζημιάς που υπέστη η ικανότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο είναι πολύ πιο δύσκολη απ’ όσο υπονοεί ο πρόεδρος. Οι πληροφορίες που έχουν προκύψει μέχρι στιγμής οδηγούν τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι οι πυρηνικές δυνατότητες του Ιράν έχουν υποστεί σημαντικό πλήγμα, αλλά η διένεξη δύο δεκαετιών με το Ιράν απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει.

Αντικρουόμενες πληροφορίες για την αποτελεσματικότητα των πληγμάτων

Τις 48 ώρες μετά τα χτυπήματα, οι κορυφαίοι σύμβουλοι του Τραμπ έχουν δώσει αντικρουόμενες απαντήσεις σχετικά με την τύχη των ιρανικών αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου, τα οποία, σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες, οι ιρανικές αρχές ενδέχεται να μετέφεραν πριν τα πλήγματα. Οι Ιρανοί ηγέτες, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν δείξει καμία πρόθεση να εγκαταλείψουν το πυρηνικό τους πρόγραμμα. Αντιμέτωποι με την πιθανότητα συνεχιζόμενων επιθέσεων από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, μπορεί να αποφασίσουν να προχωρήσουν στην επί μακρόν φοβούμενη απόφαση να επιταχύνουν την κατασκευή πυρηνικού όπλου.

«Αυτό πιθανότατα δεν είναι το τέλος του προγράμματος, και σίγουρα όχι το τέλος των φιλοδοξιών τους», δήλωσε ο Ντάνιελ Σαπίρο, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ και ανώτατος αξιωματούχος του Πενταγώνου για τη Μέση Ανατολή υπό τους προέδρους Μπαράκ Ομπάμα και Τζο Μπάιντεν.
Όπως είπε, πριν από τα χτυπήματα του Σαββάτου, το Ιράν απείχε «λίγες ημέρες» από το να μπορέσει να εμπλουτίσει ουράνιο σε επίπεδα κατάλληλα για όπλα, και εργαζόταν για να μειώσει τον χρόνο που απαιτείται ώστε να μετατρέψει το υλικό σε βόμβα.
«Αυτό σημαίνει ότι, χωρίς τις επιθέσεις από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, θα βρισκόμασταν σε μια κατάσταση “κόψης του ξυραφιού”, κάτι που δεν ήταν αποδεκτό», είπε ο Σαπίρο, που σήμερα είναι ερευνητής στο Atlantic Council. Ωστόσο, οι Ιρανοί ηγέτες μπορεί τώρα να θεωρήσουν αναγκαίο να εγκαταλείψουν τους περιορισμούς του ΟΗΕ και να επιταχύνουν την εξοπλιστική πορεία για να επιβιώσουν. «Και εκεί βρίσκεται η άλλη πλευρά της λεπίδας, που μπορεί να είναι ακόμα χειρότερη», πρόσθεσε.

Οργή Τραμπ κατά ΜΜΕ και μελών της κυβέρνησής του

Από το Σάββατο, ο Τραμπ έχει δείξει ελάχιστη ανοχή σε όσους αμφισβήτησαν τη σοφία της επιχείρησης, την οποία το Πεντάγωνο έχει ονομάσει «Επιχείρηση Σφυρί του Μεσονυχτίου». Οι σύμμαχοι του προέδρου πλέον προσπαθούν να εκτοπίσουν τον βουλευτή Τόμας Μάσι, Ρεπουμπλικανό του Κεντάκι, ο οποίος παραπονέθηκε για την παραγκώνιση της συνταγματικής εξουσίας του Κογκρέσου να κηρύσσει πόλεμο. Ο Τραμπ, επίσης, έχει αντιδράσει έντονα στην επικριτική κάλυψη των μέσων ενημέρωσης. «Οι εγκαταστάσεις που χτυπήσαμε στο Ιράν καταστράφηκαν ολοσχερώς, και όλοι το ξέρουν», έγραψε σήμερα στο Truth Social.

Η οργή του έχει στραφεί ακόμη και εναντίον ορισμένων μελών της ίδιας του της κυβέρνησης. Σύμφωνα με έναν εξωτερικό σύμβουλο, ο Τραμπ έχει εκφράσει ιδιωτικά τη δυσαρέσκειά του για τις αρχικές εκτιμήσεις από άτομα όπως ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Νταν Κέιν, οι οποίοι άφησαν ανοιχτό το ενδεχόμενο ότι οι ιρανικές εγκαταστάσεις δεν είχαν καταστραφεί ολοκληρωτικά.
«Ο πρόεδρος απλώς θέλει μια ασπρόμαυρη επιτυχία», είπε ο σύμβουλος. (Όπως και άλλοι που μίλησαν για το ρεπορτάζ, ο σύμβουλος μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας του θέματος.)

Ο Τραμπ έχει επίσης υποδείξει σε ανώτατους βοηθούς και συμμάχους ότι θα προτιμούσε τα πλήγματα του Σαββάτου να είναι μια μεμονωμένη ενέργεια, και όχι η αρχή μιας παρατεταμένης εκστρατείας κατά ενός κράτους που, αν και αποδυναμωμένο μετά από 10 ημέρες εντατικού βομβαρδισμού από το Ισραήλ, εξακολουθεί να διαθέτει σημαντική στρατιωτική ισχύ.
Σύμφωνα με τον εξωτερικό σύμβουλο και έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο του Λευκού Οίκου, ο πρόεδρος ευνοεί την ιδέα μιας εντυπωσιακής, μοναδικής επίδειξης ισχύος που καταστρέφει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις — και έχει εκφράσει επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να προχωρήσει πολύ πέρα από αυτό.
Έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο αποστολής αμερικανικών στρατευμάτων στο έδαφος και λαμβάνει υπόψη του τη διχογνωμία που επικρατεί στη δική του πολιτική βάση αναφορικά με μια νέα εμπλοκή στο εξωτερικό. Ωστόσο, έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να εγκρίνει περαιτέρω επιθέσεις αν το Ιράν πραγματοποιήσει κάποια επιτυχημένη αντεπίθεση κατά των ΗΠΑ.

«Απολαμβάνει την επιτυχία και την ικανότητα να κάνει τέτοιου είδους κινήσεις», μας είπε ένας άλλος εξωτερικός σύμβουλος.
«Αλλά δεν έχω την εντύπωση ότι έχει αλλάξει η όρεξή του για μια μακροχρόνια στρατιωτική εμπλοκή — τουλάχιστον προς το παρόν».

Το Ιράν απαντώντας εκτόξευσε μια σειρά πυραύλων προς μια μεγάλη αμερικανική αεροπορική βάση στο Κατάρ, αλλά Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι δεν υπήρξαν σοβαρές ζημιές. Στη συνέχεια, ο Τραμπ χλεύασε την «πολύ αδύναμη αντίδραση» του Ιράν και ανακοίνωσε ότι 13 από τους 14 πυραύλους καταρρίφθηκαν, ενώ ο 14ος αστόχησε. Τα γεγονότα υποδηλώνουν ότι, αντί να κλιμακώνεται, η στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν οδηγείται προς αποκλιμάκωση. Νωρίς το απόγευμα, ο Τραμπ ανάρτησε ότι οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και το Ιράν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός, η οποία, όπως είπε, θα σημάνει «το επίσημο ΤΕΛΟΣ του 12ΗΜΕΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ».

Τραμπ: Ανεκτικός σε χτυπήματα υπό τον όρο να μην υπάρχουν νεκροί Αμερικανοί

Πριν από την ιρανική αντεπίθεση, ο Τραμπ είχε εκφράσει ιδιωτικά τη διάθεση να αφήσει την ανταλλαγή χτυπημάτων να ολοκληρωθεί, υπό τον όρο ότι δεν θα υπήρχαν Αμερικανοί νεκροί, είτε σε στρατιωτικές βάσεις στη Μέση Ανατολή είτε σε εδάφη των ΗΠΑ από πιθανή «εν υπνώσει» τρομοκρατική ομάδα, σύμφωνα με ανώτατο αξιωματούχο του Λευκού Οίκου και έναν εξωτερικό σύμβουλο.
Εκείνοι μας είπαν ότι ο Τραμπ είναι πλέον πολύ λιγότερο ανεκτικός απέναντι σε απώλειες Αμερικανών στρατιωτών ή σε ζημιές σε αμερικανικές εγκαταστάσεις απ’ ό,τι ήταν πέντε χρόνια νωρίτερα, όταν το Ιράν είχε πλήξει αμερικανική βάση στο Ιράκ μετά τη δολοφονία του στρατηγού Κασέμ Σολεϊμανί.
Από την αρχή της πρόσφατης ανάφλεξης, ο Τραμπ έχει προσπαθήσει, μέσω μιας σειράς αναρτήσεων στα κοινωνικά δίκτυα —συμπεριλαμβανομένης και μιας προκλητικής για «αλλαγή καθεστώτος»— να αποθαρρύνει την Τεχεράνη από ενέργειες που θα απαιτούσαν ισχυρή αντίδραση.

«Αν το Ιράν θέλει οι ΗΠΑ να τελειώσουν, τότε οι ΗΠΑ θα τελειώσουν», μας είπε ένας Αμερικανός αξιωματούχος, συνοψίζοντας τη διάθεση του Τραμπ να προβεί σε περαιτέρω στρατιωτικές ενέργειες μόνο εάν το Ιράν κατάφερνε να πραγματοποιήσει μια ουσιαστική αντεπίθεση.
Ένας πρώην Αμερικανός αξιωματικός πληροφοριών μας είπε ότι η σημερινή ιρανική απάντηση ήταν περισσότερο συμβολική παρά επιχειρησιακή: φάνηκε να στοχεύει στο να δείξει ότι το Ιράν δεν έχει εντελώς υποταχθεί και ότι μπορεί να αποδείξει στον λαό του, στην περιοχή και στους συμμάχους του πως μπορεί να υπερασπιστεί την κυριαρχία του.

Αγώνας δρόμου για να μάθουν τη ζημιά στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Από το Σάββατο, στρατιωτικοί και υπηρεσίες πληροφοριών σπεύδουν να συλλέξουν πληροφορίες σχετικά με την έκταση της ζημιάς στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και τις δυνατότητες που απομένουν.
Ένας ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος —η χώρα του οποίου ίσως διαθέτει την πιο λεπτομερή γνώση για το ιρανικό πρόγραμμα και το εμπλεκόμενο προσωπικό— μας είπε ότι ο αντίκτυπος παραμένει ασαφής, αλλά ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν δεν έχουν καταστραφεί ολοκληρωτικά.

Η αξιολόγηση της ζημιάς είναι ιδιαίτερα δύσκολη επειδή οι γνωστοί φυγοκεντρητές της χώρας, στο Φόρντο και το Νατάνζ, βρίσκονται θαμμένοι υπόγεια.
Παρόλο που οι πιλότοι των βομβαρδιστικών B-2 της Πολεμικής Αεροπορίας στόχευσαν τους αεραγωγούς εξαερισμού και οι αξιωματούχοι καυχήθηκαν για ένα «καθαρό πλήγμα», η έκταση της καταστροφής είναι αδύνατο να επιβεβαιωθεί από δορυφορικές εικόνες· οι διεθνείς παρατηρητές επίσης δεν έχουν πρόσβαση στον χώρο.
Ίσως ούτε καν οι ίδιοι οι Ιρανοί να γνωρίζουν με βεβαιότητα τι έχει απομείνει — αν έχει απομείνει κάτι.

Η σχετική έλλειψη πληροφοριών δημιουργεί έντονη αντίθεση με τον πόλεμο στο Ιράκ, όπου η αμερικανική κατοχή που ακολούθησε την εισβολή του 2003 παρείχε στον αμερικανικό στρατό τη δυνατότητα να μελετήσει από κοντά τα αποτελέσματα των ίδιων του των όπλων.
Μετά το αρχικό κύμα βομβαρδισμών, η δυνατότητα των Αμερικανών στρατιωτών να κινούνται ελεύθερα σε όλο το Ιράκ τούς επέτρεψε να διενεργούν επιθεωρήσεις για τις επιπτώσεις των εκρηκτικών που είχαν ριχτεί από αέρος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, Αμερικανοί στρατιώτες σκαρφάλωναν στα ερείπια βομβαρδισμένων κτιρίων και διαπίστωναν ότι η καταστροφή που είχαν προκαλέσει τα αμερικανικά όπλα ήταν πολύ μικρότερη από τις στρατιωτικές προβλέψεις.

Ένας πρώην ανώτατος στρατιωτικός αξιωματούχος μάς είπε ότι τα διδάγματα από εκείνη τη σύγκρουση όσον αφορά τις «επιπτώσεις των όπλων» συνέβαλαν και στην ανάπτυξη νεότερων, ισχυρότερων βομβών. Σε αυτές περιλαμβάνεται και η Massive Ordnance Penetrator, ή αλλιώς GBU-57, η βόμβα «διάτρησης καταφυγίων» βάρους 30.000 λιβρών, η οποία αναπτύχθηκε ειδικά για τα υπόγεια πυρηνικά συγκροτήματα του Ιράν.
«Αυτό το πράγμα κατασκευάστηκε για αυτόν ακριβώς τον στόχο», είπε ο πρώην αξιωματούχος.
Δεκατέσσερις τέτοιες βόμβες ρίχτηκαν το Σαββατοκύριακο.

Ωστόσο, χωρίς αμερικανικό προσωπικό στο έδαφος και με την πιθανότητα οι διεθνείς επιθεωρητές να μην αποκτήσουν ποτέ πρόσβαση στις κατεστραμμένες εγκαταστάσεις, η κυβέρνηση Τραμπ είναι αναγκασμένη να βασίζεται σε έναν συνδυασμό δορυφορικών εικόνων, υποκλοπών ιρανικών επικοινωνιών και ανθρώπινης κατασκοπείας για να εκτιμήσει τον αντίκτυπο των επιθέσεων.

Αν και το Ισραήλ έχει καταφέρει εντυπωσιακή διείσδυση στο επιστημονικό και στρατιωτικό κατεστημένο του Ιράν το τελευταίο έτος, ούτε αυτό είναι βέβαιο ότι γνωρίζει την τοποθεσία και την κατάσταση του εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν ή την κατάσταση των φυγοκεντρητών και των εξαρτημάτων που σχετίζονται με την κατασκευή όπλων.
Κανείς επίσης δεν γνωρίζει με βεβαιότητα αν το Ιράν —όπως υπονόησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα— μπορεί να βασιστεί σε μια τρίτη εγκατάσταση εμπλουτισμού που ισχυρίζεται ότι έχει δημιουργήσει, πέρα από τις κατεστραμμένες εγκαταστάσεις στο Φόρντο και το Νατάνζ.

Πώς το χτύπημα των ΗΠΑ ευνοεί τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν

Ύστερα από 10 ημέρες ισραηλινών επιθέσεων σε ιρανικές αεροπορικές και πυραυλικές αμυντικές θέσεις καθώς και σε άλλες εγκαταστάσεις ασφαλείας, η συμβατική στρατιωτική ικανότητα της χώρας έχει αποδυναμωθεί σοβαρά.
Όμως, όπως μας επεσήμανε ο Matthew Bunn, ειδικός σε θέματα πυρηνικής ενέργειας στο Harvard Kennedy School, ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στο πυρηνικό πρόγραμμα πιθανότατα είναι μικρότερος.
Παράλληλα, οι ελπίδες για μια διαπραγματευτική λύση, μέσω της οποίας το Ιράν θα συμφωνούσε να εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό, φαίνεται να έχουν μειωθεί.

Το Ιράν εδώ και χρόνια διχάζεται ανάμεσα στους σκληροπυρηνικούς, οι οποίοι δίνουν μεγάλη σημασία στην απόκτηση πυρηνικού όπλου, και σε εκείνους που προτιμούν διαπραγματεύσεις, άρση κυρώσεων και επανένταξη στη διεθνή κοινότητα.
Πλέον, η πολιτική ισχύς της δεύτερης ομάδας “καταστράφηκε από αυτές τις επιθέσεις”, είπε ο Bunn.
«Υπάρχουν πολλοί που λένε: Γαμώτο, τώρα το χρειαζόμαστε πραγματικά αυτό το πυρηνικό όπλο.»

Διαβάστε επίσης:

Την στήριξη του Βερολίνου στο Ισραήλ επανέλαβε ο Μερτς

Δεν θέλει αλλαγή καθεστώτος και χάος στο Ιράν τώρα ο Τραμπ, αιχμές για Τελ Αβίβ – Η επίθεση δεν σταματά, του είπε ο Νετανιάχου – Εκρήξεις στην Τεχεράνη, έπληξαν ιρανικό ραντάρ

Bloomberg: Συνάντηση Ερντογάν με Τραμπ σήμερα στη Χάγη – Τι θα ζητήσει ο Τούρκος πρόεδρος