Τις τελευταίες δύο εβδομάδες το Ισραήλ διεξήγαγε μια αεροπορική εκστρατεία με στόχο την εξουδετέρωση της πυρηνικής απειλής και την ελαχιστοποίηση της βαλλιστικής απειλής του Ιράν, αφού προηγουμένως απέκτησε αεροπορική υπεροχή.

Μετά το πέρας των επιχειρήσεων ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε ότι η επιχείρηση «Ανατέλλων Λέων» πέτυχε όλους τους πολεμικούς στόχους. Βέβαια, για τη στοχοποίηση κυρίως των ενισχυμένων υπόγειων πυρηνικών υποδομών του Φορντόου απαιτήθηκε η αμερικανική συνδρομή με βαρέα βομβαρδιστικά.

Μετά την εύθραυστη κατάπαυση του πυρός, το Ιράν φαίνεται πρόθυμο να επαναλάβει τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις, εφόσον το Ισραήλ τερματίσει την αεροπορική του εκστρατεία. Ωστόσο, δεν είναι σαφές αν η Τεχεράνη θα αποδεχτεί το αμερικανικό αίτημα για μηδενικό εμπλουτισμό ουρανίου. Επίσης, δεν είναι σαφές

● αφενός αν οι πυρηνικές υποδομές έχουν καταστραφεί πλήρως,

● αφετέρου αν οι Ιρανοί κατάφεραν να μεταφέρουν υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο σε άγνωστες τοποθεσίες.

Με άλλα λόγια, πολλά τα ερωτήματα στους τίτλους τέλους του πολέμου ή, έστω, της εύθραυστης εκεχειρίας Ισραήλ – Ιράν.

Το «Σφυρί του Μεσονυκτίου»

Αργά το βράδυ του Σαββάτου 21 Ιουνίου, της ένατης ημέρας του πολέμου Ισραήλ – Ιράν, οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν άμεσα στον πόλεμο στοχοποιώντας τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

«Ολοκληρώσαμε την πολύ επιτυχημένη επίθεσή μας στις τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των Φορντόου, Νατάνζ και Ισφαχάν», έγραψε μεταξύ άλλων ο Αμερικανός Πρόεδρος στο Truth Social.

Την επομένη, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης προς τα ΜΜΕ, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Πίτερ Χέγκσεθ και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, στρατηγός Νταν Κέιν, επιβεβαίωσαν ότι βομβαρδιστικά stealth B-2 Spirit της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας έριξαν 14 βόμβες GBU-57/B των 30.000 λιβρών στις πυρηνικές υποδομές Φορντόου και Νατάνζ. Συνολικά στην επιχείρηση «Σφυρί του Μεσονυκτίου» συμμετείχαν 125 αμερικανικά αεροσκάφη.

Ο Χέγκσεθ δήλωσε ότι «η επιχείρηση εξάλειψε τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν», ενώ ο στρατηγός Κέιν υποστήριξε ότι «η αποστολή σχεδιάστηκε για να υποβαθμίσει σοβαρά την υποδομή των πυρηνικών όπλων του Ιράν».

Το κύριο πακέτο κρούσης, που αποτελούνταν από επτά βομβαρδιστικά B-2 Spirit, απογειώθηκε από το Μισούρι και κατευθύνθηκε ανατολικά προς την περιοχή – στόχο, πραγματοποιώντας πολλαπλούς εναέριους ανεφοδιασμούς. Από τις 14 βόμβες GBU-57/B, οι δύο χτύπησαν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ και οι υπόλοιπες 12 τις εγκαταστάσεις του Φορντόου.

Η πυρηνική υποδομή του Ισφαχάν (τρίτος στόχος), όπου βρίσκεται το Κέντρο Πυρηνικής Τεχνολογίας (Esfahan Nuclear Technology Center – ENTC), χτυπήθηκε με περισσότερα από 24 βλήματα cruise Tomahawk, τα οποία εκτοξεύτηκαν από ένα αμερικανικό πυρηνοκίνητο υποβρύχιο κατευθυνομένων βλημάτων κλάσης Οχάιο.

Ο στρατηγός Νταν Κέιν δήλωσε ότι, εκτός από τα βομβαρδιστικά B-2, στην επιχείρηση έλαβαν μέρος μαχητικά αεροσκάφη πολλαπλού ρόλου τέταρτης και πέμπτης γενιάς, δεκάδες αεροσκάφη εναέριου ανεφοδιασμού, αεροσκάφη συλλογής πληροφοριών, ένα υποβρύχιο κατευθυνομένων βλημάτων και χρησιμοποιήθηκαν συνολικά 75 κατευθυνόμενα όπλα ακριβείας.

Όπως ανέφερε ο Πήτερ Χέγκσεθ, «αυτή ήταν η μεγαλύτερη επιθετική επιχείρηση των B-2 στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών» και πρόσθεσε ότι «οι αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι και οι τρεις πυρηνικές υποδομές υπέστησαν εξαιρετικά σοβαρές ζημιές». Ωστόσο αμέσως μετά οι «New York Times» ανέφεραν ότι«η επίθεση στο Φορντόου προκάλεσε σοβαρές ζημιές στις εγκαταστάσεις, αλλά δεν τις κατέστρεψε ολοσχερώς».

Δορυφορικές εικόνες που παρείχε η Maxar Technologies, οι οποίες συλλέχθηκαν το πρωί της Κυριακής, δείχνουν ξεκάθαρα αρκετούς κρατήρες μεγάλης διαμέτρου κατά μήκος της κορυφογραμμής πάνω από το υπόγειο συγκρότημα του Φορντόου, που στεγάζει δύο αίθουσες με τουλάχιστον 2.000 φυγοκεντρητές (συσκευές που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό του ουρανίου, το οποίο είναι απαραίτητο για την παραγωγή πυρηνικού καυσίμου). Επιπλέον, αρκετές από τις εισόδους των σηράγγων, που οδηγούν στις υπόγειες εγκαταστάσεις, είναι φραγμένες με χώμα. Μετά τους βομβαρδισμούς, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency – ΙΑΕΑ) ανέφερε ότι «δεν υπήρξαν αυξημένα επίπεδα ακτινοβολίας εκτός των εγκαταστάσεων».

Τι επιδιώκει η κυβέρνηση Τραμπ

Στην ομιλία του μετά την επίθεση στις τρεις κύριες ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, ο Πρόεδρος Τραμπ τόνισε ότι «στόχος μας ήταν η καταστροφή της πυρηνικής ικανότητας εμπλουτισμού του Ιράν και ο τερματισμός της πυρηνικής απειλής». Στη συνέχεια, προειδοποίησε: «Το Ιράν, ο νταής της Μέσης Ανατολής, πρέπει τώρα να κάνει ειρήνη. Εάν δεν το κάνει, οι μελλοντικές επιθέσεις θα είναι πολύ μεγαλύτερες και πολύ πιο εύκολες… Είτε θα υπάρξει ειρήνη είτε θα υπάρξει τραγωδία για το Ιράν, πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που έχουμε δει τις τελευταίες οκτώ ημέρες».

Από την οπτική γωνία του Τραμπ, ο αμερικανικός βομβαρδισμός είχε δύο στόχους. Συγκεκριμένα, να καταστραφούν οι πυρηνικές υποδομές Φορντόου, Νατάνζ, Ισφαχάν, και ο κυριότερος να επιτευχθεί εκεχειρία μεταξύ Τελ Αβίβ και Τεχεράνης.

Η κυβέρνηση Τραμπ δεν σκοπεύει να συνεχίσει τη στρατιωτική δραστηριότητα κατά του Ιράν, εκτός βέβαια εάν απαιτηθεί λόγω πιθανών ιρανικών επιθέσεων σε αμερικανικούς στόχους ή σε συμμάχους των Αμερικανών. Επιπρόσθετα, δεν σκοπεύει να ανατρέψει το καθεστώς της Τεχεράνης, αλλά ενδέχεται να θέσει σαφείς κόκκινες γραμμές, σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα, το βαλλιστικό πρόγραμμα και τις περιφερειακές δραστηριότητες του Ιράν.

Παρά την απόφαση να χτυπηθούν οι πυρηνικές εγκαταστάσεις, είναι σαφές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν προσηλωμένες στην αποφυγή εμπλοκής σε έναν παρατεταμένο πόλεμο. Εξάλλου, αυτή είναι και η προεκλογική δέσμευση του Τραμπ, την οποία παραβίασε το προηγούμενο Σάββατο! Είναι προφανές ότι η προεκλογική δέσμευσή του θα μπορούσε να παραβιαστεί και για δεύτερη φορά, εάν το Ιράν παρατείνει την επιθετική του συμπεριφορά χωρίς να προκληθεί ή αν επιμείνει στις πυρηνικές του φιλοδοξίες.

Τα αντίποινα του ιρανικού καθεστώτος

Ήδη αμέσως μετά τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς το Ιράν εκτόξευσε έξι ή επτά πυραύλους κατά του Ισραήλ, χωρίς να προκαλέσει ανθρώπινες απώλειες, ενώ παράλληλα προετοιμάσθηκε για αντίποινα κατά των Αμερικανών. Επίσης, το ιρανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε το κλείσιμο των στενών του Χορμούζ, αν και η τελική απόφαση θα έπρεπε να ληφθεί από το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας.

Οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC) απείλησαν έμμεσα να επιτεθούν σε αμερικανικές βάσεις στην περιοχή, σε αντίποινα για τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς. Πράγματι, τη Δευτέρα, το Ιράν πραγματοποίησε μια «συμβολική» επίθεση αντιποίνων με 14 βαλλιστικά βλήματα μικρού και μεσαίου βεληνεκούς κατά της μεγαλύτερης αμερικανικής αεροπορικής βάσης Αλ Ουντέιντ στο Κατάρ, χωρίς να προκληθούν απώλειες. Πριν από την επίθεση, προφανώς για να αποφύγουν περαιτέρω κλιμάκωση, οι Ιρανοί μέσω του Κατάρ προειδοποίησαν τους Αμερικανούς.

«Θέλω να ευχαριστήσω το Ιράν, που μας ειδοποίησε έγκαιρα» δήλωσε μετά την επίθεση ο Ντόναλντ Τραμπ, ενώ η Τεχεράνη ισχυρίστηκε ότι «το Ιράν εκτόξευσε έναν πύραυλο για κάθε βόμβα, που έριξαν οι Αμερικανοί στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις».

Σχετικά με τον απολογισμό των ιρανικών επιθέσεων, το «Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου» (ISW) έχει καταγράψει 43 κύματα με συνολικά 543 βαλλιστικά βλήματα και περισσότερα από 1.000 drones, από την έναρξη της επιχείρησης «Αληθής Υπόσχεση III». Το στρατιωτικό ραδιόφωνο του Ισραήλ ανέφερε ότι οι IDF αναχαίτισαν το 80% – 90% των βλημάτων και το 99,9% των drones.

Εύθραυστη εκεχειρία

Πέντε ώρες μετά τα ιρανικά αντίποινα,ο Αμερικανός Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ και το Ιράν συμφώνησαν κατάπαυση του πυρός. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες προς το παρόν πληροφορίες, μετριοπαθή ηγετικά στελέχη της ιρανικής ελίτ φέρεται ότι επιδίωξαν να πιέσουν τον 86χρονο ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν Αλί Χαμενεΐ προκειμένου να αποδεχτεί την κατάπαυση του πυρός ή να τον παραγκωνίσουν εντελώς.

Περίπου τρεισήμισι ώρες μετά την έναρξη της αμοιβαία συμφωνημένης εκεχειρίας, που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση των Αμερικανών και των Καταριανών, ο Νετανιάχου ανέφερε ότι «τρεις ιρανικοί πύραυλοι εκτοξεύτηκαν κατά του Ισραήλ».

Η επίθεση αυτή, την οποία αρνήθηκε η Τεχεράνη, πραγματοποιήθηκε αμέσως ύστερα από μια θανατηφόρα ιρανική πυραυλική επίθεση, που σκότωσε τέσσερις Ισραηλινούς και τραυμάτισε άλλους 22 στη Μπιρσίβα, λίγο πριν από την έναρξη της κατάπαυσης του πυρός. Στη συνέχεια, η ισραηλινή πολεμική αεροπορία πραγματοποίησε μια μικρή επιδρομή εναντίον ενός ιρανικού ραντάρ βόρεια της Τεχεράνης.

Όλα αυτά βέβαια έκαναν έξαλλο τον Τραμπ, που προετοιμαζόταν να μεταβεί στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ολλανδία. Πάντως αργότερα, έπειτα από μια συνομιλία με τον Τραμπ, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι «το Ισραήλ θα απόσχει από περαιτέρω επιθέσεις αντιποίνων».

Σοβαρά προβληματισμένος ο Νετανιάχου

Στις 22 και 23 Ιουνίου οι IDF συνέχισαν τη διεξαγωγή της αεροπορικής επιθετικής επιχείρησης «Ανατέλλων Λέων». Όπως αναφέρει το ISW, πραγματοποίησαν μια σειρά αεροπορικών επιδρομών κυρίως στο δυτικό Ιράν, για την καταστροφή υπόγειων και υπέργειων ιρανικών στρατιωτικών υποδομών, αποθηκών βαλλιστικών βλημάτων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, εκτοξευτών βαλλιστικών βλημάτων, υποδομών εσωτερικής ασφάλειας, κρατικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας, προσωπικού των IRGC, καθώς και του οδικού δικτύου που οδηγεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Φορντόου, προκειμένου να εμποδίσουν τους Ιρανούς αφενός να αξιολογήσουν τις ζημιές στις πυρηνικές υποδομές από τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς, αφετέρου να μεταφέρουν υλικά (φυγοκεντρητές ή και εμπλουτισμένο ουράνιο) σε άλλες τοποθεσίες.

Ισραηλινές πληροφορίες αναφέρουν ότι το Ιράν ίσως να έχει μετακινήσει μέρος του πυρηνικού του υλικού σε άγνωστες τοποθεσίες, πριν από τους βομβαρδισμούς των Β-2 Spirit. Αυτό συνιστά μια εκδοχή που, αν επιβεβαιωθεί, είναι πιθανόν βραχυπρόθεσμα να προκαλέσει επιπρόσθετες συγκρουσιακές καταστάσεις, πέρα από την πιθανότητα συνέχισης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Επομένως, δικαιολογημένα προβληματίζει τον Νετανιάχου.

● Καταστράφηκε ή όχι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;

● Εξουδετερώθηκε ή όχι η ιρανική πυρηνική απειλή;

Εδώ εντοπίζεται και η σημαντική διαφορά επιδιώξεων μεταξύ Ντόναλντ και Μπίμπι. Προκειμένου να θριαμβολογήσει για τα επιτεύγματά του ακόμη και πρόωρα κάποιες φορές, ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει ως απώτερο στόχο τον τερματισμό του πολέμου Ισραήλ – Ιράν.Ως εκ τούτου, ισχυρίζεται ότι οι εγκαταστάσεις έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Ενώ ο Νετανιάχου επιδιώκει την εξουδετέρωση της πυρηνικής και την ελαχιστοποίηση της βαλλιστικής απειλής του Ιράν.

Εκτιμώ ότι, στην παρούσα φάση, ουδείς μπορεί να αποφανθεί με σαφήνεια για το μέγεθος της καταστροφής των ιρανικών πυρηνικών υποδομών. Ίσως, αν τους το επιτρέψουν οι Ιρανοί, το επόμενο χρονικό διάστημα οι επιθεωρητές της ΙΑΕΑ, οι οποίοι παρέμειναν στο Ιράν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, θα μπορέσουν να εργαστούν αφενός για να διαπιστώσουν την κατάσταση των πυρηνικών υποδομών, αφετέρου να επαληθεύσουν την ύπαρξη των αποθεμάτων πυρηνικού υλικού (περίπου 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%) που υπήρχαν πριν από την έναρξη του πολέμου.

Ρωγμές στο ιρανικό καθεστώτος

Σύμφωνα με τον ιρανικό διαδικτυακό ενημερωτικό ιστότοπο Iranwire, φαίνεται να υπάρχουν εσωτερικές ρωγμές εντός του ιρανικού καθεστώτος, σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της σύγκρουσης με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο μετριοπαθής πρώην Πρόεδρος του Ιράν Χασάν Ρουχανί φέρεται να συναντήθηκε με ανώτερους κληρικούς στην Κομ, προκειμένου να τους πείσει να πιέσουν τον Χαμεϊνί, ώστε να υποχωρήσει σε βασικές απαιτήσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής του εμπλουτισμού ουρανίου.

Ο Ρουχανί παρουσίασε τις συναντήσεις ως μια προσπάθεια «σωτηρίας» της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ωστόσο, δεν έγινε γνωστό τι απάντησαν οι κληρικοί. ΜΜΕ που συνδέονται με τους IRGC ισχυρίστηκαν στις 19 Ιουνίου ότι «μερικά ύποπτα και αναξιόπιστα» άτομα εντός του καθεστώτος προσπαθούσαν να πείσουν τους κληρικούς στην Κομ για συμβιβασμό με το Ισραήλ.

Απροσδιόριστα προς το παρόν ηγετικά στελέχη του καθεστώτος φέρεται να έχουν αναπτύξει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για να κυβερνήσουν το Ιράν χωρίς τον Χαμενεΐ, σε περίπτωση που ο ανώτατος Ιρανός ηγέτης σκοτωθεί ή τεθεί ανεπίσημα στο περιθώριο. Τα άτομα που επεξεργάζονται αυτό το σχέδιο έχουν συμφωνήσει ότι μια επιτροπή ηγεσίας, στην οποία βασικό ρόλο θα έχει ο Ρουχανί, θα αντικαταστήσει τον Χαμενεΐ και θα διαπραγματευτεί μια εκεχειρία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

O Τραμπ ανακοινώνει «μεγάλη πρόοδο» προς μια κατάπαυση του πυρός στη Γάζα

Ο σοσιαλιστής Μαμντάνι προκαλεί πολιτικό σεισμό στις προκριματικές εκλογές για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης

Αρμενία: Συνελήφθη Αρχιεπίσκοπος για απόπειρα πραξικοπήματος