Όπως αναφέρουν πολλά διεθνή ΜΜΕ, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει πολλούς λόγους να είναι ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, στις 24-25 Ιουνίου στη Χάγη. Με εξαίρεση την Ισπανία, οι υπόλοιποι σύμμαχοι, οι οποίοι εισάγουν σχεδόν τα δύο τρίτα των οπλικών τους συστημάτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεσμεύτηκαν να διαθέτουν συνολικά το 5% του ΑΕΠ τους ετησίως για τις αμυντικές τους ανάγκες, έως το 2035. 

Το διεθνές ινστιτούτο «Stockholm International Peace Research Institute» (SIPRI) χαρακτηρίζει ως «ανησυχητικό» το οικονομικό πλαίσιο του 5%. Τα επίπεδα χρέους πολλών κρατών-μελών του ΝΑΤΟ είναι σχετικά υψηλά και η δημοσιονομική βιωσιμότητα αρκετών από αυτά είναι αμφισβητήσιμη. Μεταξύ των συμμάχων, μόνο η Γερμανία είχε ιστορικά αυστηρή δημοσιονομική πολιτική, με λόγο χρέους προς ΑΕΠ κάτω από 100 (62,5%). Ωστόσο, το 2025 το γερμανικό κοινοβούλιο τροποποίησε το σύνταγμα της χώρας για να άρει το φρένο χρέους και έτσι να επιτρέψει την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.

Τον Μάιο του 2025, ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική αξιολόγηση των ΗΠΑ, λόγω ανησυχιών για το χρέος τους. Δύο στους τρεις κύριους οίκους αξιολόγησης εκτίμησαν τις προοπτικές για την πιστοληπτική αξιολόγηση της Γαλλίας ως αρνητικές, μετά την υποβάθμιση των αξιολογήσεών τους το 2024. Το τελευταίο τρίμηνο του 2024, το γαλλικό χρέος ήταν 112% του ΑΕΠ. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποίησε την Ιταλία για το χρέος της και πρότεινε δημοσιονομική μεταρρύθμιση. Το 2023, το χρέος της Ιταλίας έφτασε το 135% του ΑΕΠ.

Ο μέσος όρος των αμυντικών δαπανών για όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ το 2024 ανέρχεται στο 2,2% του ΑΕΠ, που ισοδυναμεί με περίπου 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια. Με 3,5% του ΑΕΠ, οι αμυντικές δαπάνες για πολλούς συμμάχους του ΝΑΤΟ θα έπρεπε να διπλασιασθούν ή και να τριπλασιασθούν. Μόνο η Πολωνία, με αμυντικές δαπάνες 4,2% του ΑΕΠ για το 2024, ξεχωρίζει και θεωρείται ότι σχεδόν έχει επιτύχει τον στόχο.

Με βάση τις προβλέψεις για το ΑΕΠ, εάν όλοι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ επιτύχουν τον στόχο τους το 2035, θα χρειαστεί να διαθέσουν περίπου 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα σε ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες από ό,τι το 2024. Αυτό θα έθετε τις συνολικές ετήσιες στρατιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ στα 2,9 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η δαπάνη του 5% του ΑΕΠ το 2035 θα απαιτούσε επιπλέον σχεδόν 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα οι συνολικές δαπάνες των συμμάχων στο ΝΑΤΟ εκείνο το έτος να ανέρχονται σε περίπου 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Εξετάζοντας ορισμένες μεμονωμένες χώρες, προκύπτει ότι η Γερμανία θα χρειαστεί να δαπανήσει περίπου 329 δισεκατομμύρια δολάρια το 2035, για να φτάσει το 5%. Η Γαλλία θα χρειαστεί να δαπανήσει περίπου 221 δισεκατομμύρια δολάρια και η Ιταλία 158 δισεκατομμύρια δολάρια. Εντωμεταξύ, οι εκτιμώμενες δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση σε αυτές τις τρεις χώρες ανέρχονται σήμερα σε περίπου 283 δισεκατομμύρια δολάρια, 225 δισεκατομμύρια δολάρια και 126 δισεκατομμύρια δολάρια, αντίστοιχα. Το 2024, μόνο εννέα χώρες στον κόσμο είχαν αμυντικές δαπάνες 5% ή περισσότερο, με το υψηλότερο να καταγράφεται σε εκείνες που βρίσκονται σε πόλεμο.

Ο νέος στόχος δαπανών του ΝΑΤΟ ναι μεν σηματοδοτεί μια αποφασιστική στιγμή στην πορεία της συμμαχίας και απάντηση στη ρωσική απειλή, αλλά θέτει και σημαντικές προκλήσεις, τόσο δημοσιονομικές όσο και επιχειρησιακές.

Μια συμμαχία του ΝΑΤΟ, που αυξάνει σημαντικά το πλεονέκτημά της στις στρατιωτικές δαπάνες σε σύγκριση με τους αντιπάλους της, μπορεί να αποτρέψει την επιθετικότητα, αλλά κινδυνεύει επίσης να επιταχύνει έναν ανταγωνισμό εξοπλισμών που παραβλέπει τη διπλωματία. Τελικά, η συνεχιζόμενη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών αντανακλά μια απομάκρυνση από μια κουλτούρα που προωθεί την ειρήνη μέσω της συνεργασίας, του διαλόγου, του σεβασμού του διεθνούς δικαίου, της εκπλήρωσης των διεθνών δεσμεύσεων προς όφελος του κοινού καλού και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών.

Απροθυμία Τραμπ για την Ουκρανία

Πέραν του οικονομικού πλαισίου του 5%, οι σύμμαχοι συμφώνησαν να αποδυναμώσουν τη διακήρυξη της συνόδου, αφαιρώντας μεταξύ άλλων αναφορές και προτάσεις στις ΝΑΤΟϊκές φιλοδοξίες της Ουκρανίας. Για παράδειγμα, το ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής της συμμαχίας το 2024 στην Ουάσινγκτον είχε την ακόλουθη διατύπωση: «Καθώς η Ουκρανία συνεχίζει αυτό το ζωτικό έργο, θα συνεχίσουμε να την υποστηρίζουμε στην μη αναστρέψιμη πορεία της προς την πλήρη ευρωατλαντική ολοκλήρωση, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης στο ΝΑΤΟ». Αντίθετα, η διακήρυξη της συνόδου κορυφής του 2025 δεν είχε παρόμοια διατύπωση, αντανακλώντας την απροθυμία της πολιτικής Τραμπ να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, αν και η διακήρυξη της συνόδου κορυφής του 2024 υποσχόταν ότι «προτάσεις σχετικά με τη στρατηγική προσέγγιση του ΝΑΤΟ απέναντι στη Ρωσία θα απασχολήσουν τη σύνοδο κορυφής του 2025», εντούτοις το ανακοινωθέν της τελευταίας συνόδου δεν περιέχει τέτοιες προτάσεις.

Ωστόσο, ο Τραμπ θα εξετάσει το ενδεχόμενο έγκρισης της πρώτης παράδοσης συστημάτων αεράμυνας Patriot κατά την προεδρία του, τα οποία παραμένουν ουσιαστικά το μοναδικό αξιόπιστο οπλικό σύστημα της Ουκρανίας για την κατάρριψη ρωσικών βαλλιστικών βλημάτων εδάφους-εδάφους. Αυτό προκύπτει από σχόλια, που έκανε στον Τύπο μετά τη συνάντησή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι την τελευταία ημέρα της συνόδου κορυφής. Ακόμα κι αν η Ουκρανία πρέπει να πληρώσει για τις παραδόσεις των Patriot, η συγκατάθεση του Τραμπ θα αποτελεί σημαντική εξέλιξη, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει καμία προθυμία να παράσχει νέα στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο. Σύμφωνα με την Washington Post, η στρατιωτική βοήθεια που εγκρίθηκε επί εποχής Μπάιντεν έχει ήδη εξαντληθεί.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Ιράν: Σχεδόν χίλιοι νεκροί από τον 12ήμερο πόλεμο με το Ισραήλ – Με ποιους όρους θα επανέλθει στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ

Μέρκελ εναντίον Μερτς για το μεταναστευτικό: «Πρέπει να σκεφτούμε το όλο θέμα ευρωπαϊκά»

H ΕΕ παρατείνει τα οικονομικά περιοριστικά μέτρα κατά της Ρωσίας για άλλους έξι μήνες