Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες δίνει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες της χωρίς να παραβιάσει τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών (ECOFIN) αφορά συνολικά 15 κράτη-μέλη και καλύπτει την περίοδο 2025-2028.

Η ρύθμιση επιτρέπει στην Ελλάδα να αποκλίνει έως και 1,5% του ΑΕΠ ετησίως από τους στόχους του Συμφώνου Σταθερότητας, δημιουργώντας δημοσιονομικό χώρο περίπου 500 εκατομμυρίων ευρώ για το 2026. Αυτό αποτελεί σημαντική ενίσχυση, δεδομένου ότι οι αμυντικές δαπάνες της χώρας ξεπερνούν ήδη το 3% του ΑΕΠ, ποσοστό που υπερβαίνει κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Η απόφαση του ECOFIN στοχεύει στην υποστήριξη των κρατών-μελών που αντιμετωπίζουν αυξημένες αμυντικές ανάγκες, όπως η Ελλάδα, η οποία λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή έχει δεχθεί έντονες πιέσεις. Η χώρα μας αποτελεί ένα κρίσιμο σύνορο τόσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και για το ΝΑΤΟ, επενδύοντας σταθερά ποσοστό άνω του 3% του ΑΕΠ στην άμυνα, ξεπερνώντας κατά πολύ τον στόχο του 2% που έχει θέσει το ΝΑΤΟ.

Ο υπουργός Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, χαρακτήρισε την απόφαση ως «στρατηγική νίκη», υπογραμμίζοντας την ικανότητα της Ελλάδας να διεκδικεί θεσμικά εργαλεία που ενισχύουν την εθνική ασφάλεια και την κυριαρχία. Επισήμανε ότι η χώρα ήταν από τις πρώτες που υπέβαλαν το σχετικό αίτημα και πλέον διαθέτει επιπλέον 500 εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση της άμυνας το 2026.

Με το μέτρο αυτό, η Ελλάδα μπορεί να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της χωρίς να κινδυνεύει με κυρώσεις ή διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος, αρκεί οι επιπλέον δαπάνες να συνδέονται με αμυντικούς σκοπούς. Τα υπόλοιπα δημόσια έξοδα θα πρέπει να παραμείνουν εντός των προβλεπόμενων ορίων, καθώς το αναθεωρημένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ επιβάλλει τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής βιωσιμότητας.

Η ρύθμιση αυτή έρχεται σε μία περίοδο έντονων γεωπολιτικών εξελίξεων, με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία να έχει αυξήσει την ανάγκη για ισχυρές και καλά εξοπλισμένες ένοπλες δυνάμεις στην Ευρώπη. Τα 15 κράτη-μέλη που ζήτησαν την ενεργοποίηση της ρήτρας, μεταξύ των οποίων η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Φινλανδία και η Πορτογαλία, προσπαθούν να προσαρμόσουν τους προϋπολογισμούς τους ώστε να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες προκλήσεις.

Παράλληλα, το μεγάλο στοίχημα παραμένει η ισορροπία μεταξύ της αύξησης των αμυντικών δαπανών και της διατήρησης της δημοσιονομικής σταθερότητας. Η Ελλάδα, που έχει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην ΕΕ, πρέπει να διαχειριστεί προσεκτικά αυτή την πρόκληση. Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η αύξηση των δαπανών μειώνει τον δημοσιονομικό χώρο που θα μπορούσε να διατεθεί για κοινωνικές παροχές ή φοροελαφρύνσεις, καθώς είναι κρίσιμο να μην τεθεί σε κίνδυνο η μείωση του χρέους και η δημοσιονομική εξυγίανση.

Το οικονομικό επιτελείο αναγνωρίζει ότι, παρότι η ρύθμιση διευκολύνει τις αμυντικές δαπάνες, δεν δημιουργείται αυτόματα επιπλέον δημοσιονομικός χώρος πέρα από αυτόν που αφορά την άμυνα, γεγονός που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό.

Στον τομέα των εξοπλισμών, η Ελλάδα αναμένει σημαντικές επενδύσεις τα επόμενα χρόνια, με αυξημένες δαπάνες για φρεγάτες, μαχητικά αεροσκάφη και άλλα σύγχρονα συστήματα, γεγονός που θα ενισχύσει τις αμυντικές της δυνατότητες. Η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής αναμένεται να διευκολύνει την υλοποίηση αυτών των επενδύσεων χωρίς να απειληθεί η δημοσιονομική ισορροπία.

Οι διαπραγματεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον ακριβή ορισμό των αμυντικών δαπανών που καλύπτει η ρήτρα συνεχίζονται, με επίκεντρο το εάν θα περιλαμβάνονται μόνο οι επενδύσεις ή και οι λειτουργικές δαπάνες. Η πολωνική προεδρία πιέζει για την ολοκλήρωση των συνομιλιών πριν το καλοκαίρι.

Η Ελλάδα, όπως διαβεβαιώνουν οι αρμόδιοι υπουργοί, θα συνεχίσει να διεκδικεί και να αξιοποιεί κάθε διαθέσιμο εργαλείο που θα ενισχύει την άμυνα και παράλληλα θα διασφαλίζει τη δημοσιονομική της σταθερότητα, ενόψει των πολλαπλών προκλήσεων στην ευρύτερη περιοχή.

Διαβάστε επίσης:

Ακίνητα, καταθέσεις και εμβάσματα στο φως: 930 υποθέσεις «μαύρου» χρήματος εξετάζουν οι Αρχές

ΑΑΔΕ: Πρόστιμα ύψους 138 εκατομμυρίων ευρώ για 8,3 χιλιάδες εικονικά τιμολόγια

Πάνω από 40 χιλιάδες αιτήσεις για διακοπή εργασιών υποβλήθηκαν ψηφιακά με αυτοματοποιημένη έγκριση από την ΑΑΔΕ