Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την πολυαναμενόμενη πρότασή της για τον νέο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ για την επταετία 2028 και 2034, μια σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το 1,21 τρισεκατομμύριο ευρώ που ενέκριναν οι ηγέτες το καλοκαίρι του 2020.

«Είναι ένας προϋπολογισμός για μια νέα εποχή που ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες της Ευρώπης», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το απόγευμα της Τετάρτης.

«Αυτό αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της Ευρώπης. Αυτό ενισχύει την ανεξαρτησία μας.»

Το σχέδιό της αναδιαμορφώνει τη δομή του προϋπολογισμού με βάση τρεις βασικούς πυλώνες.

• 865 δισεκατομμύρια ευρώ για τη γεωργία, την αλιεία, την πολιτική συνοχής και την κοινωνική πολιτική.
• 410 δισεκατομμύρια ευρώ για την ανταγωνιστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας και της καινοτομίας.
• 200 ευρώ για εξωτερική δράση, συμπεριλαμβανομένων 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία.

Our budget will help build a Union that protects.

We are proposing €131 billion for Defence and Space, under the Competitiveness Fund.

5 times of what we have today.

This will strengthen our industrial base and our capabilities. pic.twitter.com/H3E2ZqyHHV

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) July 16, 2025

Ενώ οι άμεσες συνεισφορές από τα κράτη μέλη θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού, η φον ντερ Λάιεν προβλέπει επίσης νέους φόρους σε ολόκληρη την ΕΕ για τα ηλεκτρικά απόβλητα, τον καπνό και τα εταιρικά κέρδη, ώστε να επιτραπεί στις Βρυξέλλες να συγκεντρώσουν πρόσθετα έσοδα από μόνες τους.

Όλα τα χρηματοδοτικά κονδύλια θα εξαρτηθούν από τη συμμόρφωση με το κράτος δικαίου, μια βασική αλλαγή στην αντίδραση στην οπισθοδρόμηση της δημοκρατίας στην Ουγγαρία.

«Το κράτος δικαίου είναι απαραίτητο», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν. «Θα διασφαλίσουμε υπεύθυνες δαπάνες και πλήρη λογοδοσία».

Η παρουσίαση της Τετάρτης σηματοδοτεί επίσημα την έναρξη μιας πολιτικής διαμάχης μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία αναμένεται να είναι παρατεταμένη, εξαντλητική και εκρηκτική, καθώς κάθε εκλογική περιφέρεια αγωνίζεται με νύχια και με δόντια για να εξασφαλίσει χρήματα για τις προτεραιότητές της.

Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν για τον νέο πολυετή προϋπολογισμό διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία της πρώτης της θητείας στην κορυφή της ισχυρής εκτελεστικής εξουσίας.

Λίγο μετά την άφιξή της στις Βρυξέλλες, μια σε μεγάλο βαθμό άγνωστη προσωπικότητα που είχε αποσπαστεί από το Βερολίνο, η φον ντερ Λάιεν βρέθηκε αντιμέτωπη με την πανδημία COVID-19, η οποία την ανάγκασε να σχεδιάσει ένα νέο ταμείο ανάκαμψης, να αποκαταστήσει τις αλυσίδες εφοδιασμού και να διαπραγματευτεί συμβάσεις εμβολίων εκ μέρους των 27 κρατών μελών. Στη συνέχεια, της ανατέθηκε να διαχειριστεί τις συνέπειες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, την απότομη αύξηση των τιμών της ενέργειας, τον πρωτοφανή πληθωρισμό, τον έντονο ανταγωνισμό από την Κίνα και μια σειρά από καταστροφικές φυσικές καταστροφές.

Οι σαρωτικοί δασμοί του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είναι το τελευταίο κεφάλαιο σε μια σειρά διαδοχικών κρίσεων που έχουν θέσει τα οικονομικά της Ένωσης υπό πρωτοφανή πίεση, αμφισβητώντας σοβαρά τη συλλογική ικανότητα αντιμετώπισης απρόβλεπτων γεγονότων.

Έχοντας υπόψη αυτούς τους περιορισμούς, η φον ντερ Λάιεν αναμόρφωσε τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό ώστε να είναι λιγότερο άκαμπτος και πιο ευέλικτος, δίνοντας στις υπηρεσίες της μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών για την κατανομή των χρημάτων σύμφωνα με τις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες εντός και εκτός Ευρώπης.

«Είναι στρατηγικό, πιο ευέλικτο και πιο διαφανές», είπε, χαρακτηρίζοντάς το, το πιο «φιλόδοξο» που έχει προταθεί ποτέ από την εκτελεστική εξουσία.

Η στρατηγική αντιπροσωπεύει μια φιλόδοξη απόκλιση από την παραδοσιακή σκέψη που διέπει τον προϋπολογισμό, ο οποίος είναι επίσημα γνωστός ως Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), το οποίο μέχρι σήμερα βασιζόταν σε σαφώς καθορισμένες πιστώσεις για συγκεκριμένα προγράμματα που διαχειρίζονταν οι εξειδικευμένες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τρεις κύριοι πυλώνες

Μία από τις πιο εντυπωσιακές τροποποιήσεις στην πρόταση της φον ντερ Λάιεν είναι η συγχώνευση των δύο μεγαλύτερων κονδυλίων του προϋπολογισμού: της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η οποία περιλαμβάνει τις επιδοτήσεις για τους αγρότες, και των ταμείων συνοχής.

Αντί να αποτελούν ξεχωριστές οντότητες, και οι δύο θα ομαδοποιηθούν στον πρώτο πυλώνα: τις Εθνικές και Περιφερειακές Εταιρικές Σχέσεις, συνολικής αξίας 865 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Τα δύο κονδύλια φαίνεται να έχουν μειωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τον τρέχοντα προϋπολογισμό, όπου η ΚΑΠ και η πολιτική συνοχής αντιπροσωπεύουν πάνω από το 60% των κονδυλίων.

Η βαθιά περικοπή αναμένεται να αμφισβητηθεί έντονα από τις νότιες χώρες, οι οποίες είναι επιφυλακτικές απέναντι σε οποιαδήποτε αντίδραση από τον γεωργικό τομέα, και από τις ανατολικές χώρες, οι οποίες εξαρτώνται από την πολιτική συνοχής για να γεφυρώσουν το χάσμα με τα πλουσιότερα κράτη μέλη.

Ταυτόχρονα, η μείωση θα χαιρετιστεί θετικά από τις δυτικές και βόρειες χώρες, οι οποίες έχουν σταθερά υποστηρίξει την μεγαλύτερη έμφαση στις σύγχρονες προτεραιότητες, όπως η δράση για το κλίμα, η άμυνα, η ασφάλεια, η έρευνα, η καινοτομία και οι τεχνολογίες αιχμής.

Αυτή η έκκληση ενισχύθηκε πέρυσι από την ιστορική έκθεση του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι, ο οποίος ζήτησε «ριζικές αλλαγές» για να αντιστραφεί η σταθερή μείωση της ανταγωνιστικότητας του μπλοκ και να αντιμετωπιστεί ο έντονος ανταγωνισμός από τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Η απάντηση της φον ντερ Λάιεν αποτελεί μια ακόμη καινοτομία: το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, αξίας 410 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το ταμείο αποσκοπεί στην αξιοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για τη μεγιστοποίηση της επίδρασης του δημόσιου χρήματος, το οποίο συχνά χαρακτηρίζεται ως οικτρά ανεπαρκές.

Ο τρίτος πυλώνας του σχεδίου προϋπολογισμού συνδυάζει όλα τα μέσα εξωτερικής πολιτικής στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ευρώπης, ύψους 200 δισεκατομμυρίων ευρώ. Εδώ, η φον ντερ Λάιεν προτείνει τη δημιουργία ενός ταμείου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, αφιερωμένου αποκλειστικά στην υποστήριξη της ανάκαμψης και της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.

Η ιδέα ακολουθεί τα βήματα της Διευκόλυνσης για την Ουκρανία ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ που ενέκριναν οι ηγέτες στις αρχές του 2024 για να καταστήσουν τη βοήθεια πιο αξιόπιστη και προβλέψιμη. Με τη δημιουργία της διευκόλυνσης, οι Βρυξέλλες προστάτευσαν τις εκταμιεύσεις βοήθειας από εσωτερικές συγκρούσεις και ατομικά βέτο.

Η φον ντερ Λάιεν επιθυμεί να αναπαράγει και να διευρύνει το μοντέλο στον επόμενο προϋπολογισμό, ώστε να διασφαλίσει ότι η Ουκρανία, της οποίας η διαδικασία ένταξης τελεί υπό το βέτο της Ουγγαρίας, μπορεί να βασιστεί στη βοήθεια του μπλοκ, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν ένα βήμα πίσω.

Παράλληλα με τους τρεις πυλώνες, το σχέδιο προβλέπει 292 δισεκατομμύρια ευρώ για άλλα έξοδα.

Η αποπληρωμή του χρέους από την εποχή της COVID εκτιμάται σε 24 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ένας σημαντικός παράγοντας που δεν υπήρχε στον προηγούμενο προϋπολογισμό.

Η Επιτροπή επιμένει ότι το ταμείο ανάκαμψης θα πρέπει να αποπληρωθεί πλήρως μέσω των λεγόμενων ιδίων πόρων, όπως το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), οι τελωνειακοί δασμοί και οι πρόσφατα προτεινόμενοι φόροι, συγκεντρώνοντας περίπου 58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Οι ίδιοι πόροι, ωστόσο, αντιμετωπίζουν εδραιωμένη αντίσταση από τα κράτη μέλη και είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να εγκριθούν.

Διαβάστε επίσης:

Με ύφεση κινδυνεύει η γερμανική οικονομία, στην περίπτωση που επιβληθούν δασμοί 30% από τις ΗΠΑ

Nέα συμφωνία εκεχειρίας ανάμεσα σε Δρούζους και συριακή κυβέρνηση – Τι προβλέπει για τη Σουέιντα

Διεθνείς αντιδράσεις για τα ισραηλινά πλήγματα στη Συρία: Έκκληση για προστασία αμάχων και κατάπαυση πυρός από ΕΕ και ΗΠΑ