Η πρόταση για έναν προϋπολογισμό ύψους 1,8 τρισεκ., έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στους «27» και εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Η πρόταση της Λάιεν δεν τυγχάνει ευρείας στήριξης και αναλυτές στο Politico βλέπουν ήδη το ποιοι θα βγουν χαμένοι -εφ όσον τελικά ψηφιστεί- και ποιοι θα είναι κερδισμένοι.

Χαμένοι

Οι αγρότες

Στον προηγούμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) έφτανε τα 386,6 δισ. ευρώ. Αυτή τη φορά, έχουν προβλεφθεί 300 δισ. ευρώ για τη γεωργία. Μάλιστα, ενώ η ΚΑΠ αποτελούσε μέχρι τώρα ξεχωριστή ενότητα του προϋπολογισμού, τώρα έχει συγχωνευθεί με τη χρηματοδότηση για άλλες πολιτικές μέσα σε ένα ταμείο για τα «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Συνεργασίας». Με βάση αυτά τα σχέδια, οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να δαπανήσουν κατ’ ελάχιστον 300 δισ. ευρώ για τη γεωργία και μπορούν να δαπανήσουν περισσότερα αν το επιλέξουν. Όμως οι οργανώσεις αγροτών που διαδήλωναν έξω από το Κοινοβούλιο και την Επιτροπή έχουν ήδη δείξει πως είναι εξαγριωμένοι.

Η βιομηχανία του καπνού

Ενώ η μεγάλη πλειονότητα του προϋπολογισμού θα προέλθει από τις συνεισφορές των χωρών της ΕΕ, η Επιτροπή πρότεινε επίσης τρεις νέους φόρους που θα αφορούν ηλεκτρονικά απόβλητα, μεγάλες εταιρείες και προϊόντα καπνού όπως τσιγάρα και πούρα. Αυτά τα αγαθά φορολογούνται σήμερα από τις επιμέρους χώρες, οι οποίες κρατούν τα έσοδα. Ο στόχος είναι να παραχθούν 25 έως 30 δισ. ευρώ ετησίως, που θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του κοινού χρέους της ΕΕ το οποίο χρηματοδότησε την ανάκαμψη μετά την Covid. Οι τιμές των τσιγάρων αναμένεται ήδη να αυξηθούν σε όλη την ΕΕ, με εκτιμήσεις να αναφέρουν ότι η τιμή ενός πακέτου θα αυξηθεί κατά 1-2 ευρώ. Για πρώτη φορά μάλιστα, εναλλακτικά προϊόντα όπως τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και ο θερμαινόμενος καπνός θα υπόκεινται σε ελάχιστο συντελεστή.

Η φύση

Η βιοποικιλότητα πρόκειται να χάσει το ξεχωριστό της μερίδιο στον προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς πλέον εντάσσεται σε έναν ευρύτερο στόχο για «κλίμα και περιβάλλον» που θα αντιστοιχεί στο 35% του προϋπολογισμού, δηλαδή περίπου 700 δισ. ευρώ.

Παλαιότερα – πέραν του στόχου για 30% δαπάνες για το κλίμα– το 2024 προβλεπόταν το 7,5% των ετήσιων δαπανών να κατευθυνθεί στη βιοποικιλότητα, ποσοστό που θα αυξανόταν στο 10% το 2026 και 2027. 

Ο νέος στόχος «κλίμα και περιβάλλον» θα εξυπηρετεί και τους έξι περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ, από το κλίμα και τη βιοποικιλότητα έως την κυκλική οικονομία και την πρόληψη της ρύπανσης.

Το πρόγραμμα LIFE εντάχθηκε επίσης στα «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια» καθώς και στο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας των 410 δισ. ευρώ, που συγκεντρώνει διάφορα υφιστάμενα προγράμματα. Μη κυβερνητικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια χρηματοδότησης για τη βιοποικιλότητα. Η ΕΕ αντιμετωπίζει ήδη έλλειμμα χρηματοδότησης ύψους περίπου 37 δισ. ευρώ ετησίως.

Κερδισμένοι

Ανατολικές χώρες και Ουκρανία

Οι ανατολικές χώρες και συγκεκριμένα η Ουκρανία και όσες συνορεύουν με αυτήν, την Ρωσία και τη Λευκορωσία, σημείωσαν μεγάλη νίκη χθες καθώς θα λάβουν περισσότερα κονδύλια από άλλες, για να καλύψουν τις ανάγκες ασφαλείας και ανάπτυξής τους.

Επίσης, η ΕΕ δεν συμπεριέλαβε στα έσοδα την ήδη προγραμματισμένη επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ στα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, ενώ αποφάσισε να στηρίξει την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και την πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ με επιπλέον 100 δισ. ευρώ.

Οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας

Η ΕΕ θα αυξήσει δραστικά τη στήριξη για τον εκσυγχρονισμό των ηλεκτρικών δικτύων, ώστε να μειωθούν οι τιμές ρεύματος. Το Ταμείο «Συνδέοντας την Ευρώπη», που χρηματοδοτεί υποδομές και νέες τεχνολογίες, θα δει τον ενεργειακό του προϋπολογισμό να αυξάνεται στα 30 δισ. ευρώ από μόλις 6 δισ. ευρώ. Επιπλέον, τα δίκτυα θα μπορούν να αντλήσουν πόρους από το διευρυμένο Ταμείο Ανταγωνιστικότητας των 410 δισ. ευρώ, με στόχο τη μείωση απωλειών και λογαριασμών για βιομηχανίες και νοικοκυριά.

Ψηφιακές τεχνολογίες

Η Επιτροπή θέλει να πολλαπλασιάσει επί πέντε τα κονδύλια της ΕΕ για ψηφιακές τεχνολογίες. Αυτό θα ανεβάσει τα ψηφιακά κονδύλια στα 54,8 δισ. ευρώ στον επόμενο προϋπολογισμό. Πρόκειται για τεράστια αύξηση σε έναν τομέα όπου η ΕΕ ήδη επενδύει σημαντικά ποσά για έρευνα και καινοτομία, έχοντας απέναντί της ωστόσο ανταγωνισμό από ΗΠΑ και Κίνα. 

Άμυνα

Η πρόταση της Επιτροπής είναι να διατεθούν τουλάχιστον 131 δισ. ευρώ για άμυνα και διάστημα. Επιπρόσθετα, ξεχωριστοί προϋπολογισμοί θα ενισχύσουν την ετοιμότητα της ΕΕ σε θέματα άμυνας. 

Έρευνα και πολιτισμός

Το κορυφαίο πρόγραμμα της ΕΕ για έρευνα και ανάπτυξη, το Horizon Europe, πρόκειται σχεδόν να διπλασιαστεί στα 175 δισ. ευρώ. Ήδη θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα προγράμματα παγκοσμίως, με τρέχοντα προϋπολογισμό 95 δισ. ευρώ. Η χρηματοδότηση για το Erasmus+ αυξάνεται κατά 50% και ξεπερνά τα 40 δισ. ευρώ. Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης ένα νέο πρόγραμμα «AgoraEU» ύψους 8,6 δισ. ευρώ που θα στηρίζει τον πολιτισμό, τα ΜΜΕ και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Υπό εξέταση

Στρατιωτική κινητικότητα

Η Επιτροπή θέλει να δεσμευτούν 17,7 δισ. ευρώ για στρατιωτική κινητικότητα, σύμφωνα με τον Επίτροπο Μεταφορών Απόστολο Τζιτζικώστα. Στα χαρτιά, αυτό φαίνεται τεράστια νίκη σε σχέση με τα 1,7 δισ. ευρώ του τρέχοντος προϋπολογισμού. Στην πράξη όμως, υπολείπεται κατά πολύ των 75 ή και 100 δισ. ευρώ που είχε δηλώσει ότι απαιτούνται. Η Επιτροπή πρότεινε το μελλοντικό Ταμείο «Συνδέοντας την Ευρώπη» να φτάσει τα 81,4 δισ. ευρώ, με περίπου 51 δισ. ευρώ να προορίζονται για τις μεταφορές.

Πόλεις και περιφέρειες

Το πρόγραμμα συνοχής της ΕΕ στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης στις φτωχότερες περιοχές και στη μείωση των ανισοτήτων. Σήμερα, αντιστοιχεί σε πάνω από το ένα τρίτο του τρέχοντος προϋπολογισμού. Όμως, αντί να είναι ξεχωριστή πολιτική στην πρόταση προϋπολογισμού για το 2028, η χρηματοδότηση συνοχής πλέον εντάσσεται στα λεγόμενα Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Συνεργασίας, τα οποία καταρτίζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις.

Σε μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής, η Επιτροπή δεσμεύτηκε ότι οι φτωχότερες περιοχές της ΕΕ θα λάβουν 218 δισ. ευρώ. Όμως δεν έχουν δοθεί αντίστοιχες εγγυήσεις για την υπόλοιπη ΕΕ, προκαλώντας φόβους ότι το συνολικό ποσό για την περιφερειακή ανάπτυξη θα είναι μικρότερο από το τρέχον. Αυτό είναι κακό νέο για πόλεις και αγροτικές περιοχές που βασίζονται στα κονδύλια συνοχής για να χρηματοδοτήσουν από δρόμους μέχρι δημόσιες βιβλιοθήκες.

Διαβάστε επίσης:

Ο προϋπολογισμός της Φον ντερ Λάιεν εκθέτει τις αδυναμίες της – Νέα «πυρά» εναντίον της, ακόμη και εντός του ΕΛΚ

Ο Τραμπ αλλάζει και τη σύνθεση της… Coca Cola

Τραγωδία στο Ιράκ: Τουλάχιστον 60 νεκροί από φωτιά σε εμπορικό κέντρο, ανάμεσά τους παιδιά – 11 αγνοούμενοι (videos)