Ο ποταμός Έβρος, για πρώτη φορά στην ιστορία, παρουσιάζει σχεδόν μηδενική ροή στην ελληνική επικράτεια. Το γεγονός αυτό δεν είναι μόνο ένα φυσικό φαινόμενο αλλά και μια κραυγή αφύπνισης. Πρόκειται για ένα σοκ που αποκαλύπτει, με τον πιο οδυνηρό τρόπο, την αδράνεια των θεσμών απέναντι στις προειδοποιήσεις της επιστήμης για την κλιματική κρίση.

Η άνυδρη κοίτη ενός ποταμού-συμβόλου

Ο Έβρος δεν είναι απλώς ένας ποταμός – είναι όριο, ιστορία, ζωή. Από τα χρόνια των Περσών και των Μακεδόνων, μέχρι τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο, υπήρξε γεωστρατηγικός άξονας και φυσική ραχοκοκαλιά της Θράκης. Ποτέ όμως, σε καμία ιστορική πηγή, δεν καταγράφηκε η πλήρης σχεδόν αποξήρανσή του.

Το 2025 είναι η πρώτη χρονιά που αγρότες και κτηνοτρόφοι στην περιοχή δηλώνουν ότι «ο ποταμός πέρασε από ροή σε παύση». Οι επίσημες μετρήσεις δείχνουν στάθμη κοντά στο μηδέν στα ελληνικά σημεία μέτρησης.

Η σιωπή της Ιστορίας αποκαλύπτει την ένταση της σημερινής κρίσης
Αντίθετα με το φετινό φαινόμενο της σχεδόν πλήρους αποξήρανσης, όλες οι ιστορικές αναφορές που σώζονται από την αρχαιότητα έως και τα βυζαντινά χρόνια σχετίζονται αποκλειστικά με πλημμυρικά φαινόμενα και υψηλή στάθμη ροής. Ο Έβρος ποτέ δεν περιγράφηκε ως «στεγνός» ή απρόσιτος λόγω έλλειψης νερού.

Χαρακτηριστικό είναι ότι αναφέρεται ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα από τον λυρικό ποιητή Αλκαίο, με φράσεις που εκφράζουν θαυμασμό για την ισχύ και την ομορφιά του:

«Ἔβρε, κάλλιστος ποτάμων …»
(*Έβρε, ω πιο όμορφος από τους ποταμούς…*)

Η αναφορά αυτή, όπως και άλλες όμοιες σε ιστορικούς και γεωγράφους (Στράβων, Προκόπιος, Βυζαντινά χρονικά), περιγράφουν τον Έβρο ως ορμητικό και απροσπέλαστο φυσικό εμπόδιο, όχι ως ξερό αυλάκι.

Η απόλυτη απουσία μαρτυριών ξηρασίας επί χιλιετίες καθιστά τη σημερινή εικόνα όχι απλώς ανησυχητική, αλλά πρωτοφανή και ιστορικά αδιανόητη.

Από την προειδοποίηση στην αδιαφορία

Οι επιστήμονες εδώ και χρόνια επισημαίνουν την εντεινόμενη αστάθεια των υδρολογικών κύκλων. Η Θράκη κινδυνεύει να μεταβληθεί σε ημι-άνυδρη περιφέρεια.

Κι όμως:

– Δεν ελήφθησαν σοβαρά υπόψη οι επιστημονικές εκκλήσεις.
– Δεν προχώρησε καμία πράσινη υποδομή αποκατάστασης της φυσικής   ροής.

– Δεν υπήρξε σχέδιο διακρατικής υδρολογικής συνεργασίας.

Η απουσία σχεδίου μάς οδήγησε στο απόλυτο παράδοξο: ο Έβρος να στερέψει, και η πολιτεία να μην έχει τίποτα να αντιπροτείνει.

Ακόμη και μετά την έντονη προειδοποίηση το 2022 με μόλις 25% περίπου της φυσιολογικής στάθμης .

Η σιωπή δεν είναι ουδετερότητα – είναι συνενοχή
Η κοινωνία, πολίτες και τοπική αυτοδιοίκηση  πρέπει να επιβάλουν στην πολιτεία  να δώσει απάντηση:
Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε την κλιματική κρίση ως κάτι “μακρινό”;
Ή θα την αναγνωρίσουμε επιτέλους ως υπαρξιακή απειλή, που ήδη αποτυπώνεται στον χάρτη μας;
Η πρόκληση του αύριο: Να μην στερέψουμε εμείς
Το στέρεμα του ποταμού είναι ίσως η πιο απτή μεταφορά της κοινωνικής και πολιτικής μας αποτυχίας:

Ο Έβρος στέρεψε… γιατί εμείς στερέψαμε από σχέδιο, φαντασία, και ευθύνη.

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη:
– Διακρατικό σχέδιο σωτηρίας του ποταμού.
– Εθνική στρατηγική για νερό και κλίμα.
– Συμμετοχικές διαδικασίες με την κοινωνία, τους επιστήμονες και τους ΟΤΑ στην πρώτη γραμμή.

Η φύση δεν εκδικείται. Μας προειδοποιεί.

*O Βασίλης Τσολακίδης είναι Βιοαρχιτέκτονας – Σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Ενέργεια, το Περιβάλλον και το Κλίμα

Διαβάστε επίσης:

Τελικά μας κυβερνάει ακόμη ο ΣΥΡΙΖΑ…

«Το ΠΑΣΟΚ είναι το αντίβαρο στην παρακμή Μητσοτάκη/Τσίπρα και η μόνη κυβερνητική πρόταση με πατριωτικό, κοινωνικό και θεσμικό βάθος»

Οι μπανανιές στον Όλυμπο και τα άκυρα στην ευρωπαϊκή εισαγγελία