Για τέσσερις ημέρες, χάρις στο 8o Παγκόσμιο Φεστιβάλ Ποίησης, η πόλη της Πάτρας ξαναβρήκε τον παλιό κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της -σύμφωνα με τον καντιανό ορισμό κι όχι με την τρέχουσα χρήση της έννοιας- φιλοξενώντας δεκάδες ποιητές από 23 χώρες και με τον ποιητικό λόγο να διαρρηγνύει τη συνηθισμένη καθημερινότητα της πόλης, εμπλουτίζοντας εμβληματικά δημόσια σημεία της μητρόπολης της Πελοποννήσου με λέξεις, ήχους και νοήματα, που ξανάφεραν την ποίηση στον πρωταρχικό της χώρο, τον δημόσιο χώρο και το «άστυ».

Κλείνοντας, την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, ο άοκνος εμπνευστής και πρόεδρος του ΔΦΠΠ Αντώνης Σκιαθάς, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ υπογράμμισε πως «με το δίκτυο των ποιητικών φεστιβάλ, από διάφορες χώρες, που έχει δημιουργήσει, είναι ένα πολιτιστικό τοπόσημο της ευρύτερης περιοχής της Δυτικής Ελλάδας και ένα ποιητικό τοπόσημο στον ευρωπαϊκό χώρο. Η διοργάνωση του 2025 πραγματοποιήθηκε σε αρκετά εμβληματικά σημεία της πόλης των Πατρέων εφαρμόζοντας ένα πολυεπίπεδο πρόγραμμα που συμπεριλάμβανε τόσο εκπαιδευτικές δράσεις όσο και τη γνωριμία των ποιητών και ποιητριών με την πόλη, καθώς οι αναγνώσεις του σε αρκετά σημεία της πόλης, σε πεζόδρομους και πλατείες με θεματικές ενότητες, δημιούργησαν ένα μεγάλο λογοτεχνικό ιστό που συνέδεσε τους πολίτες με την ποίηση».

Και πραγματικά, η γενέθλια πόλη ποιητικών κολοσσών όπως ο εθνικός ποιητής μας Κωστής Παλαμάς και η μεγάλη λυρική φωνή της Ιταλίας Ματίλντε Σεράο, που συγκόρμισαν στον λόγο τους το εθνικό και το οικουμενικό, τη στοχαστική ματιά και τη λαϊκή γλώσσα, ανακάλυψε πάλι τον παλμό της ποίησης, που ήχησε σε διαφορετικές γλώσσες (τόσο στην αυθεντική γλώσσα του δημιουργού, όσο και στην ελληνική της μετάφραση) και ρυθμικούς τόνους. Χάρις στον αεικίνητο δρ Αναστάσιο Παγιασλή, η οργάνωση του Φεστιβάλ απλώθηκε άψογα και φυσιολογικά στα σκαλιά της Γεροκωστοπούλου, στη γωνία Αγίου Νικολάου και Μαιζώνος, στην Παντανάσσης και στην Τριών Ναυάρχων, μέσα από πολλά δρώμενα και με τη συμμετοχή του κοινού. Στο δε, Ρωμαϊκό Στάδιο της Πάτρας απονεμήθηκαν τα βραβεία «Ελαίας Κότινος» για το 2025 στους σημαντικούς ποιητές Κυριάκο Χαραλαμπίδη και Θανάση Νιάρχο, όπως και στον πρόσφατα χαμένο Γιάννη Κορίδη.

Όπως διαπιστώνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ισπανός ποιητής Τζόναθαν Τέουμα «τέτοιου είδους διοργανώσεις είναι πολύ σημαντικές για τους ποιητές, διότι ζούμε σε πολύ ατομιστικές εποχές, όπου αναγκάζουν τον καθένα να παραμένει στον δικό του κύκλο. Όμως τέτοιου είδους διοργανώσεις είναι πολύ διδακτικές και για εμάς. Για παράδειγμα δεν γνώριζα την παραγωγή από την Ανατολική Ευρώπη και ανακάλυψα ποιητές από τη Μολδαβία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, καθώς εγώ προερχόμενος από την Ισπανία και το Γιβραλτάρ παραμένω πολύ δυτικοκεντρικός. Συνεπώς το φεστιβάλ ήταν πολύ διαφωτιστικό».

Την άποψη αυτή συνυπογράφει κι ο Γάλλος συνάδελφός του Λοράν Βιζόν, που υπογραμμίζει: «Η ποίηση είναι πολύ σημαντική για όλους μας εδώ, είναι ένα πάθος, όμως έχουμε στο μυαλό μας την κοινωνία και την θέση μας σε αυτή. Δεν είναι μία απλή διασκέδαση το να γράφεις ποίηση, είναι ένας τρόπος ζωής. Και για τούτο, το Φεστιβάλ της Πάτρας είναι πολύ σημαντικό. Κι επιπλέον, εγώ συνεργάζομαι με ένα παρόμοιο Φεστιβάλ Ποίησης στη νότιο Γαλλία και φέτος συνήψαμε συνεργασία με το Φεστιβάλ της Πάτρας».

«Το φεστιβάλ της Πάτρας ήταν πολύ διαφορετικό από τα υπόλοιπα φεστιβάλ που έχω παρακολουθήσει σε άλλες χώρες, γιατί αποτελεί ένα πολύ πιο ευρύ και φιλόδοξο εγχείρημα, που φέρνει ποιητές από πολλές χώρες για να συμμετέχουν όχι μόνο σε αναγνώσεις, αλλά και σε άλλα δρώμενα. Η όλη του οργάνωση, που ήταν ανοικτή στην πόλη και έφερνε τους ποιητές σε επαφή με τον απλό κόσμο, κάνει την ποίηση έναν ανοικτό ορίζοντα, όχι μία στενή μεθόριο, αλλά αντίθετα ένα φαντασιακό όριο, όπου όσο το μετακινείς τόσο αυτό μετατίθεται ακόμη πιο μακριά και ποτέ δεν συναντάς τον ορίζοντα», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ισπανίδα Σίλβια Νιέβα Ράμος.

Τη σημασία του να ακουσθεί ο ποιητικός λόγος πέρα από τα φράγματα της γλώσσας υπογραμμίζουν και ο Γκαμπριέλ Μορένο από το Γιβραλτάρ και ο Βούλγαρος ποιητής κι ερευνητής Ιβάν Χριστόφ.

«Εγώ καθώς προέρχομαι από το Γιβραλτάρ, η περιφερειακή κι ιδιαίτερη γλώσσα στην οποία γράφω μοιάζει σαν να υπάρχει και το γεγονός ότι συνυπάρχω σε ένα διεθνές Φεστιβάλ κατά κάποιο τρόπο εξακτινώνει και νομιμοποιεί τη γλώσσα μου στον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης ήταν και μια πρόκληση, γιατί τα ποιήματά μου έπρεπε να μεταφρασθούν και μη γνωρίζοντας ελληνικά όφειλα να βρω την αντίστοιχη λέξη στα αγγλικά που όταν μεταφρασθεί στα ελληνικά να αποδίδει επακριβώς το ποιητικό νόημα», τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μορένο. Κι ο Ιβάν Χριστόφ συμπλήρωσε: «Είναι πολύ σημαντικό για εμένα, τόσο ως ποιητής, όσο κι ως μουσικός να μπορώ να παρουσιάσω και τις δύο αυτές πτυχές της δραστηριότητάς μου κάτω από μία κοινή εμφάνιση. Εξάλλου κι εμείς στη Σόφια είμαστε συνδεδεμένοι με το Φεστιβάλ Πάτρας».

Αλλά το ΔΦΠΠ δεν αγκάλιασε μόνον την πόλη. Μία σημαντική ιδιαιτερότητά του φεστιβάλ είναι ότι ανοίχθηκε και στη μαθητιώσα νεολαία, με τις επισκέψεις ποιητών σε Λύκεια και της Πάτρας, αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας. Οι μαθητές δεν άκουσαν απλά τους ποιητές να διαβάζουν τα ποιήματά τους, αλλά συζήτησαν μαζί τους και διαπίστωσαν από κοντά πως η διαδικασία της ποιητικής δημιουργίας δεν είναι μία ερμητική κατάσταση, αλλά συνδέεται με την ίδια τη ζωή, την καθημερινότητα, τον κόσμο μας. Όπως τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διαλεχτή Ισπανίδα ποιήτρια Σίλβια Νιέβα Ράμος «η εσωτερική σου φωνή πάντοτε διαμεσολαβείται από αυτά που ζεις γύρω σου, το μέρος που ζεις, τον πολιτικό σου περίγυρο. Ακόμη και το πιο εσωτερικό και προσωπικό ποίημα έχει να κάνει με αυτά που βιώνεις, γιατί ο τρόπος που βλέπεις τον εαυτό σου εξαρτάται από το τι η κοινωνία σε αφήνει να είσαι ή να μην είσαι».

Χάρις στο ΔΦΠΠ η ποίηση έδειξε πως γνωρίζει πώς να πλησιάζει τον άνθρωπο κάθε εποχής, καθώς με τον δικό της εσωτερικό τρόπο και την πάλλουσα γλώσσα της, που διευρύνουν τα όρια του επιστητού και του αντιληπτού, κατορθώνει να εκφράσει τις αγωνίες και τις προσδοκίες του. Όπως τονίζει ο Ιβάν Χριστόφ, πρέπει «να πάρουμε θέση και να σταματήσουμε να γράφουμε για τους εαυτούς μας και να γράφουμε για την απελευθέρωση από τους κοινωνικούς κινδύνους, τον λαϊκισμό, τον φασισμό, την ακροδεξιά, τους πολέμους, μέσα πάντα από τη δική μας την προσωπική, ποιητική, οπτική γωνία».

Αυτό ακριβώς το ζήτημα, η αποδοχή της ποίησης στους σημερινούς ταραγμένους καιρούς κι η ενασχόληση των δημιουργών με τα φλέγοντα ζητήματα της κοινωνίας και της οικουμένης, είναι ένα κορυφαίο θέμα που απασχόλησε και τους ποιητές που συμμετείχαν στο ΔΦΠΠ.

«Το ζήτημα είναι πως οι ποιητές δεν μιλούν γι’ αυτά τα ζητήματα και κανείς δεν ακούει τους ποιητές γιατί δεν έχουν έναν ουσιαστικό κοινωνικό αντίκτυπο. Πολλοί ποιητές γράφουν και συνομιλούν μόνο για και με ποιητές. Ίσως υπάρχουν είδη, που μπορούν να φέρουν ένα μήνυμα σε κάποιο ευρύτερο κοινό, αλλά στη συντριπτική τους πλειονότητα οι ποιητές γράφουν και διαβάζουν για άλλους ποιητές και κριτικούς. Όσο ωραίο κι εάν είναι αυτό δεν διεισδύουν στην κοινωνία, μιλάμε μόνο στον εαυτό μας. Γι’ αυτό θα πρέπει να κινηθούμε πέρα από τους κύκλους μας», τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γκάμπριελ Μορένο. Από την πλευρά του ο Τζόναθαν Τέουμα σχολίασε ότι «πρέπει να είμαστε πιο φιλόδοξοι και να αρπάζουμε κάθε ευκαιρία. Μπορούμε να είμαστε πολιτικοποιημένοι ή κοινωνικοποιημένοι, όπως συνέβη στη Μαδρίτη κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά θα πρέπει να φέρνουμε τα πράγματα στην πραγματική τους προοπτική. Να μην μας τυφλώνει η αποκλειστικά οικονομίστικη πλευρά της ζωής, αλλά και να αναρωτηθούμε και για τις άλλες πλευρές της. Θα πρέπει να είμαστε πιο φιλόδοξοι και να αναλύουμε, ώστε να φθάσουμε σε μία γενική εικόνα που θα είναι κατανοητή κι αποδεκτή».

Όμως μπορεί η ποίηση να φθάσει εύκολα στα αυτιά των ανθρώπων σε καιρούς όπου η ταχύτητα κι η υπερπληροφόρηση δημιουργούν τους σύγχυση; «Με τον τρόπο που δουλεύουν τα μέσα ενημέρωσης είναι πολύ κατανοητό που η ποίηση δεν βγαίνει στα πρωτοσέλιδα και στους πηχιαίους τίτλους. Ή ακόμη σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρείται κι επικίνδυνη. Σε μία εποχή που τα τηλεοπτικά προγράμματα έχουν γίνει ανταγωνιστικά, είτε αφορούν τη μαγειρική, είτε το τραγούδι, ορισμένα υβριδικά είδη ποίησης–με μουσική, βίντεο–μπορούν κι αυτά να βρουν θέση στα μέσα. Αλλά η συστημική τηλεόραση δεν θέλει να εμβαθύνει σε τέτοιο βαθμό, να θίξεις τον εσωτερικό σου κόσμο, την κοινωνική πραγματικότητα», υπογράμμισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Τζόναθαν Τέουμα, ενώ ο Ιβάν Χριστόφ είχε μία άλλη εκδοχή γιατί ο ποιητικός λόγος, ελάχιστα εμπορικός δεν βρίσκει εύκολα διαύλους προς το κοινό:«Όπως έλεγε κι ένας φίλος μου, η ποίηση ποτέ δεν θα μπορέσει να γίνει εμπορική, γιατί πάνω απ’ όλα είναι ελευθερία».

Ωστόσο, σύμφωνα με όλους τους ποιητές που συμμετείχαν στο 8ο ΔΦΠΠ η ποίηση πάντοτε και παρά τις δυσκολίες, επιβιώνει και συνεχίζει να είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο. Γιατί όπως εξηγεί ο Γκαμπριέλ Μορένο: «Εκείνο που φέρνει η ποίηση, το πραγματικό της δώρο στον άνθρωπο, είναι εκείνο που υπερβαίνει τον ιστορικό χρόνο, την άχρονη πλευρά της φαντασίας του ποιητή και της τέχνης, κάτι πολύ περισσότερο από το παρόν. Ναι μεν είναι καλός ο ακτιβισμός, αλλά δεν θα πρέπει να λησμονούμε και το μαγικό στοιχείο. Το οποίο δεν αναβλύζει από τις απόψεις, αλλά από το παιχνίδισμα μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας».

Το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης της Πάτρας απέδειξε για ακόμη μία χρονιά την ανθεκτικότητα και την δυνατότητά του να εξελίσσεται, εμπλουτίζοντας το πρόγραμμα και τον κατάλογο των συμμετεχόντων. Παράλληλα και ο εμπορικός κόσμος της Πάτρας αντιλαμβάνεται πόσο η συρροή τόσων ανθρώπων (ποιητών, κοινού, αλλά και επισκεπτών που έρχονται για να παρακολουθήσουν το ΔΦΠΠ) αφήνει και μία οικονομική υπεραξία στην πόλη και όλο και περισσότερο συμμετέχει ενεργά στη χορηγία του. Όπως τόνισε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αντώνης Σκιαθάς «ο θεσμός μεγαλώνει και απλώνεται στην πόλη με την φροντίδα των πολιτών της Πάτρας κάνοντάς το υπόθεση πολιτισμού που αφορά όλη την πόλη».

Το ΔΦΠΠ έχει κατορθώσει να δημιουργήσει ένα σημείο αναφοράς όχι μόνον για την πόλη της Πάτρας, αλλά σιγά σιγά και για όλη τη Μεσόγειο και την Ευρώπη. Όπως διαπιστώνει ο κ. Σκιαθάς «οι φιλοξενούμενοι μας από 23 χώρες έφυγαν με τις καλύτερες εντυπώσεις, καταθέτοντας την άποψη και στα μέσα επικοινωνίας των χωρών τους ότι το Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας είναι ένας πολύ σημαντικός θεσμός για τη λογοτεχνία στον κόσμο. Οι ευθύνες είναι μεγάλες, καθώς ξεκίνησε ο προγραμματισμός για το επόμενο φεστιβάλ».

Διαβάστε επίσης:

H φωτογραφία της Τέιλορ Σουίφτ που… έκοψε την ανάσα των φανς της (Photo)

«Τα Ραδίκια Ανάποδα»: Ο ξεκαρδιστικός μονόλογος του Γιώργου Γαλίτη για ενδέκατη χρονιά στο Θέατρο «Altera Pars»

«Μπερλινγκουέρ- Η μεγάλη ελπίδα»: Βιογραφία, με υλικό το σινεμά