Όταν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ μίλησε στο Ισραήλ τη Δευτέρα για να γιορτάσει την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, δήλωσε ότι ήταν καιρός να επιδιώξουμε «το τελικό βραβείο της ειρήνης και της ευημερίας» για ολόκληρη την περιοχή.

Τη Δευτέρα, ο Τραμπ επαίνεσε τις συμφωνίες, λέγοντας ότι ο γαμπρός του, Τζάρεντ Κούσνερ, «έκανε κάτι πολύ ξεχωριστό» όταν βοήθησε στη μεσολάβησή τους. Υπαινίχθηκε επίσης την μακροχρόνια επιθυμία του να τις επεκτείνει, υπονοώντας ότι το Ισραήλ θα μπορούσε ακόμη και να κάνει μια συμφωνία με το Ιράν, τον κύριο εχθρό του στην περιοχή.

Αν και δεν έχει ακόμη επιτευχθεί ένας ολοκληρωμένος τερματισμός του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, ο Τραμπ δήλωσε ότι η κατάπαυση του πυρός σήμαινε «την ιστορική αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής».

Τι είναι οι Συμφωνίες του Αβραάμ;

Υπογεγραμμένη το 2020 στο γκαζόν του Λευκού Οίκου, η πρώτη από τις συμφωνίες, γνωστές ως Συμφωνίες του Αβραάμ, καθιέρωσε διπλωματικούς δεσμούς μεταξύ του Ισραήλ και δύο αραβικών κρατών του Κόλπου, του Μπαχρέιν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Σύντομα ακολούθησε παρόμοια συμφωνία με το Μαρόκο.

Μέχρι τότε, τα μόνα αραβικά κράτη που είχαν αναγνωρίσει επίσημα το Ισραήλ ήταν η Αίγυπτος και η Ιορδανία. Τα περισσότερα άλλα κράτη είχαν δεσμευτεί να μην το πράξουν μέχρι τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.

Η έλλειψη διπλωματικών σχέσεων σήμαινε ότι οι πολίτες του Ισραήλ δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν σε αυτές τις χώρες και αντίστροφα. Επίσης, επέβαλε οποιαδήποτε εμπορική και ασφαλιστική συνεργασία κάτω από το τραπέζι. Μέχρι τις Συμφωνίες του Αβραάμ, ακόμη και οι απευθείας τηλεφωνικές κλήσεις προς το Ισραήλ είχαν αποκλειστεί σε αρκετές αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Εμιράτων.

Ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει τις συμφωνίες του Αβραάμ ως το κορυφαίο επίτευγμα εξωτερικής πολιτικής της πρώτης του θητείας και έχουν λάβει διακομματική υποστήριξη από τους Αμερικανούς νομοθέτες.

Στην τελετή υπογραφής στον Λευκό Οίκο το 2020, ο Τραμπ δήλωσε ότι σηματοδοτούν «την αυγή μιας νέας Μέσης Ανατολής», μιλώντας για ένα μέλλον στο οποίο «άνθρωποι όλων των θρησκειών και υποβάθρων ζουν μαζί με ειρήνη και ευημερία».

Τι αντίκτυπο είχαν οι συμφωνίες;

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ δημιούργησαν μια ευκαιρία για εκτεταμένο εμπόριο, συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και του τουρισμού μεταξύ των χωρών που τις υπέγραψαν.

Ισραηλινοί τουρίστες και επενδυτές έχουν συρρεύσει στο Ντουμπάι, τη μεγαλύτερη πόλη των Εμιράτων, και εταιρείες τεχνολογίας και ενέργειας έχουν υπογράψει νέες συμφωνίες. Το 2024, το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών ξεπέρασε τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια και οι τακτικές πτήσεις συνεχίζουν να μεταφέρουν ταξιδιώτες μεταξύ των Εμιράτων και του Τελ Αβίβ.

Το Μαρόκο έχει επίσης δει μια εισροή Ισραηλινών τουριστών. Και για να ενισχύσουν τα κίνητρά τους για την υπογραφή της συμφωνίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να αναγνωρίσουν την αμφισβητούμενη περιοχή της Δυτικής Σαχάρας ως κυρίαρχο τμήμα του Μαρόκου.

Ο αντίκτυπος στο Μπαχρέιν ήταν πιο μετριοπαθής και οι διαμαρτυρίες κατά των συμφωνιών έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο στη χώρα του Κόλπου.

Οι συμφωνίες ωστόσο, δεν έχουν κάνει τίποτα για την επίλυση της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης. Η κατοχή της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ έχει βαθύνει, αντί να έχει χαλαρώσει, σε αντίθεση με τις ελπίδες των αξιωματούχων των Εμιράτων όταν υπέγραψαν τη συμφωνία. Οι τρέχουσες προοπτικές για ένα παλαιστινιακό κράτος στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα – ένας μακροχρόνιος στόχος των Αράβων ηγετών – φαίνονται αμυδρές, παρόλο που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναγνωρίσει πρόσφατα την Παλαιστίνη.

Είναι αυτή μια ειρηνευτική συμφωνία;

Κατά τη διάρκεια των πέντε ετών από την υπογραφή των Συμφωνιών του Αβραάμ, ο Τραμπ και ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου του Ισραήλ, μαζί με άλλους Αμερικανούς και Ισραηλινούς αξιωματούχους, έχουν επανειλημμένα αναφερθεί στις συμφωνίες ως «ειρηνευτική συμφωνία».

«Οι ευλογίες της ειρήνης που θα συνάψουμε σήμερα θα είναι τεράστιες», δήλωσε ο Νετανιάχου από το μπαλκόνι του Λευκού Οίκου όταν ανακοινώθηκαν οι συμφωνίες το 2020. «Τελικά, μπορούν να τερματίσουν την αραβοϊσραηλινή σύγκρουση μια για πάντα».

Οι μελετητές της περιοχής λένε ότι αυτό είναι απλώς μια φράση, καθώς δεν υπήρξε ποτέ πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και ΗΑΕ ή Μπαχρέιν. Το Μαρόκο έχει επίσης σε μεγάλο βαθμό μείνει έξω από τις αραβοϊσραηλινές συγκρούσεις, εκτός από την αποστολή συμβολικής δύναμης σε έναν πόλεμο του 1973, πριν από περισσότερα από 50 χρόνια. Στην πραγματικότητα, οι συμφωνίες παρέκαμψαν την κεντρική σύγκρουση, μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, δηλώνοντας αρμονία μεταξύ των μερών που δεν πολεμούσαν.

Θα επεκταθούν οι Συμφωνίες του Αβραάμ;

Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα δηλώσει τις προσδοκίες τους από άλλες χώρες να υπογράψουν τις συμφωνίες. Μέχρι στιγμής, αυτό δεν έχει επιτευχθεί.

Το μεγαλύτερο έπαθλο για τους υποστηρικτές των συμφωνιών θα ήταν η Σαουδική Αραβία, το ισχυρό, πλούσιο σε πετρέλαιο βασίλειο που φιλοξενεί τους δύο ιερότερους τόπους του Ισλάμ. Ωστόσο, οι προσπάθειες πολλών ετών για να πειστεί η Σαουδική Αραβία να αναγνωρίσει το Ισραήλ έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέλαβε αυτή την αποστολή με θέρμη, επιδιώκοντας μια συμφωνία που βασιζόταν στην παροχή σημαντικών πλεονεκτημάτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο βασίλειο.

Οι αναλυτές λένε ότι η διεξαγωγή του πολέμου στη Γάζα από το Ισραήλ, με τα τεράστια βάσανα των Παλαιστινίων αμάχων, έχει καταστήσει την ένταξη στις συμφωνίες πολύ πιο δύσκολη για τα αραβικά έθνη.

Σαουδάραβες αξιωματούχοι έχουν επιμείνει πρόσφατα ότι δεν θα μπορέσουν να αναγνωρίσουν το Ισραήλ χωρίς την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Το Ισραήλ επιμένει ότι δεν θα παραχωρήσει ποτέ την Ανατολική Ιερουσαλήμ, την οποία κατέλαβε στον πόλεμο του 1967 και προσάρτησε επίσημα το 1980.

Ακόμα κι αν ο πόλεμος στη Γάζα τερματιστεί οριστικά, οι απόψεις των Σαουδαράβων πολιτών απέναντι στις συναλλαγές με το Ισραήλ είναι συντριπτικά αρνητικές. Αυτό περιορίζει τον χώρο που έχει να ελιχθεί για μια συμφωνία ο πρίγκιπας διάδοχος του βασιλείου και de facto ηγεμόνας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.

Διαβάστε επίσης:

DW: Όταν ο Τραμπ βιάζεται να γράψει Ιστορία

Ζελένσκι: Συνάντηση με τον Τραμπ στο Λευκό Οίκο την Παρασκευή με τους Tomahawk στο… μενού

Γερμανία και Γαλλία ζητούν τη συνδρομή του ΟΗΕ για την εξασφάλιση της ειρήνης στη Γάζα