Η εξάμηνη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης Τσίπρα με τους δανειστές, όπως και αν την αποτιμήσουμε, όσες από τις επιπτώσεις της και αν επισημάνουμε, όπως και αν κρίνουμε το αποτέλεσμά της, όπου και αν αποδώσουμε τις ευθύνες για την κατάληξή της, υπήρξε εξόχως διδακτική.

Επειδή μάλιστα αποτελεί τη συνέχεια της διαπραγμάτευσης Σαμαρά και διατήρησε πολλά από τα κύρια χαρακτηριστικά της, δίνει την ευκαιρία να αποτιμήσουμε συνολικά τη διαπραγματευτική τακτική και ισχύ της χρεοκοπημένης Ελλάδας με τους Ευρωπαίους κυρίως δανειστές της και να αντλήσουμε τα απαραίτητα διδάγματα για το μέλλον.

 

 

Το «κόκκινο νήμα» που ενώνει την τακτική του Σαμαρά με αυτήν του Τσίπρα είναι η επιδίωξη για «πολιτική διαπραγμάτευση» την ώρα που οι δανειστές υπήρξαν από την αρχή σαφείς: «Πρώτα θα τα βρείτε με την τρόικα». Η στάση αυτή των δανειστών δεν άλλαξε σε καμιά φάση: από τα ραντεβουδάκια των υπουργών του Σαμαρά στο Παρίσι έως το «γκρουπ των Βρυξελλών» της κυβέρνησης Τσίπρα παρέμεινε απαράλλακτη.

 

Καμιά από τις δύο διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις δεν αντελήφθη εγκαίρως ότι η εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων της χώρας είναι ο μοναδικός… φερετζές πίσω από τον οποίο θα μπορούσε να κρυφτεί η όποια πολιτική λύση του ελληνικού προβλήματος. 

 

Όταν ο Σαμαράς το συνειδητοποίησε, ύστερα από ένα χαμένο εξάμηνο, προτίμησε να δραπετεύσει αφήνοντας τους «ανυποψίαστους» αντιμνημονιακούς να κλείσουν τις εκκρεμότητες του δεύτερου μνημονίου και να φορτωθούν το τρίτο επενδύοντας στο σενάριο της «αριστερής παρένθεσης». Οι Συριζαίοι απεδείχθησαν εξίσου αφελείς με τους προηγούμενους και επιπλέον βρέθηκαν παγιδευμένοι στο δίλημμα της χρεοκοπίας ή της αποφυγής της, με συνέπεια μια καθαρή διαπραγματευτική ήττα. 

 

Όσο για τη Ν.Δ., βρέθηκε στο καναβάτσο, υποχρεωμένη τελικά να συναποφασίζει και να ψηφίζει το μνημόνιο, με μια ημι-μόνιμη ηγεσία και χωρίς εκλογική προοπτική.

 

 

Η «πολιτική διαπραγμάτευση», την οποία επιχείρησαν Σαμαράς και Τσίπρας, εμπεριείχε το σπέρμα της αμφισβήτησης των κανόνων που διέπουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα «διάσωσης», αλλά και τη λειτουργία της ευρωζώνης. Ουκ ολίγες φορές οι Ευρωπαίοι αρμόδιοι, ειδικά το τελευταίο εξάμηνο, τόνισαν εν χορώ ότι προέχει η τήρηση των κανόνων, χωρίς η ελληνική πλευρά να… εντυπωσιαστεί από την ευρωπαϊκή ομοθυμία επί του ζητήματος.

 

Αυτό που ανοήτως αγνοήθηκε πλήρως στην Αθήνα ήταν ότι κάθε καταφανής παράκαμψη των κανόνων του ευρωσυστήματος για χάρη της Ελλάδας θα ήγειρε ανάλογες απαιτήσεις από άλλες χώρες, με πολύ μεγαλύτερες οικονομίες και πολύ μεγαλύτερες ανάγκες σε χρήμα. Κάτι αυτονόητο, το οποίο έχουμε επισημάνει αμέτρητες φορές τα τελευταία χρόνια.

Ακόμα και οι παρακάμψεις των κανόνων πρέπει να γίνονται υπό το πρόσχημα της τήρησής τους.

 

 

Το «μπαϊράκι» που σήκωσε η κυβέρνηση Τσίπρα με το σύνθημα «Αλλάζουμε την Ευρώπη» ενδέχεται να ήταν ίσως το ατυχέστερο σε αυτή την εξάμηνη διαπραγμάτευση. Το σκληρό δίδαγμα είναι ότι η Ελλάδα είναι πολύ μικρή χώρα για να καταφέρει, και μάλιστα με… ιδεολογικούς όρους, να αλλάξει την Ευρώπη. Ενδέχεται μάλιστα το αποτέλεσμα αυτού του εξαμήνου να έχει αποδυναμώσει πολιτικά συγγενείς δυνάμεις σε άλλες χώρες, κάτι που μένει να φανεί πρωτίστως στις ισπανικές εκλογές.

 

Το γεγονός ότι στην κρίσιμη φάση η Γαλλία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ συντάχθηκαν με την Ελλάδα αξιώνοντας μια λύση στο ελληνικό ζήτημα δεν μειώνει το γεγονός ότι της άσκησαν τη μέγιστη δυνατή πίεση για συνθηκολόγηση με το ευρωπαϊκό «ιερατείο». Δεν μειώνει επίσης το γεγονός ότι πολλοί εκ των «συμμάχων» μας κρύφτηκαν πίσω από την Ελλάδα, ώστε, με τίμημα τη δική μας συνθηκολόγηση, να προβάλουν τις δικές τους αξιώσεις για το πώς εκείνες θέλουν την Ευρώπη και τη σχέση τους με τη Γερμανία.

 

Στην πλάτη μας – και στη διαπραγματευτική μας ήττα – παίχτηκαν πολλά παιχνίδια ισχύος μεταξύ ΔΝΤ και Ευρωπαίων, μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, μεταξύ Κομισιόν και Σόιμπλε, μεταξύ Γαλλοϊταλών και Γερμανίας.

 

Ο ΣΥΡΙΖΑ ορθώς εκτίμησε ότι στο τέλος δεν θα μας βγάλουν από το ευρώ, διότι ο συστημικός κίνδυνος θα ήταν τεράστιος, αλλά κακώς υπερεκτίμησε τη δυνατότητα της Ελλάδας να επιβάλει τους όρους της με… «τσαμπουκά» σε μια τεράστιας ισχύος πολιτική και οικονομική ένωση.

 

 

Ένα ακόμη δίδαγμα αυτής της μακρόσυρτης ελληνικής διεκδίκησης για «έξοδο από τα μνημόνια» είναι ότι καμιά διαπραγμάτευση με το πανίσχυρο ευρωσύστημα δεν μπορεί να γίνει «μια κι έξω». Προ του κινδύνου της συντριβής της χώρας ο μεν Σαμαράς λάκισε, ο δε Τσίπρας συνθηκολόγησε.

 

Μια χώρα που δεν σχεδιάζει τη δική της μακροπρόθεσμη στρατηγική, που δεν έχει επεξεργαστεί την αναμόρφωση και την ισχυροποίησή της, που δεν έχει συμμάχους και έχει παραδώσει τα πάντα στους δανειστές της είναι αδιανόητο να πιστεύει ότι με μια σφοδρή σύγκρουση, από την οποία εξαρτάται η ύπαρξή της, θα βγει νικήτρια. Η Ελλάδα είχε και έχει ανάγκη από μια συνεχή, καθημερινή διαπραγμάτευση στη βάση δικού της σχεδίου εξόδου από την κρίση και όχι στη βάση επιμέρους και χωρίς συνοχή αμυντικών «προτάσεων».

 

 

Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα Plan B, το οποίο κακώς δεν έχει μέχρι τώρα. Μόνο που Plan B δεν σημαίνει γιουρούσια, αρπαχτές και παιχνίδια λογιστικού τύπου, αλλά χώρα ικανή να το εφαρμόσει αν της χρειαστεί. Χωρίς οικονομία και παραγωγή, χωρίς ισχυρούς θεσμούς, χωρίς συμμάχους και εξαντλητική προετοιμασία, χωρίς κοινωνία αποφασισμένη να ρισκάρει και να δοκιμαστεί σκληρά, δεν στέκεται. Γι’ αυτό άλλωστε συνθηκολογήσαμε κατ’ επανάληψη.

 

Αυτό ας το βάλουμε καλά στον νου μας στους επόμενους γύρους. Διότι θα υπάρξουν πολλοί ακόμη…