Για τέταρτη φορά στα χρόνια της μεταπολίτευσης το αριστερό τμήμα του πολιτικού φάσματος βρίσκεται μπροστά σε σκηνικό διάσπασης. Προηγήθηκαν οι εκλογές του 1977, όταν «έσπασε» στα δύο η Ενωμένη Αριστερά, οι εξελίξεις του 1991, όταν ολοκληρώθηκε η διαδρομή του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη, αλλά και του 2010 με την αποχώρηση του Φώτη Κουβέλη από τον ΣΥΡΙΖΑ για να δημιουργήσει τη ΔΗΜΑΡ, με την πορεία… φωτοβολίδας. 

 

Για τέταρτη φορά στα χρόνια της μεταπολίτευσης το αριστερό τμήμα του πολιτικού φάσματος βρίσκεται μπροστά σε σκηνικό διάσπασης. Προηγήθηκαν οι εκλογές του 1977, όταν «έσπασε» στα δύο η Ενωμένη Αριστερά, οι εξελίξεις του 1991, όταν ολοκληρώθηκε η διαδρομή του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη, αλλά και του 2010 με την αποχώρηση του Φώτη Κουβέλη από τον ΣΥΡΙΖΑ για να δημιουργήσει τη ΔΗΜΑΡ, με την πορεία… φωτοβολίδας. 

Ποιοι, όμως, ήταν οι χαμένοι και ποιοι οι κερδισμένοι κάθε φορά από το «διαζύγιο» όταν ράγιζε το γυαλί; Και ποια συμπεράσματα μπορούν ενδεχομένως να προκύψουν εν όψει της εκλογικής αναμέτρησης της 20ής Σεπτεμβρίου, μετά τη θορυβώδη αποχώρηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για τη συγκρότηση της Λαϊκής Ενότητας του Παναγιώτη Λαφαζάνη;

Στις πρώτες εκλογές της μεταπολίτευσης, το 1974, ενώ το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα είχε αλλάξει άρδην, κατέβηκε η Ενωμένη Αριστερά, ένας ευκαιριακός συνασπισμός, με κύριο κορμό το ΚΚΕ, το ΚΚΕ Εσωτερικού και την ΕΔΑ του Ηλία Ηλιού, που ήταν και πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής. Η Ενωμένη Αριστερά ήρθε τέταρτο κόμμα με 9,5%.

Στις επόμενες εκλογές του 1977, όμως, το ΚΚΕ, μόνο του πια, προσέγγισε αμέσως τα ποσοστά της Ε.Α. του 1974. Συγκέντρωσε το 9,3% των ψήφων, ενώ η εξακομματική Συμμαχία Προοδευτικών κι Αριστερών Δυνάμεων, υπό τον Ηλία Ηλιού (ΕΔΑ, ΚΚΕ Εσωτ., Σοσιαλιστική Πορεία με πρόεδρο τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, Σοσιαλιστική Πορεία του Γ. – Αλ. Μαγκάκη κ.ά.), με ποσοστό μόλις 2,7%, πήρε δύο έδρες, μία για το ΚΚΕ Εσωτ. και μία για την ΕΔΑ. 

Ο ήδη πιο δυνατός κρίκος της Ενωμένης Αριστεράς, δηλαδή το ΚΚΕ, βρέθηκε ισχυροποιημένος από τη διάσπαση, έναντι του κύριου ενδοπαραταξιακού ανταγωνιστή του, που ήταν το ΚΚΕ Εσωτ. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων προκύπτει ότι ένα σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων του ΚΚΕ Εσωτ. το 1974 είχε στραφεί πια προς το ΚΚΕ. 

Το ΚΚΕ και το ΚΚΕ Εσωτ. πορεύτηκαν αυτόνομα και στις εκλογές του 1981. Το μεν ΚΚΕ ενισχύθηκε κι άλλο, με 10,9%, το δε ΚΚΕ Εσωτ. έμεινε εκτός Βουλής με 1,3%. Η τάση, δηλαδή, που άρχισε να διαμορφώνεται από το 1974 συνεχίστηκε…

Τρίτο κόμμα

Το 1989, με την ελληνική πολιτική σκηνή να σείεται από το σκάνδαλο Κοσκωτά και τον Ανδρέα Παπανδρέου να κλονίζεται όσο ποτέ άλλοτε, ιδρύθηκε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, υπό τον Χαρίλαο Φλωράκη, ως συμμαχία του ΚΚΕ και της ΕΑΡ (Ελληνική Αριστερά, μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτ.), ενώ εισχώρησε και η Σοσιαλιστική Πορεία του Νίκου Κωνσταντόπουλου.

Στις 18.6.89 ο Συνασπισμός έρχεται τρίτο κόμμα με 13,1% ενισχύοντας τις δυνάμεις του. Μπροστά στο διαφαινόμενο αδιέξοδο, λόγω μη αυτοδυναμίας της Ν.Δ., σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη έπειτα από συμφωνία Ν.Δ. – Συνασπισμού! Ασφαλώς η κορυφαία κι ενδεχομένως απρόσμενη ώς έναν βαθμό κατάληξη του αποτελέσματος των εκλογών, σύμφωνα με τις τότε εκτιμήσεις κι αναλύσεις.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, ο Συνασπισμός πιέζεται στο 11%, με διαρροές ψήφων προς το ΠΑΣΟΚ. Στην οικουμενική κυβέρνηση, που θα προκύψει, συμμετέχει και πάλι ο Συνασπισμός. Οι τριγμοί, πάντως, στον χώρο της Αριστεράς δεν είναι λίγοι. Κυρίως στο ΚΚΕ. Το 1990 η Ν.Δ. αποκτά αυτοδυναμία και ο Συνασπισμός συγκρατεί τις δυνάμεις του, με ελαφρά πτώση, ηπιότερη αυτή τη φορά, στο 10,2%. 

Το 1991 έρχεται η δεύτερη διάσπαση στη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Στις εκλογές του 1993 το ΚΚΕ με την Αλέκα Παπαρήγα έκανε βουτιά στο 4,5%, όμως ο Συνασπισμός με τη Μαρία Δαμανάκη δεν μπήκε καν στη Βουλή με το 2,9%, γνωρίζοντας ισχυρότατο πλήγμα. Συνολικά, εξάλλου, οι αριστερές δυνάμεις χάνουν περίπου το 25% της δύναμής τους.

Το 1996 το ΚΚΕ ανακάμπτει στο 5,6%, όπως και ο Συνασπισμός, που με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο πλέον κάνει άλμα στο 5,1%. Το συνολικό ποσοστό ξεπερνάει πάλι το 10%.