Ένα από τα πολλά και βασικά ερωτήματα που προκύπτουν από τις σχέσεις της Ευρώπης με την Τουρκία (και όχι το αντίθετο, της Τουρκίας, δηλαδή, με την Ευρώπη) είναι το αν η Ευρώπη θεωρεί  ότι η Τουρκία ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά ανήκει στον δυτικό κόσμο, αν είναι σε θέση και έχει την θέληση να  ενστερνιστεί τις αξίες της, τις οποίες θέτει ως προϋποθέσεις προκειμένου ένα κράτος να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής κοινότητας. Η Ευρώπη πρέπει να απαντήσει με σαφήνεια,  (πέρα από μικρόνοες και εν τέλει αναποτελεσματικές σκοπιμότητες οικονομικού χαρακτήρα που μπορούν να διευθετηθούν ποικιλοτρόπως) για το πώς αντιλαμβάνεται την ιστορική θέση της γείτονος χώρας. Πιστεύει ότι διαπνέεται από τα προτάγματα του Διαφωτισμού, ότι φλέγεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία ή ότι η Τουρκία είναι μια χώρα η οποία φύσει και θέσει ανήκει στη Μέση Ανατολή και στο δεσποτικό Μεσαίωνα του μωαμεθανικού κόσμου;

Οι ιδεολογικές ψευδαισθήσεις τις περισσότερες φορές καταλήγουν σε αποτρόπαιες πραγματικότητες. Έχει  κάποιο νόημα η συζήτηση για το αν και το πώς θα συνεχιστούν οι ενταξιακές διαδικασίες της Τουρκίας στην Ευρώπη, μιας χώρας αμιγώς μουσουλμανικής, μ’ έναν πρόεδρο που απειλεί την Ευρώπη καλώντας ευθέως τους μουσουλμάνους να κάνουν ακόμα περισσότερα παιδιά για να κατακυριεύσουν τους απίστους; Μήπως αυτή η σκοπιμότητα που θεωρεί η Ευρώπη ότι εξυπηρετεί με τις προσπάθειες συνετισμού της Τουρκίας ώστε να αποκτήσει δημοκρατική συνείδηση και να ενστερνιστεί τις ευρωπαϊκές αξίες, αποτελεί μιαν  ακόμα επικίνδυνη ψευδαίσθηση, μιαν ακόμα επικίνδυνη ουτοπία που στο ενδεχόμενο ευοδώσεώς της, το αποτέλεσμα θα είναι τραγικό και μη αναστρέψιμο;  

Η πολιτική αυτή θυμίζει έντονα εκείνη των Αμερικανών που θεωρούν ότι όλα τα προβλήματα λύνονται βάσει της ισχύος και ότι με την στρατιωτική υπεροχή τους, το Ιράκ θα μπορούσε να αποκτήσει δημοκρατικούς θεσμούς και να ενστερνιστεί (μια χώρα της Μέσης Ανατολής…) το δυτικό τρόπο ζωής και το αμερικανικό όνειρο…  

Η οικονομική σκοπιμότητα από μόνη της είναι αδύνατον να γεφυρώσει πολιτισμικές διαφορές και αντιπαλότητες που απαιτούν ένα αποδεκτό  συμβόλαιο συνύπαρξης. Οι διαφορές δεν γεφυρώνονται με καλές προθέσεις και οι σκοπιμότητες δεν αντικαθιστούν τις συνειδήσεις και τις πολιτισμικά παγωμένες αντιλήψεις. Πρόκειται για κόσμους διαφορετικούς που μπορούν κάλλιστα να συνυπάρξουν σύμφωνα με την αποτελεσματική αρχή τού «από μακριά και φίλοι» το οποίο είναι απείρως προτιμότερο και επωφελέστερο για όλες τις πλευρές από το «κοντά και εχθροί».  

Η περίοδος των ψευδαισθήσεων έχει παρέλθει. Το κραυγάζει η πραγματικότητα που βιώνει σήμερα όλη η Ευρώπη. Ο κόσμος δεν γίνεται καλύτερος  με ονειροφαντασίες  παρά μόνο με απλή, κοινή λογική. Το να διαφυλάττει κανείς τις κατακτήσεις του, είναι τις περισσότερες φορές ασφαλέστερο και σοφότερο από το να τις επεκτείνει θέτοντάς τες σε κινδύνους. Και η Ευρώπη πρέπει τώρα πρώτιστα να φροντίσει όχι για την επέκτασή της αλλά για την υπεράσπιση του τρόπου και της ποιότητας ζωής της, των ελευθεριών και των δημοκρατικών της θεσμών.

Η ανεκτικότητα δεν είναι μονομερής συνθήκη. It takes two to tango…