Πάνω από δύο εκατομμύρια οι μη εργαζόμενοι στη χώρα μας λόγω κορωνοϊού, αφού στο ένα εκατ. των νυν ανέργων προστέθηκαν ήδη υποχρεωτικά ακόμη άλλο ένα εκατ. «εργαζόμενοι» – άνεργοι… Ο λόγος αφορά εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που έχουν μείνει χωρίς δουλειά αυτή τη στιγμή από το αναγκαστικό «λουκέτο» των επιχειρήσεων λόγω των μέτρων που έχει πάρει η κυβέρνηση για τον περιορισμό του κορωνοϊού.

Διότι, από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις – στην αρχή της εστίασης και τώρα της λιανικής γενικότερα – δεν μπορούν να λειτουργήσουν, το προσωπικό τους δεν έχει πλέον αντικείμενο εργασίας. Κάπως έτσι το εργατικό δυναμικό της χώρας ήδη καταγράφει σημαντικές οικονομικές απώλειες, καθώς ένα πολύ μεγάλο μέρος του θα μείνει χωρίς δουλειά (και άρα χωρίς εισόδημα) λόγω της καραντίνας.

Αν αυτό συνδυαστεί με το «πετσόκομμα» της τουριστικής σεζόν λόγω των μαζικών ακυρώσεων, καταλαβαίνει κάποιος ότι η χώρα σύντομα θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.

Το κόστος από τις επιχειρήσεις που κλείνουν λόγω κορωνοϊού θα φτάσει το 1 δισ. ευρώ. Κι αυτό μόνο για τις δύο εβδομάδες, καθώς υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες – βεβαιότητα για την ακρίβεια – να επεκταθούν τα μέτρα.

Έως 2,5 εκατ. οι «ξεκρέμαστοι»

Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και τον επόμενο μήνα, δεν είναι λίγες οι επιχειρήσεις που δεν θα μπορέσουν να αντέξουν για να ξανανοίξουν και πολλοί οικονομικοί κολοσσοί – και όχι μόνο – θα βρουν την ευκαιρία για τεράστιες οικονομικές περικοπές και αλλαγή των εργασιακών σχέσεων.

Έτσι το ερώτημα που τίθεται είναι αν στη χώρα μας, ύστερα από την υγειονομική κρίση, θα επιστρέψουν όλοι στις δουλειές τους μόλις περάσει ο εφιάλτης. Η κυβέρνηση στα νέα μέτρα στήριξης της οικονομίας θα συμπεριλάβει κίνητρα διατήρησης των θέσεων εργασίας στις κλειστές επιχειρήσεις και θα συνδέσει τη στήριξη των επιχειρήσεων με ευνοϊκά δάνεια, επιδοτήσεις κ.λπ. με στόχο την αποτροπή των απολύσεων. Ωστόσο εκτιμάται ότι είναι πολύ δύσκολο να αποτραπεί η απώλεια θέσεων εργασίας σε κλάδους που έχουν νεκρώσει.

Επίσης επιχειρήσεις που συνεχίζουν τη λειτουργία τους, όπως τα ΜΜΕ, δεν είναι σίγουρο ότι θα καταφέρουν να αντέξουν, αφού ζουν και από τη διαφημιστική αγορά, η οποία έχει «τραβήξει χειρόφρενο». Μάλιστα υπολογίζεται από τους ειδικούς αναλυτές ότι στην Ελλάδα οι άνεργοι στα τέλη Μαΐου, αν παραμείνουμε σε χαμηλούς ρυθμούς αύξησης κρουσμάτων, θα έχουν φτάσει τους 2,5 εκατ. ανθρώπους

Ήδη πάντως μόνο σε καταλύματα και εστίαση εργάζονται πάνω από 410.000 άνθρωποι, στην Εκπαίδευση περίπου 320.000, στην ψυχαγωγία γύρω στους 55.000, σε χονδρεμπόριο – λιανεμπόριο θα προστεθούν άλλοι 705.000 εργαζόμενοι. Με αυτά τα δεδομένα το κόστος ενός μηνιαίου επιδόματος έως 500 ευρώ θα ξεπεράσει τα 750 εκατ. ευρώ.

Αν στο ποσό αυτό συνυπολογιστεί η κάλυψη των ασφαλιστικών δικαιωμάτων, ο πήχης θα φτάσει ή θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ.

Οι ενισχύσεις

Το υπουργείο Εργασίας, με τη σειρά του, ενισχύει με 800 ευρώ αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις που πλήττονται.

Όπως ήταν αναμενόμενο, την παραίνεση – εντολή σε εργοδότες να μην προχωρήσουν σε απολύσεις τόνισε και ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης, ο οποίος έκανε αναφορά στην κακή εικόνα που έχει η αγορά εργασίας αυτή την περίοδο. Στη συνέχεια ανακοίνωσε τα μέτρα του υπουργείου Εργασίας για την καταπολέμηση της επιδημίας και των επιπτώσεών της:

• Ρητή απαγόρευση απόλυσης εργαζομένου σε επιχείρηση που έχει ανασταλεί η λειτουργία της με κυβερνητική εντολή. Κάθε τέτοια απόλυση θα είναι άκυρη.

• Παράταση καταβολής επιδόματος ανεργίας για άλλους δύο μήνες, για όσους εργαζόμενους λήγει η προθεσμία στις 31 Μαρτίου.

• Αναστολή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών για επιχειρήσεις.

• Καθιέρωση σημαντικών διευκολύνσεων για τους πολίτες, όπως η πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες οργανισμών.

• Μέτρο επιστρεπτέας προκαταβολής, που θα δοθεί εντός του επόμενου διμήνου μέσω Taxisnet. Μεγάλο μέρος της θα επιστραφεί στην πολιτεία μέσα στα επόμενα χρόνια με χαμηλό επιτόκιο. Θα δοθεί με βάση την επιβάρυνση από την κρίση.

Τονιζουμε πάντως ότι το επίδομα θα είναι μηνιαίο και για τον Μάρτιο θα δοθεί το δεύτερο δεκαπενθήμερο (από τις 16 και μετά), καθώς για το πρώτο δεκαπενθήμερο που δεν είχαν βγει οι απαγορεύσεις οι εργαζόμενοι θα πρέπει να πληρωθούν από την επιχείρηση στην οποία απασχολούνται τον μισθό που αναλογεί στις μέρες που δούλεψαν.

Αν το λουκέτο λόγω κορωνοϊού συνεχιστεί άλλο ένα δεκαπενθήμερο (π.χ. από 1.4 ως 16.4), τότε οι εργαζόμενοι θα πάρουν 800 ευρώ ως μηνιάτικο. Οι δε εισφορές τους θα καλύπτονται από το κράτος για όσο διάστημα διαρκούν οι απαγορεύσεις.

Δέσμη μέτρων

Ατοκα και επιδοτούμενα δάνεια, αναστολή καταβολής φορολογικών οφειλών και χρεολυσίων στις τράπεζες, απαλλαγή από μισθολογικές δαπάνες και ταμειακές διευκολύνσεις περιλαμβάνει η δεύτερη δέσμη μέτρων για τη στήριξη επιχειρήσεων που πλήττονται άμεσα από την επιδημία του κορωνοϊού.

Πιο συγκεκριμένα η δέσμη μέτρων για τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με αυτά που ανακοίνωσε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, αφορά:

Αναστολές φόρων και εισφορών επιχειρήσεων. Τα μέτρα είναι οριζόντια. Τα μέτρα δεν αφορούν το σύνολο της οικονομίας, οι ΚΑΔ θα ανακοινωθούν από το ΥΠΟΙΚ. Βασική προϋπόθεση αναστολής των φορολογικών και ασφαλιστικών διευκολύνσεων είναι η διατήρηση των θέσεων εργασίας.

•Χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, υπό τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής, για όλες τις επιχειρήσεις που πλήττονται. Συνολικό ύψος 1 δισ. ευρώ.

•Αναβάλλονται όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις πληρωτέες τον Μάρτιο, για τέσσερις μήνες.

• Μειώνεται ο ΦΠΑ στο 6% από 24% σε προϊόντα που είναι απαραίτητα για την αποφυγή μετάδοσης του κορωνοϊού, όπως μάσκες, γάντια, αντισηπτικά κ.λπ.

•Προχωρούν παρεμβάσεις στην αγορά ακινήτων. Οι επιχειρήσεις που πλήττονται θα πληρώνουν το 60% των μισθωμάτων τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Το ίδιο ισχύει για εργαζομένους που χάνουν τη δουλειά τους.

•Ο ΕΝΦΙΑ του 2020 θα βασιστεί στο προηγούμενο καθεστώς, οι νέες αντικειμενικές θα ισχύσουν από την επόμενη χρονιά.

•Πληρώνονται άμεσα οι οφειλές του Δημοσίου προς τους πολίτες.

• Οι τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν σε παρεμβάσεις και για τα φυσικά πρόσωπα. Πρέπει να ενισχυθεί η ρευστότητα των επιχειρήσεων.

• Τα τραπεζικά καταστήματα μένουν ακόμα ανοιχτά, αλλά θα δοθούν οδηγίες για προστασία εργαζομένων και συναλλασσομένων.

Ο μηχανισμός στήριξης

Με νέα Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 64 14.3.2020) προβλέφθηκε ήδη ο μηχανισμός στήριξης. Η υπαγωγή σε αυτόν για τις επιχειρήσεις που ήδη έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους με κρατική απόφαση γίνεται με την υποβολή υπεύθυνης δήλωσης στην «Εργάνη», με την οποία γνωστοποιούν ότι η επιχείρηση τελεί υπό το καθεστώς προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας. Τα στοιχεία των εργαζομένων των επιχειρήσεων αυτών αντλούνται αυτόματα από την «Εργάνη».

Οι εργαζόμενοι οι οποίοι εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας υποβάλλουν ατομικά υπεύθυνη δήλωση σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, που τηρείται για τον σκοπό αυτόν στο υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Οι εργαζόμενοι δηλώνουν τα προσωπικά τους στοιχεία, τα στοιχεία του προσωπικού τους τραπεζικού λογαριασμού (ΙΒΑΝ), καθώς και τα στοιχεία της επιχείρησης στην οποία εργάζονται, προκειμένου να συμπεριληφθούν στον ειδικό μηχανισμό στήριξης και να πάρουν το επίδομα.

Εν τω μεταξύ στην άδεια ειδικού σκοπού υπάρχουν αλλαγές όσον αφορά τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς στην τελευταία ΠΝΠ (ΦΕΚ 64 14.3.2020) προβλέφθηκε ότι στις ΔΕΚΟ η αμοιβή για την άδεια θα βαρύνει εξ ολοκλήρου τις επιχειρήσεις χωρίς να συμμετέχει κατά το 1/3 ο κρατικός προϋπολογισμός. Η αλλαγή αυτή ενδεχομένως να αποφασίστηκε για να διοχετευθούν περισσότερα χρήματα στα επιδόματα.

Σε ό,τι αφορά τις υποχρεωτικές καραντίνες, αν δηλαδή κριθεί κατόπιν ιατρικής γνωμάτευσης για λόγους νοσηλείας ή πρόληψης κατά του κορωνοϊού ότι ο εργαζόμενος πρέπει να απομακρυνθεί από τον χώρο εργασίας, δικαιούται ό,τι και κατά τη διάρκεια άδειας ασθενείας:

● να λάβει από τον εργοδότη τις αποδοχές μέχρι έως ενός μήνα, εάν ο εργαζόμενος έχει συμπληρώσει στην εργασία του ένα έτος,

● να λάβει από τον εργοδότη τις αποδοχές μέχρι έως 15 ημερών, εάν ο εργαζόμενος έχει συμπληρώσει δεκαήμερη παροχή εργασίας αλλά δεν έχει συμπληρώσει έτος.

Άδειες με… κενά

Για τις άδειες λόγω κορωνοϊού ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος παρατηρεί ότι υπάρχουν κενά που πρέπει να καλυφθούν, όπως για παράδειγμα ότι δεν προβλέπεται κανένα πρόστιμο στην περίπτωση που ο εργοδότης αρνηθεί τη χορήγηση της άδειας ειδικού σκοπού ή ότι δεν προβλέπεται άδεια ειδικού σκοπού ή χορήγηση οικονομικού βοηθήματος σε περιπτώσεις που και οι δύο γονείς είναι ελεύθεροι επαγγελματίες. Σημειωτέον ότι στην Ιταλία ψηφίστηκε η χορήγηση μηνιαίου επιδόματος ύψους 500 ευρώ γι’ αυτήν την κατηγορία γονέων.

Παρερμηνείες ενδέχεται να δημιουργήσει η παράλειψη ρητής ρύθμισης που να προβλέπει ότι σε περίπτωση τηλεργασίας υφίσταται και δικαίωμα για άδεια ειδικού σκοπού.

Μέτρα για τις επιχειρήσεις

Δέσμη μέτρων όμως έχει λάβει το υπουργείο Εργασίας και για τις επιχειρήσεις. Αναλυτικότερα οι παρεμβάσεις που ανακοίνωσε ο Γ. Βρούτσης έχουν ως εξής:

1. Αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» του υπουργείου Εργασίας κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου και της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων.

Έτσι, σύμφωνα με το υπουργείο, παρέχεται η δυνατότητα στους εργοδότες να οργανώνουν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά τον χρόνο εργασίας στις επιχειρήσεις τους, προκειμένου να προσαρμοστούν στις ιδιαίτερες συνθήκες που θέτει το φαινόμενο της διάδοσης του κορωνοϊού και στη χώρα μας.

Ενδεικτικά, με τον τρόπο αυτόν, διευκολύνονται εργαζόμενοι και εργοδότες να προκρίνουν σχήματα σταδιακής πρόσβασης και προσέλευσης στους χώρους εργασίας (για την αποφυγή συνωστισμού και στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους εργασίας), υποστηρίζονται επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την ενδεχόμενη απουσία εργαζομένων (λόγω προληπτικών μέτρων ή για λόγους φροντίδας παιδιών σε περιπτώσεις διακοπής λειτουργίας εκπαιδευτικών μονάδων) κ.λπ.

Σε κάθε περίπτωση δεν θίγονται οι υφιστάμενες προστατευτικές διατάξεις για τις προϋποθέσεις πραγματοποίησης υπερεργασίας, υπερωριών, εργασίας κατά βάρδιες, ο προβλεπόμενος ελάχιστος χρόνος ανάπαυσης κ.λπ.

Για όσο χρόνο εφαρμόζεται το παραπάνω μέτρο, ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιήσει στο σύστημα «Εργάνη», συγκεντρωτικά, κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, καθώς και την υπερεργασία και τη νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση, που πραγματοποιήθηκε εντός του προηγούμενου μήνα κατά το πρώτο δεκαημέρο του επόμενου μήνα της παρασχεθείσας εργασίας.

2. Παρέχεται η δυνατότητα σε εργαζομένους να προχωρούν σε σχήματα εξ αποστάσεως παροχής εργασίας (τηλεργασίας), στον βαθμό βέβαια που αυτό είναι οργανωτικά και τεχνικά εφικτό (π.χ. με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών κ.λπ.). Σε αυτή την περίπτωση, διευκολύνονται οι εργαζόμενοι με παράλληλα καθήκοντα φροντίδας παιδιών.

Η παρέμβαση γίνεται με σκοπό την πρόληψη και την αντιμετώπιση της περαιτέρω διάδοσης του κορωνοϊού στους εργασιακούς χώρους, αλλά και στο πλαίσιο της ούτως ή άλλως θεσμοθετημένης υποχρέωσης των εργοδοτών να εξασφαλίζουν την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων τους.

3. Αναστέλλεται για τρεις μήνες, έως την 30ή Ιουνίου του 2020, η πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών και των δόσεων κάθε είδους ρύθμισης, οι οποίες είναι πληρωτέες έως 31η Μαρτίου 2020, στους κλάδους και περιοχές (ανά ΚΑΔ και Περιφερειακή Ενότητα) για περιπτώσεις που διακόπτεται η οικονομική δραστηριότητα της επιχείρησης με κρατική εντολή για περισσότερο από 10 ημέρες.

Οι τράπεζες

Την ίδια ώρα όμως μέτρα στήριξης για τις συνεπείς επιχειρήσεις που πλήττονται από τον κορωνοϊό λαμβάνουν και οι τράπεζες, όπως ανακοίνωσε η Ελληνική Ένωση Τραπεζών (ΕΕΤ). Το σημαντικότερο μέτρο είναι η αναστολή καταβολής των δόσεων κεφαλαίου τουλάχιστον έως τις 30 Σεπτεμβρίου. Το μέτρο αφορά πάγωμα κεφαλαίου και όχι τόκων.

Η διευκόλυνση αφορά νομικά πρόσωπα που ανήκουν σε κλάδους οι οποίοι πλήττονται άμεσα από την παρούσα κρίση. Συγκεκριμένα οι παραπάνω δανειολήπτες δύνανται να αιτηθούν τη μεταγενέστερη καταβολή χρεολυσίων, με παράταση της διάρκειας των πιστώσεων, αρκεί τα δάνειά τους να ήταν ενήμερα στις 31.12.2019. Για το χρονικό διάστημα της παραπάνω αναστολής οι συμβατικοί τόκοι καταβάλλονται κανονικά.

Εξαίρεση από τον κλάδο του λιανεμπορίου είναι ο τομέας των σούπερ μάρκετ, που έχει συγκεντρώσει το μεγάλο μέρος της καταναλωτικής ζήτησης και το μεγαλύτερο μέρος της διαθέσιμης ρευστότητας. Για το τμήμα του κεφαλαίου του οποίου η αποπληρωμή θα μετατεθεί θα υπάρξει παράταση της διάρκειας του δανείου.

Σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά, σύμφωνα με πληροφορίες οι τράπεζες ξεκαθάρισαν ότι δεν προτίθενται να προβούν σε γενική αναστολή πληρωμής των δόσεων των δανείων για φυσικά πρόσωπα.