Ο νέος νόμος πλαίσιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση δε φέρνει «κοσμογονικές αλλαγές», ούτε ανοίγει «νέους ορίζοντες» (όπως λέει ο τίτλος του νομοσχεδίου) για τους φοιτητές και τις οικογένειές τους, για την προοπτική και το μέλλον των νέων επιστημόνων που αποφοιτούν από τα ελληνικά πανεπιστήμια, για τους διδάσκοντες και ερευνητές που εργάζονται σε αυτά.

Όποιος εξάλλου παρακολουθεί την εξέλιξη των Πανεπιστημίων τα τελευταία 20 χρόνια θα γνωρίζει ότι από την συνθήκη της Μπολόνια μέχρι σήμερα, κάθε κυβέρνηση χτίζοντας πάνω στο έργο της προηγούμενης, έβαλε το χεράκι της για την ανάπτυξη του επιχειρηματικού Πανεπιστημίου στα πρότυπα της ΕΕ.

Όλα τα κόμματα πιστά σε αυτό τον στόχο, έφτιαξαν πανεπιστήμια ικανά να πωλούν ακριβά την γνώση και να λειτουργούν υποχρηματοδοτούμενα ως «αυτοδιοίκητες» μονάδες που βρίσκουν πελάτες και χορηγούς με όρους αγοράς και ανταγωνισμού.

Σήμερα, η κυβέρνηση της ΝΔ συγκεντρώνει όλο αυτό τον «κόπο» της ίδιας και των προκατόχων της, σε μία νέα μεγάλη νομοθετική παρέμβαση προσθέτοντας παράλληλα ορισμένες απαραίτητες πινελιές και τελώντας τα επίσημα εγκαίνια των Πανεπιστημίων – Εμπορικών κέντρων.

Αυτό τον δρόμο τον έχουμε δοκιμάσει. Η πανεπιστημιακή κοινότητα γνωρίζει ότι έτσι δεν μπορούν να δοθούν απαντήσεις στα ουσιαστικά προβλήματα για πανεπιστημιακή μόρφωση και ακαδημαϊκή έρευνα, στο ύψος των αναγκών και των δυνατοτήτων τη εποχής μας.

Γιατί σήμερα όλοι θα συμφωνήσουν ότι το άγχος των φοιτητών είναι να μπορούν σπουδάζουν δωρεάν σε πανεπιστήμια που θα τους παρέχουν σύγχρονη και ολοκληρωμένη επιστημονική γνώση, ενώ παράλληλα θα μπορούν να βρίσκουν δουλειά στο αντικείμενό τους με αξιοπρεπείς όρους εργασίας.

Αντί αυτού, τους υπόσχονται ΑΕΙ με «ελευθερία» επιλογών πτυχίων διαφορετικών ταχυτήτων και διαφορετικής χρονικής διάρκειας (minor, joint, 3ετή, ξενόγλωσσα). Μια πληθώρα τίτλων σπουδών που θα εντάσσονται σε μια τριτοβάθμια «σούπα» που θα μετράει την αξία των πτυχίων με πιστωτικές μονάδες, ανοίγοντας ξανά το θέμα της ισοτίμισης με τα ιδιωτικά κολέγια. Για να υποστηρίξουν την κουτσουρεμένη μόρφωση, φτάνουν μέχρι το σημείο να βαφτίζουν «πρόοδο» την απουσία προγραμμάτων σπουδών με αρχή, μέση και τέλος, με κάθε φοιτητή να αναλαμβάνει μόνος την «ευθύνη» να διαμορφώσει το δικό του πρόγραμμα, επιλέγοντας από το μενού του δικού του Πανεπιστημίου ή και κάποιου άλλου αν το επιθυμεί.

Υπόσχονται μια αγορά τίτλων με τον πελάτη να αγοράζει επιμέρους δεξιότητες και να επανακαταρτίζεται εφ’ όρου ζωής, πληρώνοντας ξανά για «επαγγελματικά μεταπτυχιακά» και μικρο-πιστοποιήσεις. Έτσι απομακρύνεται, όμως, όλο και περισσότερο η δυνατότητα άσκησης του επαγγέλματος με βάση το πτυχίο. Οι λαϊκές οικογένειες βλέπουν πλέον καθαρά τις κυβερνήσεις αλλά και τους ανθρώπους των επιχειρήσεων, να μιλούν συνεχώς για προσόντα και ποτέ για δικαιώματα. Έτσι εξηγείται γιατί στον νέο νόμο αποκόπτεται πλήρως η παιδαγωγική επάρκεια από τα πτυχία των καθηγητικών σχολών, η οποία θα κοστίζει πανάκριβα, ενώ υπήρχε η δυνατότητα να παρέχεται δωρεάν στο πρόγραμμα σπουδών.   

Και βέβαια στις 400 σελίδες του νομοσχεδίου αφιέρωσαν μόλις μερικές παραγράφους για τα ζητήματα της φοιτητικής μέριμνας, της ασφάλισης, της σίτισης, της στέγασης, στέλνοντας μήνυμα ότι το κόστος σπουδών θα γίνεται πιο βαρύ και με περισσότερη ατομική ευθύνη.

Αντίστοιχα, το άγχος των διδασκόντων και ερευνητών είναι αν θα μπορούν να παρέχουν μόρφωση υψηλού επιπέδου με επαρκή στελέχωση των ιδρυμάτων, αν θα μπορούν να παράγουν νέα γνώση για την αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων, με εξασφάλιση κρατικής χρηματοδότησης για την στήριξη της έρευνάς τους.  

Αντί αυτού, ο νέος νόμος διαφημίζει τα «αυτόνομα» ΑΕΙ και ΠαΚΕΚ, συντηρεί την υποχρηματοδότηση και αναγράφει ρητά ότι το υπουργείο δεν είναι υπεύθυνο να καλύπτει τις ανάγκες τους. Παραπέμπει έτσι τα ιδρύματα στην στήριξη σε χορηγίες, σε αναζήτηση ερευνητικών προγραμμάτων με όρους ανταγωνισμού, σε ίδρυση καινοτόμων εταιριών (spin off), στα τέλη φοίτησης. Η αναλογία µόνιµων/συµβασιούχων διδασκόντων βαίνει συνεχώς μειούμενη, αφού οι διατάξεις του νομοσχεδίου προμηνύουν λιγότερο μόνιμο προσωπικό, με την διδασκαλία να πέφτει σε δεύτερη μοίρα και να μπαλώνεται με την αξιοποίηση συμβασιούχων διδασκόντων.

Έτσι το Πανεπιστήμιο γίνεται περισσότερο επιχείρηση και απομακρύνεται περισσότερο από τις ανάγκες της κοινωνίας. Και φυσικά, κάθε «αξιοπρεπής επιχείρηση» πρέπει να έχει και αντίστοιχη διοικητική λειτουργία. Έτσι τα όργανα των πανεπιστημίων θα παραπέμπουν όλο και περισσότερο σε διοίκηση Ανωνύμων Εταιριών, με διορισμένους πρυτάνεις, με συνύπαρξη ακαδημαϊκών και «εξωτερικών» ανθρώπων των επιχειρήσεων.

Φυσικά η κυβέρνηση δεν παρέλειψε να εξασφαλίσει ότι όλα τα παραπάνω θα προχωρήσουν με δόση καταστολής και νέες πειθαρχικές διατάξεις, χωρίς αντίδραση και αγώνες από τους φοιτητές και τους συλλόγους τους, επαναφέροντας τις αποτυχημένες απόπειρες εφαρμογής των ενιαίων ψηφοδελτίων και της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Αναζητώντας μάλιστα την συναίνεση και συμμετοχή των φοιτητών στους σχεδιασμούς τους, συγκροτούν «συμβούλια φοιτητών» δηλαδή παραμάγαζα της κυβέρνησης και των διοικήσεων, που θα επικυρώνουν την πολιτική του «Πανεπιστημίου Α.Ε.».

Στον αντίποδα, το ΚΚΕ έχει πρόταση για ένα πραγματικά σύγχρονο Πανεπιστήμιο που θα εξασφαλίζει όλη την απαραίτητη γνώση σε κάθε επιστημονικό αντικείμενο, που θα είναι αρκετή για να εξασφαλίσει το δικαίωμα στην άσκηση του επαγγέλματος χωρίς επιπλέον φραγμούς και πιστοποιήσεις. Ένα Πανεπιστήμιο που θα αναπτύσσεται σχεδιασμένα και θα συνδέεται ουσιαστικά με τα κοινωνικά προβλήματα για τα οποία θα αναζητά λύσεις, χωρίς να μεσολαβεί η επιχειρηματική δραστηριότητα που μας έφτασε ως εδώ. 

Οι αγώνες των φοιτητών, των διδασκόντων, των πανεπιστημιακών ερευνητών για να μην περάσει ο νέος νόμος-πλαίσιο είναι μεγάλης σημασίας. Εδώ και τώρα να μπουν μπροστά τα αιτήματα για αναβαθμισμένες σπουδές με βάση τις δυνατότητες της εποχής μας, αιτήματα που ιεραρχούν το περιεχόμενο της παρεχόμενης γνώσης, την σύνδεση με το επάγγελμα, την δωρεάν και σύγχρονη φοιτητική μέριμνα.   

*Ο Κυριάκος Ιωαννίδης είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Παιδείας και Έρευνας

Διαβάστε επίσης:

Η διακοπή της κύησης στην Ελλάδα: Ισχύον πλαίσιο και προοπτικές

Ποιος θέλει το τέλος του πολέμου;

Απλή αναλογική και απλή λογική