Τον Δεκέμβριο του 2019 περιπτώσεις πνευμονίας, η οποία σχετιζόταν με άγνωστο κορωνοϊό, αναφέρθηκαν στις υγειονομικές αρχές της πρωτεύουσας Ουχάν της επαρχίας Χουμπέι της κεντρικής Κίνας. Το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν (Wuhan Institute of Virology – WIV) έλεγξε τις συλλογές των κορωνοϊών του και διαπίστωσε ότι ο νέος ιός ήταν 96% πανομοιότυπος με ένα δείγμα το οποίο οι ερευνητές του είχαν συλλέξει από νυχτερίδες, γνωστές ως «horseshoe bats», στη νοτιοδυτική Κίνα [1]. 
Καθώς ο ιός εξαπλώθηκε παγκοσμίως, το Ινστιτούτο συνέχισε την έρευνά του. Τον Φεβρουάριο του 2020 οι «New York Times» ανέφεραν ότι μια ομάδα με επικεφαλής την Κινέζα ιολόγο Shi Zhengli, γνωστή και ως «γυναίκα νυχτερίδα» της Κίνας για το κυνήγι των ιών της νυχτερίδας σε σπηλιές, ήταν η πρώτη στο Ινστιτούτο που αναγνώρισε, ανέλυσε και ονόμασε τη γενετική ακολουθία του νέου κορωνοϊού 2019-nCoV (στη συνέχεια SARS-CoV-2).
Επίσης ανέβασε την έρευνά της σε δημόσιες βάσεις δεδομένων για επιστήμονες σε όλο τον κόσμο [2] και δημοσίευσε άρθρα στο βρετανικό επιστημονικό περιοδικό «Nature» [3].

Χωρίς αποδείξεις
Να αναφέρουμε ότι το 2014 η Shi Zhengli συμμετείχε σε μια κοινή σινο-αμερικανική έρευνα για κορωνοϊούς νυχτερίδων μεταξύ του Ινστιτούτου Ιολογίας της Ουχάν και του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, με τον καθηγητή επιδημιολογίας Ralph S. Baric ως κύριο ερευνητή. Την ίδια χρονιά αποφασίστηκε η διακοπή της χρηματοδότησης για την έρευνα στις ΗΠΑ εξαιτίας της επικινδυνότητας των εν λόγω ερευνών [4].
Στα τέλη Ιανουαρίου του 2020 διαδόθηκε ότι το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν ήταν η πηγή της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, ως αποτέλεσμα έρευνας σχετικής με την ανάπτυξη βιολογικών όπλων [5], μια ιδέα που αρκετοί Αμερικανοί εμπειρογνώμονες είχαν απορρίψει σημειώνοντας ότι αφενός το Ινστιτούτο δεν ήταν κατάλληλο για έρευνα βιολογικών όπλων, αφετέρου οι περισσότερες χώρες είχαν εγκαταλείψει τα βιολογικά όπλα. Επιπροσθέτως δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι ο ιός ήταν γενετικά τροποποιημένος σε εργαστήριο. 

Όντως, τον Φεβρουάριο του 2020, ο ειδικός ιολόγος και παγκοσμίου φήμης ερευνητής των κορωνοϊών Trevor Bedford τόνισε: «Τα στοιχεία που διαθέτουμε είναι ότι οι μεταλλάξεις στον ιό είναι απόλυτα συνεπείς με τη φυσική εξέλιξη» [6]. Δηλαδή ο Bedford αποφάνθηκε ότι ο SARS-CoV-2 δεν είναι αποτέλεσμα εργαστηρίου. 
Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι, αρκετά πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, ορισμένοι ιολόγοι αμφισβήτησαν εάν προγενέστερα πειράματα για τη δημιουργία νέων κορωνοϊών σε ένα εργαστήριο, που όντως πραγματοποιήθηκαν και στη Βόρεια Καρολίνα [7], άξιζαν το ρίσκο μιας τυχαίας απελευθέρωσής τους στο περιβάλλον [8].
Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2020 το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν κατηγορήθηκε επανειλημμένα ως πηγή της επιδημίας Covid-19. Επιπροσθέτως τα μέλη των ερευνητικών ομάδων του Ινστιτούτου, συμπεριλαμβανομένης της Shi Zhengli, η οποία έκανε διάφορες δημόσιες δηλώσεις υπερασπιζόμενη το Ινστιτούτο, αποτέλεσαν αντικείμενο διαφόρων θεωριών συνωμοσίας.
Σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο της «Washington Post», Αμερικανοί αξιωματούχοι, που στάλθηκαν το 2018 στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν, προειδοποίησαν αφενός για αδυναμίες στους τομείς ασφάλειας και διαχείρισης του Ινστιτούτου, αφετέρου για πιθανή μετάδοση των κορωνοϊών νυχτερίδας στον άνθρωπο και τον κίνδυνο εμφάνισης μιας νέας πανδημίας τύπου SARS [9].

Η επίθεση των ΗΠΑ
Στις 15 Απριλίου 2020, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στον Λευκό Οίκο, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ονομάζει τον ιό SARS-CoV-2 «ιό της Κίνας» (China Virus), δήλωσε: «Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών προσπαθεί να προσδιορίσει εάν ο νέος κορωνοϊός προήλθε από το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν… Κάνουμε μια πολύ εμπεριστατωμένη εξέταση αυτής της φρικτής κατάστασης που συνέβη». 
Επιπλέον σε συνέντευξή του στο Fox News ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο ανέφερε: «Γνωρίζουμε ότι αυτός ο ιός προήλθε από την Ουχάν της Κίνας. (…) Το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν απέχει μόλις λίγα μίλια από την υγρή αγορά (αγορά φρεσκοσφαγμένων ζώων και ψαριών)… Η κινεζική κυβέρνηση πρέπει να γίνει καθαρή (δηλαδή να αποδείξει ότι δεν ευθύνεται)» [10].

Η αρχή της φημολογίας
Το εργαστήριο P4 του Ινστιτούτου Ιολογίας της Ουχάν άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2018 και ήταν το πρώτο του είδους του στην Κίνα. Σχεδιάστηκε με τη βοήθεια της Γαλλίας ως μέρος μιας κοινής σινο-γαλλικής ερευνητικής πρωτοβουλίας, που εστιάζει στις μολυσματικές ασθένειες και είναι εξοπλισμένη με το υψηλότερο επίπεδο βιοασφάλειας, σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων Xinhua. 
Η πρώτη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο σχετιζόταν με τον αιμορραγικό πυρετό του Xinjiang, ενός ιού που προκαλείται από τσιμπούρι με ποσοστό θνησιμότητας έως και 50% στους ανθρώπους. Το Ινστιτούτο αποτέλεσε το κέντρο πολλαπλών θεωριών συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένης μιας που κυκλοφόρησε στα τέλη Ιανουαρίου στα κινεζικά κοινωνικά μέσα, σύμφωνα με την οποία ο νέος κορωνοϊός δραπέτευσε από το εργαστήριο. 

Το 2017 μια έκθεση των «Wuhan Evening News» ανέφερε ότι ο Tian Junhua, ερευνητής στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Ουχάν, τέθηκε σε καραντίνα για 14 ημέρες, ύστερα από τυχαία επαφή με ούρα νυχτερίδων κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού ταξιδιού το 2012. Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανέφεραν επίσης ένα ατύχημα του 2004, σε ένα εθνικό εργαστήριο στο Πεκίνο, κατά τη διάρκεια πειραμάτων με κορωνοϊό, που σχετίζεται με σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο και οδήγησε σε λοιμώξεις και έναν θάνατο. 
Σύμφωνα με την «China Daily», για το εν λόγω ατύχημα τιμωρήθηκαν τότε πέντε ανώτατοι αξιωματούχοι του Κινεζικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. 
Ωστόσο, στις 18 Απριλίου 2020, ο Yuan Zhiming, διευθυντής του Ινστιτούτου Ιολογίας της Ουχάν, αντέδρασε σε όσους προωθούν τις θεωρίες ότι ο ιός διέφυγε από τις εγκαταστάσεις και προκάλεσε το ξέσπασμα στην κεντρική Κίνα. Συγκεκριμένα δήλωσε σε συνέντευξή του στο κρατικό China Global Television Network: «Δεν υπάρχει απολύτως καμία περίπτωση ο ιός να προήλθε από το Ινστιτούτο μας» [11]. 

Λείπουν οι αποδείξεις
Γίνεται αντιληπτό ότι, προς το παρόν, πέρα από τις μάλλον σοβαρές ενδείξεις, δεν υφίστανται αποδείξεις που να οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα, σχετικά με την προέλευση του νέου κορωνοϊού. 
Ωστόσο προκύπτει ότι η πιθανότητα το Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν να ήταν η πηγή της πανδημίας του νέου κορωνοϊού δεν είναι μηδενική, αφενός διότι αναφέρθηκε και δεν αμφισβητήθηκε η πολυετής δραστηριότητα των ερευνητών του στους κορωνοϊούς, αφετέρου διότι τα πρώτα κρούσματα της Covid-19 παγκοσμίως αναφέρθηκαν στην περιοχή της Ουχάν.
Γι’ αυτούς τους λόγους αυξάνονται και οι διεθνείς πιέσεις προς την Κίνα. Ήδη, εκτός από τις «απειλές» του Αμερικανού Προέδρου, η Αυστραλία ζήτησε τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για την προέλευση του κορωνοϊού και του τρόπου που εξαπλώθηκε. 

Προκαλεί καταστροφή
Προκειμένου να αποφανθούμε αν ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 ήταν αποτέλεσμα έρευνας για την ανάπτυξη βιολογικών όπλων, θα πρέπει προηγουμένως να εξετάσουμε αν ήταν κατάλληλος ως βιολογικός παράγοντας (Biological Agent) για τη διεξαγωγή βιολογικού πολέμου.
Βιολογικός πόλεμος (Biological Warfare – BW) είναι η χρήση των βιολογικών παραγόντων (στην προκειμένη περίπτωση του SARS-CoV-2) ή/και των τοξινών (δηλητηριώδεις ουσίες, που παράγονται ή προέρχονται από ζώα, φυτά ή μικροοργανισμούς), για την πρόκληση απωλειών στον άνθρωπο, στα ζώα και στα φυτά ή τη φθορά (εκφυλισμό) υλικών. 
Παρότι η νόσος Covid-19 συνιστά μείζονα παγκόσμια βιολογική ασύμμετρη απειλή κατά της ανθρωπότητας και προξενεί υλικές και ανθρώπινες απώλειες, όπως ακριβώς προξενούν τα όπλα μαζικής καταστροφής (Weapons of Mass Destruction – WMD), εν τούτοις είναι σχεδόν απίθανο ο νέος κορωνοϊός SARS-Cov-2 να αναπτύχθηκε ως βιολογικός παράγοντας (Biological Agent) για την κατασκευή βιολογικού όπλου.
Αν και έχει σχετικά υψηλή μεταδοτικότητα (Transmissibility), το ποσοστό θνητότητάς του (Lethality) είναι ιδιαίτερα χαμηλό σε σχέση με άλλους γνωστούς βιολογικούς παράγοντες ιών, όπως για παράδειγμα η ευλογιά (Smallpox ή Variola) με θνητότητα περίπου 30%, ο ιός Ebola με θνητότητα 80% – 90%, η εγκεφαλίτιδα της Βενεζουέλας (Venezuelan Equine Encephalitis – VEE), οι ιογενείς αιμορραγικοί πυρετοί (Viral Hemorrhagic Fevers) κ.λπ. [12].
Επομένως η πιθανότητα να κατασκευάστηκε ο SARS-Cov-2 σε εργαστήρια, με σκοπό να προκαλέσει όσο το δυνατόν περισσότερες ανθρώπινες απώλειες, είναι σχεδόν μηδενική. 
Ωστόσο ο SARS-Cov-2 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας βιολογικός παράγοντας, ο οποίος προκαλεί αφενός μια σχετικά ελεγχόμενη νόσο (Covid-19) με περιορισμένη θνητότητα της τάξης του 1,5% έως 2%, για χρονική διάρκεια περίπου ενός έτους (δηλαδή όσο χρονικό διάστημα αναμένεται για την παρασκευή και τη μαζική διάθεση ενός εμβολίου), αφετέρου μια τεράστια οικονομική καταστροφή σε παγκόσμιο επίπεδο, την οποία θα μπορούσαν να επωφεληθούν όσοι και όποιοι κρατικοί δρώντες ήταν προετοιμασμένοι.

*Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι γεωστρατηγικός αναλυτής. ([email protected])

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Jane Qiu, Scientific American, «How China’s Bat Woman Hunted Down Viruses from SARS to the New Coronavirus», March 11, 2020
[2] Jon Cohen, Science, «Mining coronavirus genomes for clues to the outbreak’s origins», Jan 31, 2020
Chris Buckley & Steven Lee Myers, The New York Times, «As New Coronavirus Spread, China’s Old Habits Delayed Fight», Feb 1, 2020
[3] Shi Zhengli & Team of 29 researchers at the Wuhan Institute of Virology (WIV), Nature, «A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin», Feb 3, 2020
[4] Kaiser Jocelyn, Science, «Moratorium on risky virology studies leaves work at 14 institutions in limbo», Nov 17, 2014
[5] Josh Taylor, The Guardian, «Bat soup, dodgy cures and ‘‘diseasology’’: the spread of coronavirus misinformation», Jan 31, 2020
[6] Clive Cookson, Financial Times, «Coronavirus was not genetically engineered in a Wuhan lab, says expert», Feb 14, 2020
[7] Vineet D. Menachery, Boyd L. Yount Jr, Kari Debbink, Sudhakar Agnihothram, Lisa E. Gralinski, Jessica A. Plante, Rachel L. Graham, Trevor Scobey, Xing-Yi Ge, Eric F. Donaldson, Scott H. Randell, Antonio
[8] Declan Butler, Nature, «Engineered bat virus stirs debate over risky research», Nov 12, 2015
[9] John Rogin, Washington Post, «State Department cables warned of safety issues at Wuhan lab studying bat coronaviruses», April 14, 2020
[10] Steve Holland, David Brunnstrom, Reuters, «Trump says U.S. investigating whether virus came from Wuhan lab», April 16, 2020 
[11] Bloomberg, «Wuhan Lab Denies Any Link to First Coronavirus Outbreak», Apr 20, 2020
[12] Βασίλης Γιαννακόπουλος (γεωστρατηγικός αναλυτής) και Γιώργος Καρυστινός (καρδιολόγος), «Χημικά και Βιολογικά Όπλα – Υπαρκτή Ασύμμετρη Απειλή», Αθήνα 2013