της Βάλιας Μπαζού

Μου έλεγε κάποιος ότι αισθητικά και πο­λιτισμικά η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας παρέπεμπε σε φραπέ και η σημερινή κυβέρνη­ση του ΠΑΣΟΚ σε φρέντο. Και αυτός ο παραλληλισμός ταιριάζει απόλυτα στη στρατηγική για την ανάπτυξη του τουρισμού.

της Βάλιας Μπαζού

Μου έλεγε κάποιος ότι αισθητικά και πο­λιτισμικά η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας παρέπεμπε σε φραπέ και η σημερινή κυβέρνη­ση του ΠΑΣΟΚ σε φρέντο. Και αυτός ο παραλληλισμός ταιριάζει απόλυτα στη στρατηγική για την ανάπτυξη του τουρισμού. Επί Σουφλιά εάν προσπαθούσε κανείς να εικονογραφήσει το «όραμα» θα μετέτρεπε όλα τα παράλια της χώ­ρας σε τραπεζοκαθίσματα γεμάτα φραπέ και σή­μερα σε τραπεζοκαθίσματα γεμάτα φρέντο… Τα πράγματα θα ήταν, βέβαια, απλά εάν στο θέμα της χωροταξίας και του τουρισμού ίσχυε η λαϊ­κή ρήση «περί ορέξεως κολοκυθόπιτα»… Όταν η «όρεξη», όμως, αφορά το μέλλον της χώρας και την επιλογή του τύπου της ανάπτυξης που επιφυλάσσεται ελαφρά τη καρδία στην πιο «βα­ριά βιομηχανία», τότε τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά.

Το καταπληκτικό είναι ότι με καθυστέρηση δύο ετών η σημερινή κυβέρνηση και όσοι έχουν χρεωθεί τον σχεδιασμό για την ανάπτυξη τουρισμού – βλέπε και σε αυτό το θέμα «δάκτυλο» από το υπουργείο Οικονομικών – έρχονται όχι μόνο να δικαιώσουν τον Γιώργο Σουφλιά, αλλά και να τον ανακηρύξουν σε «άγιο», αφού συγκριτικά το σημερινό σχέδιο νόμου είναι ένα κλικ χειρότερο από του Σαρακατσάνου.

Πριν προχωρήσουμε στην παρουσίαση, καλό θα ήταν να θυμηθούμε ορισμένες από τις δηλώσεις κορυφαίων στελεχών του ΠΑΣΟΚ αλλά και του ίδιου του προέδρου του Κινήματος, όταν βρίσκονταν στα έδρανα της αντιπολίτευσης και κατακεραύνωναν τον Σουφλιά και το σχέδιό του για το χωροταξικό του τουρισμού.

Συ είπας!

Η σύγκρουση ξεκίνησε το 2007 με την πρώτη παρουσίαση του σχεδίου από τον Σουφλιά και συνεχίστηκε για τα επόμενα δύο χρόνια. Σε πρώτη φάση το βάρος της οξείας αντιπαράθεσης σήκωσαν στους ώμους τους ο Γιάννης Ραγκούσης, σήμερα υπουργός Εσωτερικών, ο Γιάννης Μανιάτης, σήμερα υφυπουργός ΠΕΚΑ, και ο Σπύρος Κουβέλης, σήμερα υφυπουργός Εξωτερικών. Αντιγράφω από τα δημοσιεύματα της εποχής και συγκεκριμένα τη σωτήρια ημερομηνία 5 Δεκεμβρίου 2007:

♦ «Τα σχέδια της κυβέρνησης για τη χωροταξία και ιδιαίτερα για τον τουρισμό θα προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, ανάλογες με αυτές του συστήματος αντιπαροχής στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, τόνισαν σε χθεσινή συνέντευξη Τύπου οι υπεύθυνοι του Τομέα ΥΠΕΧΩΔΕ του ΠΑΣΟΚ, βουλευτές Σπύρος Κουβέλης και Γ. Μανιάτης, παρουσία και του εκπροσώπου του κόμματος Γιάννη Ραγκούση».

Και συνεχίζουμε:

♦ «Η αγορά τού real estate για παραθεριστικές κατοικίες βοά και περιμένει οικοδομική έκρηξη», υπογράμμισε ο Γ. Μανιάτης, ο οποίος παρατήρησε ότι οι ρυθμίσεις για το τουριστικό αποτελούν «όχημα για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, σε διεθνές επίπεδο».

♦ Ο Γ. Ραγκούσης αποκάλυψε ότι κατά το τελευταίο διάστημα αγοράστηκε το 15% της Ίου από off-shore εταιρείες. Πρόσθεσε ότι για αιώνες στα περισσότερα νησιά είχαν διαμορφωθεί 3 ως 4 οικισμοί, επιφάνειας 30.000 τετραγωνικών. Με τις προωθούμενες ρυθμίσεις θα προστεθούν άλλοι 3-4 οικισμοί και σε ακίνητα 150 στρεμμάτων θα χτιστούν 30.000 τετραγωνικά, με επιδότηση μάλιστα μέσω του αναπτυξιακού νόμου.

♦ Για εξαγορά γης στις πυρόπληκτες περιοχές έκανε λόγο ο Σπ. Κουβέλης, τονίζοντας ότι η παραγωγική καταστροφή κάνει ακόμα πιο δελεαστικές τις προσφορές μεγάλων συμφερόντων στους ιδιοκτήτες. Ο Γιώργος Σουφλιάς, αφού έθεσε το σχέδιο νόμου σε διαβούλευση με τους φορείς και αφού έφαγε «πόρτα» από όλους, πολιτικά κόμματα, επιμελητήρια, περιβαλλοντικές οργανώσεις, επέμεινε και στα τέλη του 2008 αρχές του 2009 επανήλθε δριμύτερος, όπως δριμύτερα επανήλθαν και τα κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Ιδού ένα μικρό χρονικό:

♦ 2 Φεβρουαρίου 2009 Τριάντα τέσσερις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ στέλνουν επιστολή στον τότε πρόεδρο της Βουλής Δημήτρη Σιούφα και ζητούν τη σύγκληση των Επιτροπών Οικονομικών και Παραγωγής και Εμπορίου, αφού «η βασική επιλογή του κειμένου (σ.σ.: χωροταξικό τουρισμού) είναι η δημιουργία σύνθετων τουριστικών υποδομών με τη μορφή παραθεριστικών κατοικιών, τη στιγμή που δεν είναι καθόλου προφανείς οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε όλες τις χώρες προέλευσης τουριστών και κατά συνέπεια είναι άγνωστες οι συνέπειες της δυνατότητάς τους να αγοράσουν παραθεριστική κατοικία στην Ελλάδα».

♦ 4 Φεβρουαρίου 2009 Στη συνέντευξη Τύπου ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου προανήγγειλε την κατάργηση του ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον τουρισμό, αν το ΠΑΣΟΚ κερδίσει τις επόμενες εκλογές.

♦ 4 Μαρτίου 2009

Στη συνεδρίαση των Επιτροπών Οικονομικών και Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής και μέσα σε κλίμα πολιτικής έντασης οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Γ. Μανιάτης, Θ. Πάγκαλος, Γ. Δριβελέγκας και Α. Γκερέκου, εξαπολύουν κατά μέτωπο επίθεση στον κ. Σουφλιά με αιχμή ότι παραδίδει τη χώρα στα συμφέροντα και τσιμεντοποιεί τα νησιά.

Από το ξέπλυμα στην ανάπτυξη

Δύο χρόνια μετά τις βαρύγδουπες δηλώσεις περί παράδοσης της χώρας στα συμφέροντα, περί «οχήματος» για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, τα στελέχη που πλέον βρίσκονται σε κυβερνητικές θέσεις ως άλλοι «ανανήψαντες» προβάλλουν τις ίδιες και μάλιστα λίγο χειρότερες διατάξεις ως το απόλυτο σχέδιο για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας, που θα φέρει μάλιστα ζεστό χρήμα ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ! Και αυτή η μετάλλαξη από μαύρο σε άσπρο γίνεται την ίδια στιγμή που πρέπει να ληφθούν οι πιο σοβαρές αποφάσεις για τη στρατηγική ανάπτυξης της χώρας, μια στρατηγική που δεν θα περιορίζεται στην ικανοποίηση πρόσκαιρων και αμφιλεγόμενων deal, αλλά θα θέτει τη χώρα στην πρωτοπορία της τουριστικής «βιομηχανίας» εκμεταλλευόμενη το περιβαλλοντικό πλεονέκτημα και όχι καταστρέφοντάς το. Και δυστυχώς το σχέδιο νόμου με τίτλο «Αδειοδότηση Τουριστικών Επενδύσεων, Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα και άλλες διατάξεις» αποθεώνει την καταστροφική πολιτική της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας, αφού όχι μόνο δεν αποσύρει το Χωροταξικό του Τουρισμού, αλλά το επιβραβεύει. Και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι εκκρεμούν να συζητηθούν στο ΣτΕ οι αιτήσεις ακύρωσης κατά της Κοινής Υπουργικής Απόφασης με την οποία εγκρίθηκε το Χωροταξικό τον Ιούνιο του 2009.

Σπιθαμή ελεύθερης γης!

H βασική φιλοσοφία και των δυο σχεδίων νόμου είναι η εισαγωγή στη χώρα μας δυο νέων τύπου επενδύσεων στον τουρισμό:

♦ τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα (mixed use resorts),

♦ τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels).

Σε απλά ελληνικά, οι δυο αυτοί τύποι μεταφράζονται στην κατασκευή όπου γης, ξενοδοχείων 4 και 5 αστέρων, γηπέδων γκολφ και παραθεριστικών κατοικιών και συγκεκριμένα:

♦ Τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα (mixed use resorts), η τουριστική επιπλωμένη κατοικία δηλαδή, θα μπορούν να αναπτύσσονται σε εκτάσεις τουλάχιστον 150 στρεμμάτων, σε συνδυασμό με ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων, σε ποσοστό έως 35% της συνολικά δομούμενης επιφάνειας. Η ρύθμιση αυτή θα αφορά και υφιστάμενες τουριστικές επενδύσεις, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Προβλέπεται ακόμα η δυνατότητα για την ανέγερση αποκλειστικά τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε συνδυασμό με εγκατάσταση γηπέδων γκολφ τουλάχιστον 18 οπών με την προϋπόθεση ότι τα γκολφ κλαμπ θα ανεγείρονται σε έκταση με εμβαδό ίσο ή μεγαλύτερο των 800 στρεμμάτων (ένα γήπεδο γκολφ απαιτεί τουλάχιστον έκταση 600 στρεμμάτων), ενώ το ποσοστό των δυνάμενων να πουληθούν ή να εκμισθωθούν μακροχρονίως τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών δεν μπορεί να υπερβαίνει το 45% της συνολικά δομούμενης επιφάνειας του γκολφ κλαμπ.

♦ Τα ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (condo hotels) πρόκειται για ξενοδοχειακές μονάδες 4 ή 5 αστέρων, επί τμημάτων των οποίων θα επιτρέπεται η σύσταση οριζόντιων και κάθετων ιδιοκτησιών και η μακροχρόνια εκμίσθωσή τους σε τρίτους, υπό την προϋπόθεση ότι θα τα παραχωρούν στον φορέα της τουριστικής επιχείρησης για συγκεκριμένη χρονική περίοδο (π.χ. 6 μήνες ετησίως) για εκμετάλλευση και το λιγότερο για 20 έτη. Οι επενδύσεις αυτές θα μπορούν να αναπτύσσονται σε εκτάσεις με ελάχιστο εμβαδό 100 στρεμμάτων (το σχέδιο Σουφλιά προέβλεπε 150 στρέμματα) και θα αντιστοιχούν στο 50% του συνολικού συντελεστή δόμησης του τουριστικού καταλύματος και στο 35% των οικοπέδων. Όπως επισημαίνουν άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τα του τουρισμού, η εισαγωγή του θεσμού των condo γίνεται σε μια προσπάθεια να ξεπεραστεί το Συμβούλιο της Επικρατείας, αφού επί της ουσίας μετονομάζει την παραθεριστική κατοικία σε τουριστική επένδυση, καταργώντας έτσι τις ισχύουσες προβλέψεις της νομοθεσίας, την έννοια του πολεοδομικού σχεδιασμού, την έννοια των σχεδίων πόλεως και οικισμών.

Το «φρούτο» των ΠΟΤΑ

Εάν αυτά σας φαίνονται αρκετά, κρατήστε την όρεξή σας γιατί ο νομοθέτης έχει κέφια και μας επιφυλάσσει και άλλα φαραωνικά σχέδια, επί της ουσίας με τον εξευτελισμό της έννοιας ΠΟΤΑ (Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης). Έχουμε και λέμε:

♦ Αν και μέχρι σήμερα για τη δημιουργία ΠΟΤΑ απαιτείται έκταση 800 στρεμμάτων, τώρα και εάν περάσει το σχέδιο νόμου θα απαιτούνται μόλις 300 στρέμματα!

♦ Περιοχές ΠΟΤΑ μπορούν να οριοθετηθούν ακόμα κι αν εντός των 300 στρεμμάτων υπάρχουν χώροι αρχαιολογικού ή ιστορικού ενδιαφέροντος, δάση και δασικές εκτάσεις ή περιοχές προστασίας της φύσης και του τοπίου.

♦ Ο χαρακτηρισμός και η οριοθέτηση ΠΟΤΑ γίνεται με αίτηση φυσικών ή νομικών προσώπων του ιδιωτικού ή του δημοσίου τομέα και χαρακτηρίζονται ως έργα δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από τον φορέα υλοποίησης. Με απλά λόγια, ακόμα κι αν την ίδρυση ενός ΠΟΤΑ την κάνει πολυεθνική εταιρεία, το έργο είναι δημόσιας ωφέλειας!

♦ Η οριοθέτηση των ΠΟΤΑ γίνεται με πρόταση των υπουργείων Περιβάλλοντος και Τουρισμού ύστερα από γνώμη του οικείου περιφερειακού συμβουλίου, το οποίο, όμως, υποχρεούται να εκφράσει την άποψή του εντός 30 ημερών! Εάν περάσουν οι 30 ημέρες, ο νόμος γράφει στα παλιά του τα παπούτσια τη γνώμη του περιφερειακού συμβουλίου και προχωράει κανονικά στον χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση.

♦ Οι εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως ΠΟΤΑ μπορεί να πολεοδομούνται στο σύνολο ή σε τμήμα τους. Η πολεοδόμηση είναι υποχρεωτική όταν η έκταση υπερβαίνει τα 2.000 στρέμματα, εξαιρουμένων αρχαιολογικών χώρων, δασών και δασικών εκτάσεων.

Παρωχημένο μοντέλο

Όσες προσπάθειες κι αν γίνουν, όσο «σπρώξιμο» κι αν πέσει, για να το πούμε λιανά, με δημοσιεύματα και περισπούδαστες δηλώσεις για το νέο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης που θα εκτοξεύσει στα ουράνια τη χώρα, το μόνο σίγουρο είναι – για όσους πράγματι γνωρίζουν τι γίνεται πέρα από τη μύτη τους και πέρα από την τσέπη τους – ότι η στρατηγική που προωθείται είναι ντεμοντέ. Επί της ουσίας δίνει το πράσινο φως για οικοδομική έκρηξη και την κατασκευή παντού, ακόμα και σε περιοχές όπου υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι, δάση και περιοχές Natura, μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων και κυρίως μεγάλων κλειστών τουριστικών χωριών.

Προωθεί την έννοια της παραθεριστικής κατοικίας παντού, χωρίς κανέναν σχεδιασμό, θέτοντας έτσι αυτομάτως αυτού του τύπου την επένδυση σε τροχιά αποτυχίας. Όπως λένε όσοι γνωρίζουν καλά τα της τουριστικής «βιομηχανίας», με βάση τις τάσεις που επικρατούν διεθνώς, τελικά το αποτέλεσμα θα είναι μια θλιβερή εικόνα εγκαταλελειμμένων σούπερ ντούπερ βιλών και μεζονετών που γειτνιάζουν με κουφάρια ξενοδοχείων 4 και 5 αστέρων. Πρόκειται για ένα μοντέλο που άρχισε να κερδίζει έδαφος στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και πλέον είναι παρωχημένο και κατά πολλούς αποτυχημένο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι αυτό της Ισπανίας, που μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992 ξεκίνησε ένα όργιο ανοικοδόμησης παραθεριστικών κατοικιών δίπλα στο κύμα, με αποτέλεσμα περιοχές όπως η Μάλαγα να χτιστούν σε ποσοστό 100%, η Βαλένθια να χάσει από το τσιμέντο το 30% των ακτογραμμών της και οι ακτές της Ανδαλουσίας κάπου το 70% κάθε σπιθαμής ελεύθερης γης. Το μοντέλο, όμως, όπως δείχνουν τα πράγματα, απέτυχε και σε οικονομικό επίπεδο αφού μετά την κτηματομεσιτική φούσκα υπολογίζονται σε περισσότερες από 600.000 οι απούλητες παραθεριστικές κατοικίες ενώ περίπου 200.000 χάσκουν μισοτελειωμένες.

Η προώθηση του προβληματικού μοντέλου γίνεται παράλληλα με τρόπο που καταργεί την ουσιαστική έννοια του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, καταργεί επί της ουσίας τη νομοθεσία για τις προστατευόμενες περιοχές και βέβαια για μια ακόμα φορά προσπαθεί να κοροϊδέψει το ΣτΕ.

Και όλα αυτά με την υπόθεση εργασίας ότι πράγματι οι προβλέψεις του σχεδίου νόμου θα προσελκύσουν σοβαρούς επενδυτές και όχι σαλταδόρους που θα επιδιώξουν να επενδύσουν 50 δισεκατομμύρια ευρώ και δεν θα έχουν σαν στόχο να τακτοποιήσουν, απλώς, προβληματικές επενδύσεις σε γη που είχαν κάνει στο παρελθόν περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή για να ανακηρυχθούν σε εθνικούς «νομοθέτες».