Μέρα με τη μέρα η ένταση στην κορεατική χερσόνησο κλιμακώνεται, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μια προσυγκρουσιακή κατάσταση που δύσκολα θα αποκλιμακωθεί.

Του Βασίλη Γιαννακόπουλου, γεωστρατηγικού αναλυτή και συγγραφέα του βιβλίου «Αραβική Άνοιξη» ([email protected], www.geostrategy.gr)

Μέρα με τη μέρα η ένταση στην κορεατική χερσόνησο κλιμακώνεται, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί μια προσυγκρουσιακή κατάσταση που δύσκολα θα αποκλιμακωθεί. Οι πρόσφατες εξελίξεις εκκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2013, όταν η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε την τρίτη της πυρηνική δοκιμή. Έκτοτε η κατάσταση έχει φθάσει σε οριακό σημείο και όλα προμηνύουν ότι η έναρξη εχθροπραξιών στην κορεατική χερσόνησο συνιστά ένα σενάριο με αυξημένες πιθανότητες, στο οποίο μάλιστα, μετά την ψυχροπολεμική περίοδο, εμπλέκονται και πυρηνικές δυνάμεις.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Πιονγκγιάνγκ και της Ουάσιγκτον, που αφορούσαν την παροχή βοήθειας και το πάγωμα της ανάπτυξης του βορειοκορεατικού πυρηνικού και βαλλιστικού προγράμματος, αποδείχθηκαν ατελέσφορες μετά την εκτόξευση ενός βαλλιστικού βλήματος τον Δεκέμβριο του 2012.
Μάλιστα, περίπου δύο μήνες αργότερα, η Πιονγκγιάνγκ πραγματοποίησε την τρίτη πυρηνική δοκιμή της, γεγονός που εκλαμβάνεται ως «συνέχιση της ανάπτυξης του πυρηνικού της προγράμματος». Ακολούθησαν εκατέρωθεν απειλές και βήματα κλιμάκωσης της έντασης. Ήδη οι ένοπλες δυνάμεις της Βόρειας και Νότιας Κορέας έχουν τεθεί σε κατάσταση υψίστης ετοιμότητας, ενώ πρόσθετες αμερικανικές αεροναυτικές δυνάμεις μετασταθμεύουν στην περιοχή.

Οι κυρώσεις
Στις 26 Μαρτίου 2010, ύστερα από έκρηξη στη διαφιλονικούμενη θαλάσσια ζώνη της Κίτρινης Θάλασσας και πλησίον της νοτιοκορεατικής νήσου Μπαενγκγεόνγκ, βυθίστηκε η νοτιοκορεατική κορβέτα «Chonan» με πλήρωμα 104 ανδρών, εκ των οποίων διασώθηκαν οι 58.
Στις 20 Μαΐου το πόρισμα διεθνούς έρευνας, που πραγματοποιήθηκε από Αμερικανούς, Αυστραλούς, Σουηδούς και Βρετανούς ειδικούς, άφησε να φανεί ότι η Πιονγκγιάνγκ ήταν «υπεύθυνη για τη βύθιση της νοτιοκορεατικής κορβέτας».
Στις 9 Ιουλίου το Σ.Α. του ΟΗΕ καταδίκασε την επίθεση που οδήγησε στη βύθιση της κορβέτας, χωρίς να κατονομάσει τη Βόρεια Κορέα ως υπεύθυνη. Δώδεκα ημέρες αργότερα η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε νέες κυρώσεις κατά της Πιονγκγιάνγκ, οι οποίες στόχευαν τα περιουσιακά στοιχεία της ηγεσίας, τις πωλήσεις και αγορές οπλικών συστημάτων, την απόκτηση ειδών πολυτελείας, καθώς και την ανάπτυξη του πυρηνικού της προγράμματος.
Στις 8 Αυγούστου 2010 το Πολεμικό Ναυτικό της Βόρειας Κορέας κατέλαβε ένα νοτιοκορεατικό αλιευτικό σκάφος με επταμελές πλήρωμα, ενώ στις 23 Νοεμβρίου το βορειοκορεατικό πυροβολικό βομβάρδισε τη νοτιοκορεατική νήσο Γέονπιεονγκ με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο στρατιώτες και δύο πολίτες της Νότιας Κορέας. Η Σεούλ ανταπέδωσε τα πυρά, έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις της σε υψίστη ετοιμότητα, συγκάλεσε έκτακτο υπουργικό συμβούλιο και ανέστειλε την προγραμματισμένη βοήθεια προς την Πιονγκγιάνγκ.

Η απειλή
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, με τη βοήθεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, η Πιονγκγιάνγκ άρχισε την ανάπτυξη του πυρηνικού της προγράμματος κατασκευάζοντας έναν ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα στο πυρηνικό σύμπλεγμα Γιόνγκμπιον (Yongbyon Nuclear Research Center).
Τον Ιανουάριο του 2003 αποσύρθηκε από τη «Συνθήκη μη Διάδοσης των Πυρηνικών» (NPT) και στη συνέχεια πραγματοποίησε τρεις πυρηνικές δοκιμές (2006, 2009 και 2013). Σήμερα εκτιμάται ότι διαθέτει τουλάχιστον έξι πυρηνικά όπλα, τα οποία ωστόσο δεν έχει καταφέρει να τοποθετήσει σε κεφαλές βαλλιστικών βλημάτων.
Τη δεκαετία του 1970 η Πιονγκγιάνγκ άρχισε το βαλλιστικό της πρόγραμμα. Τον Απρίλιο του 1984 κατάφερε να κατασκευάσει το βαλλιστικό βλήμα Scud-B και έκτοτε έχει πραγματοποιήσει δεκάδες δοκιμαστικές εκτοξεύσεις. Σήμερα διατηρεί ένα αξιόλογο βαλλιστικό οπλοστάσιο, που περιλαμβάνει:
• Περίπου 700 βαλλιστικά βλήματα μικρού βεληνεκούς (70-1.000 χλμ.), σχεδόν απαρχαιωμένα και μικρής ακρίβειας.
• Λιγότερα από 100 βαλλιστικά βλήματα μέσου βεληνεκούς (1.000-3.500 χλμ.), η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν έχει πιστοποιηθεί πλήρως με επιτυχείς δοκιμαστικές εκτοξεύσεις.
• Μικρό αριθμό βαλλιστικών βλημάτων μεγάλου βεληνεκούς (3.500-5.500 χλμ.), των οποίων η αποτελεσματικότητα αμφισβητείται, καθώς η πρώτη επιτυχής δοκιμαστική εκτόξευση πραγματοποιήθηκε μόλις τον Δεκέμβριο του 2012.
Η ανάλυση των πληροφοριών σχετικά με το πυρηνικό και βαλλιστικό οπλοστάσιο της Βόρειας Κορέας οδηγεί στις ακόλουθες εκτιμήσεις: [1]
• Τα βαλλιστικά βλήματα μικρού βεληνεκούς θα μπορούσαν να προσβάλουν με συμβατικές κεφαλές τη Νότια Κορέα και τις εκεί αμερικανικές βάσεις.
• Τα βαλλιστικά βλήματα μέσου βεληνεκούς θα μπορούσαν να προσβάλουν με συμβατικές κεφαλές την Ιαπωνία και τις εκεί αμερικανικές βάσεις.
• Το βαλλιστικό βλήμα Taepodong-2 (Unha-3) (~4.500 χλμ.) και με δυνατότητα να φέρει κεφαλή 100 κιλών, που τον Δεκέμβριο του 2012 έθεσε επιτυχώς σε τροχιά τον δορυφόρο Kwangmyong-3, δεν έχει προς το παρόν τη δυνατότητα να φέρει πυρηνική κεφαλή.
• Αν οι Βορειοκορεάτες επιδιώξουν να τοποθετήσουν μια πυρηνική κεφαλή σε βαλλιστικό βλήμα, θα πρέπει να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν έναν νέο διηπειρωτικό πύραυλο (>5.500 χλμ.) και να διεξαγάγουν αρκετές δοκιμαστικές εκτοξεύσεις. Αυτό σημαίνει ότι θα απαιτηθούν τουλάχιστον τρία έως πέντε χρόνια, και φυσικά το κόστος θα είναι υψηλό.
• Πιθανόν η Πιονγκγιάνγκ να κατασκευάσει μικρές πυρηνικές κεφαλές (miniaturize nuclear warheads), που θα της επιτρέψουν να τις τοποθετήσει στα υπάρχοντα βαλλιστικά βλήματα του οπλοστασίου της. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν υπάρχουν πληροφορίες που να μαρτυρούν ότι διαθέτει αυτήν τη δυνατότητα.

«Εξαμερείς συνομιλίες»
Τον Σεπτέμβριο του 2005, έπειτα από συνομιλίες που διήρκεσαν περισσότερο από δύο χρόνια, η Πιονγκγιάνγκ έλαβε τη σημαντική απόφαση να διαπραγματευτεί τις πυρηνικές της φιλοδοξίες προκειμένου να αποκομίσει οικονομικά οφέλη. Η Βόρεια Κορέα, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, η Κίνα, οι ΗΠΑ και η Ρωσία αποτελούσαν την ομάδα των «εξαμερών συνομιλιών». Όμως, οι διαπραγματεύσεις αποδείχθηκαν εξαιρετικά δύσκολες, δεν απέφεραν αποτέλεσμα και ως εκ τούτου διακόπηκαν τον Απρίλιο του 2009.
Τον Ιούνιο του 2007 η Πιονγκγιάνγκ επέτρεψε στους επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) να επισκεφθούν τις εγκαταστάσεις του Γιόνγκμπιον, ενώ τον Ιούλιο διέκοψε τη λειτουργία του πυρηνικού αντιδραστήρα μετά τη δέσμευση της Ουάσιγκτον να τη διαγράψει από τη λίστα των χωρών που υποστηρίζουν τη διεθνή τρομοκρατία.
Το επόμενο χρονικό διάστημα και μέχρι τον Ιούνιο του 2008 έγιναν εργασίες διάλυσης του πυρηνικού αντιδραστήρα. Ωστόσο οι διαπραγματεύσεις οδηγήθηκαν σε νέο αδιέξοδο, καθώς αφενός προέκυψαν ενδείξεις για την ανάπτυξη ενός ακόμη προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου, αφετέρου έγινε η εκτόξευση ενός βορειοκορεατικού βαλλιστικού βλήματος, για το οποίο υπήρχαν ενδείξεις ότι πρόκειται για δοκιμή βλήματος με δυνατότητα να φέρει πυρηνική κεφαλή.
Στις 14 Απριλίου 2009 η Πιονγκγιάνγκ ανακοίνωσε την απόσυρσή της από τις «εξαμερείς συνομιλίες» και έναν μήνα αργότερα πραγματοποίησε και δεύτερη πυρηνική δοκιμή.

Πιθανές εξελίξεις
Ο νέος γύρος των κυρώσεων, που εγκρίθηκαν ομόφωνα από το Σ.Α. του ΟΗΕ με την απόφαση 2094/2013, είναι ιδιαίτερα σκληρός και πλήττει άμεσα το καθεστώς, καθότι περιορίζει τις πηγές χρηματοδότησης των στρατιωτικών και βαλλιστικών προγραμμάτων της Πιονγκγιάνγκ, θέτει υπό επιτήρηση τους διπλωμάτες της και αυξάνει τον αριθμό των ιδιωτών και εταιρειών στους οποίους επιβάλλεται πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτική απαγόρευση.
Επιπρόσθετα, αφενός ενισχύει τα μέτρα των προγενέστερων κυρώσεων, αφετέρου απαιτεί από όλες τις χώρες – μέλη του ΟΗΕ να επιθεωρούν τα βορειοκορεατικά φορτία, προκειμένου αποφευχθεί η μεταφορά απαγορευμένων εμπορευμάτων, και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αρνούνται τη χρήση των λιμένων και του εναέριου χώρου τους.
Αυτό που αναμένεται με ενδιαφέρον είναι το αν θα εφαρμοστούν αυτά τα σκληρά μέτρα. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η συντριπτική πλειονότητα των βορειοκορεατικών εμπορευμάτων διέρχεται από τα λιμάνια και τον εναέριο χώρο της Κίνας. Μέχρι πρόσφατα το Πεκίνο, που συνιστά τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της γειτονικής Βόρειας Κορέας, «προστάτευε» έως έναν βαθμό την Πιονγκγιάνγκ και αρνούνταν να συναινέσει στη λήψη αυτών των κυρώσεων.
Τι άλλαξε όμως στις σχέσεις των δύο χωρών; Θα εφαρμόσουν οι Κινέζοι τις νέες κυρώσεις, γεγονός που θα συνιστά μια άτυπη σινο-αμερικανική συνεργασία; Η συγκατάθεση της Κίνας στις νέες σκληρότερες κυρώσεις ερμηνεύεται ως απογοήτευση προς τη Βόρεια Κορέα ή συνιστά έναν μοχλό πίεσης, με στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς των Βορειοκορεατών, ώστε βραχυπρόθεσμα να εγκαταλείψουν την ανάπτυξη του πυρηνικού τους προγράμματος; Δεν μένει παρά να δούμε πώς θα εξελιχθεί η σχέση των δύο γειτονικών χωρών, στο άμεσο μέλλον.
Στην παρούσα φάση η συμπεριφορά της Πιονγκγιάνγκ ερμηνεύεται ως:
• Πίεση προς τους Αμερικανούς, προκειμένου να δεχτούν διμερείς συνομιλίες και να εγκαταλείψουν την πολιτική, που εκλαμβάνεται ως «προσπάθεια ανατροπής του καθεστώτος της».
• Ενίσχυση της νομιμότητας και του κύρους του Κιμ Γιονγκ Ουν στον λαό και στη στρατιωτικοπολιτική ελίτ της Βόρειας Κορέας.
Είναι γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση ανησυχεί ιδιαίτερα για τη στάση που θα τηρήσει το επόμενο χρονικό διάστημα ο «αινιγματικός» νέος Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ουν. Όλα όμως δείχνουν ότι η λύση του προβλήματος απαιτεί, σε πρώτη φάση, δημιουργία σχέσεων συνεργασίας Ουάσιγκτον – Πεκίνου – Μόσχας.
Ενώ, σε δεύτερο χρόνο, η έναρξη διαπραγματεύσεων με το καθεστώς της διεθνώς απομονωμένης Πιονγκγιάνγκ, από μηδενική βάση, ίσως αποκλιμάκωνε την ένταση. Σε αντίθετη περίπτωση, η ήδη διαμορφωμένη προ-συγκρουσιακή κατάσταση θα συνεχίσει να ανησυχεί τη διεθνή κοινότητα, για τις μελλοντικές εξελίξεις και τις πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις, τόσο για την παγκόσμια ασφάλεια όσο και για την παγκόσμια οικονομία.

[1] Emma Chanlett-Avery (Specialist in Asian Affairs) & Ian E. Rinehart (Analyst in Asian Affairs), CRS Report for Congress, «North Korea: U.S. Relations, Nuclear Diplomacy, and Internal Situation», January 4, 2013, pp. 16-17

Χρονικό των πρόσφατων εξελίξεων στην κορεατική χερσόνησο (Φεβρουάριος – Απρίλιος 2013)
• 12 Φεβρουαρίου: Η Βόρεια Κορέα πραγματοποίησε την τρίτη πυρηνική της δοκιμή.
• 23 Φεβρουαρίου: Η Βόρεια Κορέα προειδοποίησε ότι «τα αμερικανικά στρατεύματα στη Νότια Κορέα θα στοχοποιηθούν, αν διεξαγάγουν τις προγραμματισμένες στρατιωτικές ασκήσεις».
• 7 Μαρτίου: Το Σ.Α. του ΟΗΕ υιοθέτησε ψήφισμα, με το οποίο επιβλήθηκαν επιπρόσθετες κυρώσεις εις βάρος της Πιονγκγιάνγκ.
• 8 Μαρτίου: Η Βόρεια Κορέα προχώρησε στην κατάργηση της συμφωνίας μη επίθεσης με τη Νότια Κορέα και διέκοψε την «κόκκινη γραμμή» Πιονγκγιάνγκ – Σεούλ.
• 20 Μαρτίου: Η Νότια Κορέα δέχθηκε κυβερνοεπίθεση, η οποία έπληξε τις διαδικτυακές υποδομές των μέσων ενημέρωσης και των τραπεζών της.
• 21 Μαρτίου: Ο ΟΗΕ αποφάσισε τη σύσταση διεθνούς ερευνητικής επιτροπής για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Βόρεια Κορέα.
• 26 Μαρτίου: Η Βόρεια Κορέα ανακοίνωσε ότι «διέταξε τις δυνάμεις της να προετοιμαστούν για ενδεχόμενα πλήγματα κατά των ηπειρωτικών Ηνωμένων Πολιτειών, της νήσου Γκουάμ και της Χαβάης».
• 27 Μαρτίου: Η Βόρεια Κορέα ανακοίνωσε ότι ο στρατός της διέκοψε την επικοινωνία με τον στρατό της Νότιας Κορέας, μέσω του «κόκκινου τηλεφώνου».
• 28 Μαρτίου: Δύο αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2 πέταξαν στον εναέριο χώρο της Νότιας Κορέας και έπληξαν με αδρανή πυρά στόχους σε πεδίο βολής, κοντά στα σύνορα με τη Βόρεια Κορέα.
• 1 Απριλίου: Δύο αμερικανικά αεροσκάφη F-22 Raptor προσγειώθηκαν στη Νότια Κορέα, για να μετάσχουν στις ετήσιες ασκήσεις, που θα διαρκέσουν έως τις 30 Απριλίου. Επίσης, το αντιτορπιλικό «USS John McCain», κλάσεως Aegis, ικανό να αναχαιτίζει βαλλιστικά βλήματα, τέθηκε σε επιχειρησιακή ετοιμότητα στα ανοιχτά της κορεατικής χερσονήσου.
Το Κοινοβούλιο της Βόρειας Κορέας αποφάσισε να διορίσει πρωθυπουργό τον Πακ Πονγκ Τζου, που είχε αποπεμφθεί το 2007.
u 2 Απριλίου: Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν στις ακτές της Νότιας Κορέας και δεύτερο αντιτορπιλικό («USS Fitzgerald»), ενώ ένα τρίτο («USS Decatur») έπλεε προς την περιοχή. Ως αντίδραση, η Πιονγκγιάνγκ ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει στην επαναλειτουργία όλων των πυρηνικών της εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου και του Γιονγκμπιόν.
• 3 Απριλίου: Η Πιονγκγιάνγκ απαγόρευσε την είσοδο 861 Νοτιοκορεατών εργαζομένων στο διακορεατικό βιομηχανικό συγκρότημα Κάεσονγκ, που εγκαινιάστηκε το 2004, σε μια συμβολική κίνηση συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες και συνιστά πολύτιμη πηγή συναλλάγματος για τους Βορειοκορεάτες.
Το Πεντάγωνο ανακοίνωσε την αποστολή αντιβαλλιστικού συστήματος για την άμυνα του νησιού Γκουάμ.
• 7 Απριλίου: Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, αντιλαμβανόμενος την επιδείνωση της περιφερειακής κατάστασης ασφάλειας, ζήτησε τη συνεργασία της διεθνούς κοινότητας.

Ακολουθήστε το topontiki.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.