Η γωνία Ιπποκράτους και Ακαδημίας, πολύ κοντά στην πλατεία Εξαρχείων και ακόμα πιο κοντά στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, γίνεται συχνά πεδίο μάχης μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών. Λίγο πιο πάνω, άλλωστε, διμοιρίες ΖΗΤΑδων φυλάνε τα όρια μεταξύ Κολωνακίου και Εξαρχείων.

Η γωνία Ιπποκράτους και Ακαδημίας, πολύ κοντά στην πλατεία Εξαρχείων και ακόμα πιο κοντά στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, γίνεται συχνά πεδίο μάχης μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών. Λίγο πιο πάνω, άλλωστε, διμοιρίες ΖΗΤΑδων φυλάνε τα όρια μεταξύ Κολωνακίου και Εξαρχείων. Όταν λοιπόν στο υπόγειο θέατρο «Ακάδημος» ξεκινάει η παράσταση με στιγμιότυπα από ταραχές στο Μπουένος Άιρες, δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις τη βία μιας κοινωνίας που φλέγεται.

Το εμβληματικό έργο του Ρομπέρτο Κόσα «La Nonna», ηθογραφία μιας οικογένειας Ιταλών μεταναστών, όπου η εκατοντάχρονη παμφάγα γιαγιά τούς εξοντώνει οικονομικά, είναι μία ιδιοφυής αλληγορία που μίλησε στην καρδιά κάθε καταπιεσμένου από τη δικτατορία του Βιντέλα Αργεντίνου, στα τέλη της δεκαετίας του ’70. Αν κρίνει κανείς από τη σιωπή που επικρατεί στην αίθουσα με το που πέφτει η αυλαία, μιλάει πια και στην καρδιά κάθε σύγχρονου Έλληνα. Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση στην Αθήνα, ο Δημήτρης Πιατάς σκηνοθετεί και παίζει πάλι τη «Nonna».

Στο πρώτο ανέβασμα του έργου, το 1997, οι αντιδράσεις ήταν άλλες;
Η Ελλάδα ήταν μια άλλη χώρα, η οποία ζούσε μες στην ευμάρεια. Το κοινό τότε είδε το έργο φολκορικά. Μία παράσταση για μία γιαγιά που τρώει πολύ, χόρευαν ταγκό, μια μακρινή χώρα, την Αργεντινή, όπου το καπιταλιστικό σύστημα καταβροχθίζει τα πάντα… Η παράσταση λειτούργησε με την ατμόσφαιρα του έργου. Αιφνιδιάστηκαν που είδαν έναν κωμικό ηθοποιό, που μέχρι τότε συμμετείχε σε έργα χωρίς δραματικό υπόβαθρο, να παίζει σε ένα έργο με την ανατροπή του τέλους. Η Nonna παύει να είναι μια γραφική γιαγιούλα. Είναι ένα σύμβολο που φτάνει στα όρια του κανιβαλισμού για να επιβιώσει. Τα στοιχεία αυτά τα είχα ήδη δουλέψει και είναι αυτά που κράτησα σαν προίκα από την παλιότερη παράσταση.

Θα ερχόταν ένα ανυποψίαστο κοινό που περίμενε να δει μια καρικατούρα γριάς και να γελάσει…
Ναι! Το έργο προσφέρεται όμως για πολλές αναγνώσεις. Την περίοδο των γιορτών, εκτός του νεανικού κοινού, πράγμα παρήγορο, και των πιο ηλικιωμένων, ήρθαν πολλές οικογένειες με μικρά παιδιά. Το είδαν σαν παραμύθι.

Τα παραμύθια είναι συχνά κεκαλυμμένα θρίλερ έτσι κι αλλιώς.
Ο λύκος που ντύνεται γιαγιά… Μην ξεχνάμε ότι η κουλτούρα της Νοτίου Αμερικής έχει πολλά τέτοια στοιχεία. Είναι μέσα στην αισθητική της. Πάντως, το έργο παραμένει μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς και επαναστατικότητας για το ισπανόφωνο θέατρο και έχει κάνει μία τεράστια καριέρα. Παίχτηκε δε από την πρώτη στιγμή από άντρα ενώ όποτε παίχτηκε από γυναίκα ήταν αποτυχία! Μέχρι πέρυσι παιζόταν στην Ισπανία και λίγο πριν στην Πορτογαλία.

Για προφανείς λόγους που αφορούν κι εμάς. Το ελληνικό κοινό τούς διαισθάνεται;
Βεβαίως. Υπάρχει η φράση, που έχει βάλει πολύ σοφά ο Κόσα, που λέει ο εγγονός: «Εμείς κάποτε θα πεθάνουμε, εσύ τι θα γίνεις;» και ο κόσμος γελάει, αλλά αποκαλύπτει ένα τεράστιο δράμα. Ένα κλείσιμο του ματιού στο κοινό, που μόνο γι’ αυτό άξιζε να το ξαναβγάλω από το συρτάρι και να το ξαναπαίξω. Κι ο κάθε θεατής μού δίνει άλλη εξήγηση ενώ το έργο είναι ανοικτό σε κάθε είδους ανάγνωση. Εμένα μου αρέσει που κάνω μία παράσταση που έχει και μαθήματα οικονομίας. Μία οικογένεια που, όσο και να δουλέψει, τα χρήματα χάνονται, ένας άνθρωπος που μόνο τρώει και δεν εργάζεται για να δικαιολογήσει την ύπαρξή του. Δεν παράγει τίποτα, και καταναλώνει όπως η χώρα μας, που ήταν δεδομένο ότι θα οδηγούνταν σε χρεοκοπία. Κάτι που οι πολιτικοί μας δεν το ομολόγησαν και δεν προσπάθησαν να το διορθώσουν. Μη πολιτικοί με φυσικές αδυναμίες. Αλλά αυτά συμβαίνουν όταν δεν μπαίνει ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Όταν δεν αντιμετωπίζει το επάγγελμα του ή την ιδεολογία του με τη σωστή έννοια της προσφοράς και την αντιμετωπίζει σαν επένδυση για ίδιον πλουτισμό. Η χώρα μας αυτήν τη στιγμή είναι το ιδανικό περιβάλλον για να ανθίσει η δραματουργία, με μοναδικά πρόσωπα – χαρακτήρες. Οι υποψήφιοι θεατρικοί συγγραφείς θα έπρεπε να γεμίζουν ήδη σελίδες επί σελίδων.

Ποιο είναι το δικό σας επόμενο βήμα;
Να ολοκληρώσω μία ταινία που ετοιμάζω τρία χρόνια και την οποία έγραψα και σκηνοθετώ ο ίδιος. Λέγεται «Παν-δη-Μία… Όλα λοιπόν Ένα» και είναι μία μαύρη κωμωδία με πρωταγωνιστή τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόση Πελεγρίνη.

Πώς κάνατε τέτοιο τόλμημα;
Αν δεν είχε οδηγηθεί η χώρα σε τέτοια καταστροφή, δεν θα το έκανα. Έτσι που έχουν τα πράγματα, θεώρησα ότι άξιζε τον κόπο να το κάνω. Δεν θέλω να είμαι ένας αξιοπρεπής κωμικός ηθοποιός, θέλω να είμαι ένας έντιμος κωμικός ηθοποιός. Μ’ αυτήν την έννοια λειτουργώ περισσότερο αυθόρμητα. Γυρίζεται με μικρό ακτιβιστικό μοντέλο, όπου όλοι είμαστε εθελοντές, συνένοχοι, γιατί αγαπάμε αυτό που κάνουμε. Είναι η απάντηση στον κ. Στουρνάρα που λέει ότι ο μόνος τρόπος καταπολέμησης της ανεργίας είναι η εργασία. Εργασία χωρίς πληρωμή. Το έγραφε έξω από το Άουσβιτς: «Η εργασία απελευθερώνει».

INFO: Η μαύρη κωμωδία του Αργεντινού Ρομπέρτο Κόσα, «La Nonna», ανεβαίνει στο «Θέατρο Ακάδημος» (Ιπποκράτους 17 & Ακαδημίας) κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20.00, Παρασκευή στις 21.30, Σάββατο στις 18.30 (λαϊκή) και στις 21.30, Κυριακή στις 20.00, 11 – 19 ευρώ, 210-3625119.
Παίζουν: Δημήτρης Πιατάς, Θεόδωρος Κατσαφάδος, Λουκία Πιστιόλα, Νίκος Ορφανός, Κώστας Φλωκατούλας, Μαρία Τσαρούχα, Ισιδώρα Δωροπούλου.